Sagnameistari fellur frá

[container] Að skrifa um kólumbíska rithöfundinn Gabriel García Márquez er að hætta sér inn á villulendur. Lendur allra þeirra er hafa skoðun á verkum hans. Hann hefur bæði verið hlaðinn oflofi og dreginn niður. Flestir sem lesa verk hans hafa einhverja skoðun á þeim. Slíkt skapast ekki í tómarúmi. Skáld af hans stærðargráðu unir ekki í lognmollu. Það er til vitnis um frumleika og sérstakan hugarheim. Máttugur skáldskapur gerir það að verkum að veruleikinn birtist í ljósi hans. Þá er hætt við að ljósið verði villandi. Gott og vel, en við lifum í heimi sem er töfrum slunginn og García Márquez var ekki töframaður fyrir ekki neitt. Við, sem upplifðum áhrifamátt skáldskapar hans, áhrif hans á tíðarandann, langdrægni hugarflugs hans, sjáum þá endurnýjun sem hefur átt sér stað vegna töfrabragðanna. Kannski má í fljótu bragði nefna nokkuð sem gæti virst hversdagslegt: vegna áhrifa hans mátti segja hressilegar og skemmtilegar sögur. Vesturlönd höfðu gleymt því í sundurgreinandi ástríðu, í áráttukenndri tilraunamennsku forms og stíls. Í því andrúmslofti kom skáldskapur García Márquezar sem frelsandi boðskapur.

Gabriel García Márquez fæddist í bænum Aracataca í Kólumbíu árið 1927. Þar ólst hann upp hjá ömmu sinni og afa til tíu ára aldurs. Hann sagði margoft frá því að frásagnir ömmu hans og afa hefðu haft ómæld áhrif á hann og verið honum óþrjótandi uppspretta, og kemur ekki hvað síst fram í höfuðverki hans Hundrað ára einsemd sem kom út árið 1967. Í frásögnum ömmunnar bar mest á hjátrú og alls kyns furðum eins og ekkert væri sjálfsagðara meðan afinn sagði sögur úr „borgarastríðinu“. Hinn næmgeðja ungi maður átti síðan eftir að steypa þessum sögum saman í eitt. Þegar hann síðar las verk Franz Kafka fannst honum þar vera sami tónn og í frásögnum ömmunnar sem gerði þær að bókmenntalegum sjóði.

Eins og margir aðrir rithöfundar Rómönsku-Ameríku hóf hann nám í lögfræði en hvarf frá því til að sinna blaðamennsku. Blaðamennskan var alla tíð snar þáttur af höfundarferli hans. García Márquez gaf út fyrstu bókmenntaverk sín út á fimmta áratugnum en hann öðlaðist ekki heimsfrægð fyrr en með stórvirkinu Hundrað ára einsemd.

Árið 1961 settist hann að í Mexíkó ásamt konu sinni, Mercedes, og tveimur sonum. Hann var ekki fyrr kominn þangað en samlandi hans, rithöfundurinn Alvaro Mutis (sem einnig bjó í Mexíkó), lét hann fá tvær bækur og sagði: „Lestu þetta ef þú vilt vita hvernig á að skrifa.“ Þetta reyndust vera Sléttan logar og Pedro Páramo (Pétur heiði) eftir Juan Rulfo (frá 1953 og 1955), en sagt er að García Márquez hafi kunnað síðarnefnda verkið utan að. Sama ár gaf García Márquez út hið hnitmiðaða verk Liðsforingjanum berst aldrei bréf. Í næstu verkum hans mótast smám saman hið skáldaða þorp, Macondo, sem öðlast fullan blóma í Hundrað ára einsemd.

Bókin er ættarsaga Buendía-fjölskyldunnar og segir frá því er ættfaðirinn José Arcadio stofnsetur þorpið Macondo, og fylgir hún fjórum ættliðum þar til sá síðasti þurrkast út með þorpinu í lokin. Allt í Macondo gerist með undrum og stórmerkjum en þó eins og það sé sjálfsagt: kona stígur upp til himna, blómum rignir, svefnleysissýki herjar á þorpið og fleira af því tagi. Eins og áður sagði öðlaðist García Márquez heimsfrægð með þessu verki þar sem honum tekst að hnýta saman ótal þræði og margir trúa því að í þessari þéttriðnu bók sé saga allrar Rómönsku-Ameríku sögð, enn aðrir saga heimsins með goðsögulegum víddum. Það verður að teljast stórkostlegt afrek að viðbættu því að bókin er fádæma skemmtileg. En þar er fólgin hætta sem margir hafa glapist á, að lesa hana eins og einhvern algildan lykil að lífi fólks í álfunni og tákn fyrir allar bókmenntir í löndum Rómönsku-Ameríku.

Þetta verk þykir hápunktur þeirrar bókmenntastefnu sem hefur verið nefnd töfraraunsæi, þar sem sagt er frá alls kyns furðufyrirbærum eins og þau væru ofur hversdagsleg. Sjálfur sagði García Márquez að öll atvik bóka hans styddust við raunveruleikann, og hann væri hatursmaður fantasíu. Má segja að með þessari bók hafi hann komið bókmenntum Rómönsku-Ameríku á heimskortið og öðrum fremur dregið athyglina að hinum merku bókmenntum álfunnar. Hundrað ára einsemd var þó ekki skrifuð í tómarúmi; rithöfundar eins og Juan Rulfo, Alejo Carpentier, Jorge Luis Borges og Miguel Ángel Asturias plægðu akurinn hver á sinn hátt og García Márquez var ötull að nýta sér útsýnið af herðum þessara miklu fyrirrennara.

Eftir „Einsemdina“ skrifaði García Márquez merkar bækur eins og Haust patríarkans (1975), Frásögn um margboðað morð (1981) og Ástin á tímum kólerunnar (1985) sem hann taldi sína bestu bók. En þessi verk voru alltaf í skugganum af Hundrað ára einsemd.

Hann hefur haft ótvíræð áhrif á rithöfunda víða um heim; margir hafa skrifað í anda töfraraunsæis, Isabel Allende og Salman Rushdie svo dæmi séu tekin. En einnig hefur hann haft áhrif á höfunda nær okkur svo sem Einar Má Guðmundson, Einar Kárason og Vigdísi Grímsdóttur.

Nú má ekki gleymast að ekki eru öll verk García Márquezar skrifuð undir merkjum töfraraunsæis. Síðari tíma verk hans eins og Hershöfðinginn í völundarhúsi sínu (1989) og Frásögn af mannráni (1996) ganga þvert á þessa bókmenntastefnu, hvort á sinn hátt. En honum hefur gengið illa að taka gleraugu töfraraunsæisins af fólki. Svo illa eru þessi gleraugu áföst sjónum fólks að heil kynslóð rithöfunda álfunnar hefur gert uppreisn gegn áhrifavaldi hans, hin svokallaða crack-kynslóð og McOndistarnir. Þessir höfundar endurskírðu heimsþorp García Márquezar með nýrri stafsetningu, McOndo, og eiga þá við heim tölvuvæðingar og skyndibita.

García Márquez fékk Nóbelsverðlaunin árið 1982. Einhverju sinni sagði Nóbelskáldið að það versta sem gæti hent rithöfund, sem hefur enga löngun til að verða frægur, væri að gefa út skáldsögu sem selst eins og heitar lummur, þannig væri komið fyrir sér, hann forðaðist að verða sýningargripur, fyrirliti sjónvarpið, bókmenntaráðstefnur, fyrirlestra og gáfumennasamkundur. Hvað sem því líður hafa verk hans veitt mörgum ómælda gleði og innblástur sem nær langt út fyrir þröngan ramma bókmenntanna.

Gabriel García Márquez lést í Mexíkóborg 17. apríl sl. – á skírdag, rétt eins og landsmóðirin Úrsula Iguarán í Hundrað ára einsemd. Hann var 87 ára en ekki einhvers staðar milli 115 og 122 eins og landsmóðirin sem á sér fyrirmynd í ömmu hans. Þannig rann hann táknrænt saman við frásagnir ömmu sinnar á endadægri.

Kristín Guðrún Jónsdóttir, lektor í spænsku við Háskóla Íslands
Jón Thoroddsen, kennari við Laugalækjarskóla

 

Útgefin verk eftir García Márquez á íslensku

  • Hundrað ára einsemd, 1978 – þýð. Guðbergur Bergsson
  • Liðsforingjanum berst aldrei bréf, 1980 – þýð. Guðbergur Bergsson
  • Frásögn um margboðað morð, 1982 – þýð. Guðbergur Bergsson
  • Af  jarðarför Landsmóðurinnar gömlu, 1985 – þýð. Þorgeir Þorgeirsson
  • Ástin á tímum kólerunnar, 1986 – þýð. Guðbergur Bergsson
  • Saga af sæháki, sem rak tíu daga á fleka …, 1987 – þýð. Guðbergur Bergsson
  • Hershöfðinginn í völundarhúsi sínu, 1989 – þýð. Guðbergur Bergsson
  • Um ástina og annan fjára, 1995 – þýð. Guðbergur Bergsson
  • Frásögn af mannráni, 1997 – þýð. Tómas R. Einarsson
  • Minningar um döpru hórurnar mínar, 2006 – þýð. Kolbrún Sveinsdóttir
  • Nokkrar smásögur í tímaritum – þýð. Ingibjörg Haraldsdóttir, Stefán Sigurkarlsson

——

Greinin var fyrst birt í Fréttablaðinu: http://vefblod.visir.is/index.php?s=8067&p=171893

[/container]

 


Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

terbaru pola scatter x500 gates of olympus jam hoki zeus legit

auto sultan sweet bonanza multiplier x100 modal receh maxwin

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

prediksi el clasico real madrid vs barcelona taktik pesta gol

trik pola bunga liar mahjong ways 2 surabaya

bukti pola petir ungu starlight princess 1000 jackpot

rahasia tiga simbol emas gold bonanza modal kecil

gates of olympus anti buntung pola 15 spin cepat

jam gacor wild west gold palembang trik

wild emas mahjong black scatter analisis jackpot

pola scatter kombo mahjong ways 3 jaminan wd

pola lonceng emas queen of bounty taruhan receh

analisis jam hoki aztec gems deluxe bocoran

trik naikkan bet bertahap sweet bonanza perkalian x500

strategi beli fitur great rhino modal minim

analisis pola simbol merah dewa petir x1000

trik rahasia scatter hijau mahjong ways fenomena

analisa akurat rtp raja kerbau pola putaran maut

bongkar pola hoki petir merah zeus 1000

strategi pola 4 baris wild emas mahjong ways 3

pengali x250 pyramid bonanza sopir taksi kaya mendadak

analisis waktu emas the dog house megaways taruhan minimalis

strategi naikkan persentase kemenangan lucky neko anti boncos

rahasia pola bet kecil starlight princess strategi sultan

petir biru x500 gates of olympus waktu hoki anti rugi

modal minimal untung maksimal bounty gold

bocoran rtp malam ini buffalo king paling untung

bongkar pola rahasia wild bandito simbol wild liar

pola kombo liar wild west gold bet kecil

analisis waktu hoki bet receh gerbang olympus x1000

trik jitu mahjong ways pola scatter hitam anti rugi

pola multiplier sweet bonanza hadiah milyar viral

analisis jackpot gates of olympus 1000 trik spin manual

pola ikan hoki scatter hijau koi gate ibu rumah tangga kaya sekejap

rahasia anti buntung rtp live sweet bonanza trik bet kecil mega jackpot

analisis pola habanero anti rungkad tukang kebun raup ratusan juta

perkalian 1000 pegawai negeri gates of olympus trik buy spin cerdas

jebol jackpot pola scatter hitam mahjong ways 3 kemenangan 480 juta

tercepat wd strategi anti gagal mahjong ways 2 wild emas maxwin 300 juta

bocoran jam gacor starlight princess akurat perkalian bintang 500

pola 3 baris wild emas gold bonanza tukang sayur gondol 250 juta

taktik pola petir biru gates of olympus modal receh untung ribuan kali

pola scatter kombo hoki mahjong ways 2 jackpot 550 juta otomatis

strategi putaran maut 9 jitu scatter emas koi gate nembak berkali kali

rekaman jackpot terbesar sweet bonanza permen merah 100 pecah 750 juta

jam hoki gold bonanza pemain bali kantongi 999 juta wild emas ajaib

pola 7 baris wild biru mahjong ways 3 pemuda desa raup 950 juta

kemenangan spektakuler gates of olympus 1000 1 2 miliar petir hitam

pola ikan emas koi gate gacor strategi bet minimalis 350 juta

analisis kemenangan puncak starlight princess 1 miliar trik spin turbo

jam gacor wild west gold karyawan toko kantongi 600 juta putaran santai

analisis pola keberuntungan dewi fortuna 500 pebisnis bawa pulang 788 juta

kunci maxwin pola naga emas mahjong ways 1 spin lambat wild komplit

fenomena wild permata aztec viral trik jitu raih hadiah 500

analisa rtp live gatot kaca pola spin manual anti rugi

modal receh jadi bos bongkar trik buy scatter wild west gold cuan puluhan juta

rahasia pola rtp mahjong ways 3 belum bocor multiplier 300 beruntun

petir hitam 1000 meledak waktu hoki gates of olympus jam gacor akurat

pola batu petir olympus jackpot 1 5 miliar

jam hoki starlight princess cuan x500

pola lonceng emas mahjong ways 2 jackpot

strategi anti rungkad naga emas liar beli putaran

pola segitiga permata aztec modal receh

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

trik gol real betis hancurkan atletico madrid pemain kantongi 999 juta

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

spin manual vs auto spin efek jackpot mahjong

peta lokasi wild mahjong ways anti boncos

pelajar drop out mahjong ways dana kuliah

pola turbo spin mahjong ways mirip resep rahasia

analisa kualitas server mahjong peluang maxwin

filosofi mahjong ways pelajaran ambil risiko bisnis

panduan anti kalah reset modal mahjong ways

trik pancingan multiplier emas mahjong free spin

petani sukses mahjong ways penghasilan sampingan 180 juta

membaca ritme jarak buy spin strategi cooldown mahjong

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern