[cs_text]Ör – Auður Ava Ólafsdóttir
Benedikt – 2016

Þann 15. febrúar síðastliðinn hlaut Ör eftir Auði Övu Ólafsdóttur íslensku bókmenntaverðlaunin í flokki fagurbókmennta. Óhætt er að segja að verkinu hafi verið vel tekið jafnvel áður en þessi tiltekna rós rataði í hnappagatið. Í aðdraganda hátíðanna voru dómar í dagblöðum og útvarpi almennt afar lofsamlegir. Í Fréttablaðinu fyrir jól sagði Magnús Guðmundsson Ör vera „verk um mannlega reisn og tilgang“ og að hér væri á ferðinni „[s]tór og þroskuð skáldsaga“ sem auk þess væri „ótvírætt eitt af bestu verkum Auðar Övu“. Í Víðsjá lýsti Vera Knútsdóttir Öri sem „listilega vel skrifaðri“ og „djúpvitri“ skáldsögu. Síðastnefndu ummælin verða að teljast sérlega lofsamleg því vandi er að finna lofsyrði sem skáka hróstvenndinni djúphygli og listfengi.

Steinunn Inga Óttarsdóttir ræðir Ör í Kvennablaðinu og telur reyndar „örlítið vanta upp á“ svo skáldsagan sé afgerandi vel heppnuð, og vísar Steinunn þar til ákveðinnar fjarlægðar söguhöfundar frá efni sínu. Engu að síður er ritdómurinn á heildina jákvæður og segir m.a.: „orðin eru tilvalin, samhengið áreynslulaust, boðskapurinn fagur, textinn ljúfur og tilgerðarlaus, ljóðið svo nærri; allt smellur saman eins og ör sem hittir í mark.“ Þetta getur nú ekki talist amaleg umsögn. Þess má reyndar geta að tilnefning Auðar í fyrra til Íslensku bókmenntaverðlaunanna var önnur tilnefning hennar á tiltölulega skömmum tíma; árið 2012 var það Undantekningin sem skilaði henni slíkri upphefð.

Hafði ég þegar minnast á að Ör hafi einnig verið meðal mest seldu skáldsagna síðasta árs? Það liggur við að hægt sé að draga fram hugtakið sigurganga í þessu samhengi.

Á ákveðnum tímapunkti í jólabókaflóðinu var enda sem lofsöngurinn umhverfis bókina – og gengi Auðar Övu sem rithöfundar – væru orðin svo einróma og yfirgnæfandi að dálítið viðtökulegt bakslag átti sér stað og sá varð helgimyndabrjótur sem staldraði við og gagnrýndi bókina.

Vatnalilja á brjóstinu

Ör er sögð í fyrstu persónu og sögumaðurinn heitir Jónas Ebeneser. Rétt er að taka strax fram að lesendur og hollvinir Afleggjarans, skáldsögu Auðar frá 2007 – en aðdáendur þeirrar bókar er víða að finna – eru líklegir til að taka þessari nýju skáldsögu Auðar með opnum örmum, bæði vegna þess að nýja skáldsagan er útaf fyrir sig afar vel heppnuð, raunar frábær, en svo eru margvíslegar tengingar milli bókanna tveggja og mikill endurómur, líkt og Auður sé markvisst að þróa áfram aðferðir, tónbeitingu og ákveðin söguhöfundarviðhorf sem settu mark sitt á bókina frá 2007.

Jónas er fráskilinn þúsundþjalasmiður sem á fyrstu síðum verksins fer á húðflúrstofu og fær sér hvítt húðflúr af vatnalilju yfir hjartað. Fram kemur að algengt sé að fólk kjósi að hylja slæma áverka, til að mynda ör, með sérstaklega hönnuðum húðflúrum og það er einmitt það sem Jónas er að gera. Vatnalilja er dóttir hans en þegar sagan hefst hefur fyrrum eiginkona hans nýlega tilkynnt honum að hann sé ekki líffræðilegur faðir Vatnalilju, hún hafi valið hann til að ganga annars manns barni í föðurstað. Þetta er reiðarslag.

Í einhverjum skilningi finnst Jónasi eins og þarna hafi hann tapað undirstöðunum í lífi sínu, það er svo sem ekki margt annað sem virðist ganga vel – þótt honum gangi svo sem ekkert illa heldur – og það sem vegur þyngst er kannski að honum finnst hann standa eftir einn í heiminum þegar hann hefur verið sviptur líffræðilegu tengingunni við barnið sitt – sem er auðvitað kolrangt hjá honum eins og kemur fram síðar í verkinu. En þegar sagan hefst er Jónas í myrkasta hellinum (eða í maga hvalsins) og lesandi kemst því fljótt á snoðir um það að hann hyggst stytta sér aldur.

Hér er því öðrum þræði á ferðinni bók um tilvistarkrísu og þunglyndi í sinni alvarlegustu mynd, og Jónas gefur sér viku áður en til framkvæmda komi. Þá má jafnframt sjá hvernig unnið er með stef sem einnig má finna í Afleggjaranum þar sem flókið og krísuskotið samband sögumanns við dóttur sína er líkt og hér aflvaki frásagnarinnar.

Rústir

Af tillitssemi við sína nánustu ákveður Jónas að stytta sér ekki aldur heimavið – honum hrýs hugur við að ímynda sér hvað það myndi gera dóttur hans (fyrrum dóttur?) að koma að líki hans í íbúðinni. Nei, hann getur ekki leyft því að gerast. Ráðið er að koma sér í örugga fjarlægð og til þess dugar ekkert minna en flugferð á ókunnugar slóðir. Og það er ekki úrdráttur – Jónas heldur viljandi á afar framandi slóðir, hann kaupir flugmiða til ónefnds lands einhvers staðar fyrir austan okkur, í öðrum menningarheimi. Sú hugsun hvarflar að lesanda að með ferðalaginu og heimshornaflakkinu sé Jónas líkt og að taka æfingarhring, að hita upp fyrir óafturkræfa tilfærslu inn í handanheima eftirlífsins.

Skáldsögunni er skipt í tvo hluta og hvörfin sem eiga sér stað með áðurnefndu ferðalagi skilja þar á milli. Þarna gengur frásögnin jafnframt í gegnum eins konar hamskipti. Ávarp, tónn og efnistök breytast með róttækum hætti.

Inn í ákvörðun Jónasar um áfangastað spilaði áhugi móður hans á átökum og styrjöldum í mannkynssögunni, þannig að haldið var til lands þar sem borgarastyrjöld hafði nýlega geisað. Jónas lendir með öðrum orðum í landi sem er eins og stórt svöðusár, og enn fossblæðir þótt það sé kannski stundum með ósýnilegum hætti.

Stríðandi fylkingar hafa lagt niður vopnin en allt er í rúst í landinu sem Jónas heimsækir, umhverfið, byggingar og fólkið, og fjölmargar lífshættulegar gildrur minna á nýafstaðin átökin, líkt og jarðsprengjusvæði innan og utan borgarmarkanna.

Ofdekraðar væntingar þess sem lifir höggþéttri tilvist

Mismunurinn á verustað og aðbúnaði gæti því ekki verið meiri. Úr hlýjum og öruggum – ja, kannski ekki hlýjum – faðmi eylandsins í norðri, þar sem enn eimir eftir af norrænu velferðarsamfélagi, er förinni heitið til lands þar sem ómennskunni hefur verið sleppt lausri og lífi þegnanna umbreytt í áralanga martröð.

Höfundur teflir hér býsna djarft. Fyrri hluta bókarinnar er stefnt í hættu, held ég að megi segja, í sama mund og ávarp verksins, skírskotanir þess og efnistök taka áðurnefndum hamskiptum. Hætt er nefnilega við að tilvistarkrísa skandínavans verði hér dæmd og léttvæg fundin sem skammdegisþunglyndi og allsnægtarblús; ofdekraðar væntingar þess sem lifir höggþéttri tilvist. Að svo sé afhjúpast kannski ekki á niðdimmum haustnóttum þegar Ibsen og Strindberg eru nálægir, sjávarsaltið er í nösunum og einstaklingurinn getur látið hugan reika í heimspekilegum vangaveltum. Andspænis ofangreindum hörmungum er hins vegar auðvelt að skynja eða túlka erfiðleika Jónasar og fyrirhugað sjálfsvíg sem innantómt prjál og stæla, barnalæti í fullorðnum manni sem ætti að vita betur.

Frásögninni stefnt í hættu

Hættan sem Auður stofnar frásögninni er að fyrri hluti skáldsögunnar þoli illa eða ekki ómælanlega þyngd og byrði hörmunganna í þeim seinni. Ennfremur óttast lesandinn að Jónas öðlist meðvitund um það hversu hlægileg hans vandamál eru í samanburði við eftirköst borgarastríðs, þjóðarmorðs og nauðgunarbúða. Óttast vegna þess að „þroski“ af slíku tagi væri verri en meðvitundar– og skilningsleysi fyrra tilvistarstigsins. Í slíkri „sviðsmynd“ væri síðari hluta skáldsögunnar stillt upp sem eins konar heilsubótarferð fyrir Jónas sem þurfti aðeins dálitinn katastrófutúrisma til að stilla viðmiðin upp á nýtt og setja góssenlandið Ísland í perspektíf. Þar með væri jafnframt látið af sjálfsvígshugsunum.

Slík saga væri náttúrlega engum bjóðandi, en að sama skapi fækkar mögulegum útgönguleiðum söguhöfundar, skyldi maður ætla.
Auður teflir djarft en hún uppsker í samræmi við það. Höfundur stillir ekki upp auðveldum samanburðarlíkönum heldur lyftir frásögninni upp þannig að skáldsagan sem heild svífur hátt yfir tvenndarhyggjunni sem rædd er hér að ofan, og það er gert með heimspekilegu viðhorfi, vitsmunalegri úrvinnslu, miklum húmor og gegnheilli afstöðu þar sem möguleika hugverunnar á tilvistarlegri reisn er haldið til haga, hvort sem vitundin sem um ræðir sprettur úr öryggi og velsæld eða hörmungum og stríði.

Tilvistarlegir glímukappar bókmenntanna

Jafn gegnheilt er það viðhorf textans að andspænis þjáningu sé þögnin sá helsti virðingarvottur sem utanaðkomandi getur sýnt, þögnin og það að gera eitthvað, hversu lítið sem það er, leggja þannig sitt af mörkunum til að laga og rétta við veruleika hvurs skynsemis– og siðferðisfestingar eru augljóslega hrokknar úr skorðum. Vel getur verið að það sé tilgangslaust og grimmdin og myrkrið sigri, eða séu löngu búin að sigra, en það skiptir ekki máli. Þótt skammgóður vermir sé af því að búa til gildi og viðhalda þeim fylgir slíkri hegðun ákveðinn vonarbjarmi.

Ör er merk og mögnuð skáldsaga, hún kallar fram tilvistarlegar vangaveltur af þessu tagi af því að fengist er við miklar spurningar og vandmeðfarnar í textanum. Auður er lipur og snörp, fljót að færa sig úr stað og er þannig ólík höfundum sem mása og blása undan þyngslum eigin djúphygli, í staðinn er hún kvik og athugul, húmórísk þar sem öðrum hættir til að vera melódramatískir eða sjálfbirgingslegir. Þegar upp er staðið er það sem skiptir máli einfaldlega að Ör er afar gott skáldverk og í verkum sínum er Auður á sérstaklega forvitnilegri vegferð.[/cs_text]

Um höfundinn
Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson er dósent í almennri bókmenntafræði og kvikmyndafræði. Sérsvið hans eru skörun og samræða kvikmynda og bókmennta, tækni og menning, nýmiðlar af ýmsum toga, og íslensk kvikmyndasaga. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3