John Wick þríleikurinn heldur sig við einfaldar hugmyndir, eins og áhorfendur vænta auðvitað af hasarmyndaseríu sem megináherslu leggur á slagsmálasenur og frumlega útfærðar drápsenur. Að söguefnið sé ekki flókið gerir þó myndir á borð við John Wick-seríuna ekki að óverðugra rannsóknarefni en aðrar kvikmyndir. Hér er um að ræða greinahefðir, sem misvel má vinna úr, og tilfærslu á listrænum áherslum frá hinu melódramatíska, sögumiðaða eða heimspekilega að sjónrænu hrifmagni, ekki myndir sem sjálfkrafa eru lítilsverðar.
Hefnd er helsta þema Wick-myndanna. Saga Wicks hefst á hefnd og, í anda Íslendingasagnanna, lendir hann í vítahring hefnda sem engan enda virðast ætla að taka. Í forveranum beindust hefndarhugleiðingar Wicks (Keanu Reeves) að rússneskum glæpahöfðingja og syni hans, og af þeim sökum var hann dreginn inn í fjölskyldudeilur ítalskra mafíósa sem auðvitað sviku hann; Wick hefndi sín svo á forsprakka þeirra, eðlilega, sem olli því að nú er himinhátt verð í boði fyrir lík hans – allt átti þetta svo rætur að rekja til þess að Wick hefndi voffans síns í fyrstu myndinni. Hefnd knýr fram hefnd eftir hefnd – og vítahringurinn er enn órofinn í þriðju myndinni þar sem John er svo djúpt sokkinn að hann hefur nánast gleymt upprunalegu ástæðunni fyrir þessu öllu saman. Í raun og veru hefur hann verið að gleyma sjálfum sér; eftir því sem hann sekkur aftur dýpra og dýpra í glæpaheiminn sem hann hafði sagt skilið við á hann erfiðara með að minnast þess sem hann gat og vildi vera. Þetta endurspeglast í því auðnuleysi sem hefndarhringurinn skilar honum í við upphaf þriðju myndarinnar; hann er hvergi óhultur og getur hvergi látið sjá sig án þess að eiga von á árásum og morðtilraunum.
Hefndarþorsta Johns Wick mætti því lesa sem mjög langdregna sjálfsvígstilraun. Hann gengur viljandi inn í hverja hefndaraðgerðina á fætur annarri vitandi að gjörðir hans kalla auðvitað á gagnkvæmar hefndaraðgerðir, annað hvort frá fórnarlambinu sjálfu eða aðstandendum þess. Með fyrstu hefndinni opnar hann fyrir einhverja sjálfseyðingarhvöt innra með sér sem hann leyfir svo í framhaldinu að draga sig frá einu voðaverkinu til annars, frá einum skotbardaganum til þess næsta. Sjálfstortímingunni vill hann hins vegar ekki mæta einsamall, kannski skortir hann að lokum hugrekki, og fleygir sér þess vegna endalaust á móti valdamestu mönnum og konum glæpaheimsins, skorar stöðugt valdameiri andstæðinga á hólm og kostar þá stöðugt meira fjármagn og mannafl. Því fleiri sem hann getur tekið með sér því betra. Þeim fáu sem hann eyrir lofar hann endurfundum, vitandi að þau sem hann skilur eftir á lífi eru knúin til þess að gera sama og hann: Hefna sín.
Ekki má þó einblína á hefndarvinkil myndanna því önnur hugmynd/þema er einnig auðgreinileg: Fyrirgefning. Wick á einstaklega erfitt með að fyrirgefa sjálfum sér, jafnvel fyrir atburði sem voru ekki hans sök. Hann getur ekki sætt sig við sjálfan sig né þær gjörðir sem hafa leitt hann á þann áfangastað sem hann er nú staddur á: Hundeltur af leigumorðingjum og glæpakóngum. Í hvert sinn sem hann hefur tækifæri til að líta í eigin barm og finna í sér kraftinn til að fyrirgefa, hvort sem það væri þeim sem beittu hann óréttlæti, eða þá sjálfum sér fyrir sínar gjörðir, þá lítur hann í burtu, í hina áttina, tekur svo tillhlaup og kastar sér með hausinn á undan sér í frekari voðaverk. Þegar hann loksins horfist í augu við eigin gjörðir hafa sjálfsréttlætingarferlin innra með honum brenglað allar forsendur og staðreyndir svo hryllilega að hann er reiðubúinn til þess að snúa baki við vinum sínum og ganga sínum helsta óvini á hönd. Auðvitað svíkur hann það samkomulega, sem krefst hefndar, en að leikslokum er Wick sjálfur svo auðvitað svikinn og vítahringurinn heldur áfram, óstöðvandi eins og blóði knúin eilífðarvél.
Með því að hafna sjálfsskoðun af nokkru tagi og neita sjálfum sér svo ítrekað um endurlausn dæmir Wick sjálfan sig til að endurtaka mistök fortíðar um ókomna tíð – örlítið eins og hann hafi lesið Nietzsche um eilífa endurkomu hins sama en, líkt og Otto (Kevin Kline) í A Fish Called Wanda, misskilið allt. Ekki verður annað séð en að hann sé fullkomlega sáttur við að sökkva dýpra og dýpra, hækka hausatöluna á drápslistanum án sýnilegs tilgangs; Wick þráir syndaaflausn en baðar sig í blóði andstæðinga í hefndarhringrásinni miðri, án þess að velta því nokkru sinni fyrir sér að lausnin var kannski bara að ganga ekki of langt til að byrja með. Wick myndaröðin biður okkur því um að skoða hefndaþorstann sem hugtak (og kannski eitthvað sem býr í okkur sjálfum), og í framhaldinu mátt okkar til að fyrirgefa og umfram allt spyrja, hversu langt erum við reiðubúin til að ganga til að fyrirgefa sjálfum okkur? Og ef það er ekki kostur, hversu langt erum við tilbúin til að ganga til að tortíma sjálfum okkur?
Um höfundinn
[fblike]
Deila