Þórbergur?

Tjarnarbíó frumsýndi leikritið Þórberg í gær og margir höfðu hlakkað til að sjá þetta verk því að ekki er ofmælt að það sem af er nýrri öld hefur verið öld Þórbergs Þórðarssonar – svo um munar! Fyrirlestrar, ritgerðasöfn og bækur, bréfasöfn og ævisögur og fyrsta doktorsritgerðin um verk hans hafa komið fram á sjónarsviðið – og nú var röðin komin að leikhúsinu.

Leikgerðin

Fyrir leikgerðinni skrifast Edda Björg Eyjólfsdóttir og Sveinn Ólafur Gunnarsson í samvinnu við leikhópinn Friðrik Friðriksson, Maríu Hebu Þorkelsdóttur og Birnu Rún Eiríksdóttur. Í leikskrá eru tilgreind verkin sem unnið er upp úr en rammi verksins er að miklu leyti sóttur til Matthíasar Johannessen og stórgóðrar samtalsbókar hans við Þórberg, Í kompaníi við allífið, sem og frægs sjónvarpsviðtals Magnúsar Bjarnfreðssonar við Þórberg, sem rásaði út og inn úr mynd hermandi eftir Árna Þórarinssyni.
Leikmyndin (Stígur Steinþórsson og Bjarni Þór Sigurbjörnsson) tók mið af þessu því að þar tróna stólarnir tveir úr settinu í forgrunni en á hvítan bakgrunn er varpað vel völdum og merkingarríkum myndum úr Suðursveit ásamt upptökum af Þórbergi eins og guð skapaði hann. Það var sterkt. Hljóðmynd og tónlist (píanó, gítar, sög) sem Stefán Már Magnússon á heiðurinn af var sömuleiðis vel hugsuð og falleg. Og það er sem sagt viðtalsformið sem leggur til rammann um myndina af Þórbergi – og hver skyldi hún nú vera?

Ein mynd, tvær myndir, ný mynd, engin mynd?

Úr nógu er að velja þegar sú mynd er búin til því að Pétur Gunnarsson hefur sýnt í sínum yndislegu bókum hve tvöfaldur Þórbergur var í roðinu og Soffía Auður Birgisdóttir sýnir í nýrri doktorsritgerð sinni hve margfaldur hann var í roðinu; háðfugl, bragðarefur, trúður, fræðimaður og framúrstefnuskáld, rómantískur og karlremba – ekkert nema andstæðurnar eins og nútíminn sem varð hans viðfangsefni.
Það er umtalsverð spenna milli Matthíasar og Þórbergs í viðtalsbók þeirra, það var alltaf spenna milli Þórbergs og Margrétar og bækur hans lýsa gríðarlegum innri átökum – efniviðurinn er sem sagt bæði skemmtilegur og ögrandi.
Í upphafi sýningarinnar erum við kynnt fyrir Þórbergi (Friðrik Friðrikssyni) í óborganlegri senu þar sem hann rásar burt frá spyrjandanum (Sveini Ólafi) og heilsar hufflega þeim sem kunna að halda sig á jöðrum leiksviðsins – ef einhverjir eru. Það var fyndið eins og margt annað í sýningunni; Müllers æfingarnar, tilþrif Þórbergs í hlutverki barnsins LilluHeggu á frummáltökustigi, samspil Þórbergs og Margrétar (Maríu Hebu Þorkelsdóttur) og margt fleira.
En þessi atriði voru laustengd og eftir hlé varð skorturinn á fókus bæði í hlutverki og leik Friðriks Friðrikssonar sem Þórbergs orðinn erfiður. Hinar miklu mótsetningar í efninu jöfnuðust út af því að stígandi eða mögnun vantaði, bæði í handrit og leik, og það harmræna við persónu Þórbergs en þó öllu heldur persónurnar sem tengdust honum eins og vesalings Sólrúnar (Birna Rún Eiríksdóttir) lá óbætt hjá garði. Eitt stóð uppúr og það var túlkun Maríu Hebu á Margréti, hún bjó til mjög skýra og margræða mynd af Mömmugöggu, konunni sem tók að sér það hlutskipti að verða ekki bara móðir-kona og meyja meistarans heldur bosmamikill framkvæmdastjóri fyrirtækisins ÞÞ, oft við litlar vinsældir aðdáenda skáldsins sem litu niður á hana. Ef hún sér sýninguna ofan af einhverju astralplani verður hún glöð. Loksins tókst henni að skáka Þórbergi.
Þetta er frumraun Eddu Bjargar Eyjólfsdóttur sem leikstjóra og verkefnið gríðarlega metnaðarfullt en það líður fyrir ófullnægjandi handritsvinnu eins og mér finnst einkenna of margar af sýningum vetrarins.

[fblike]