Skapadægur

Hagsæl opnunarhelgi Avengers: Infinity War (Anthony Russo og Joe Russo, 2018) endurspeglar metnaðinn sem framleiðslufyrirtækið Marvel hefur lagt í samofinn ofurhetjuheim sinn á undanförnum tíu árum. Í „eilífðar-stríðinu“ kemur megnið af þeim persónum saman, sem aðdáendur vörumerkisins hafa fengið að kynnast í seinni tíð, í þeim tilgangi að sigrast á vitfirrta títaninum Thanos (Josh Brolin) sem hyggst eyða helmingi alls lífs í alheiminum með aukið vistvænt svigrúm að markmiði fyrir eftirlifendur. Myndin er sú nítjánda í röðinni og jafnframt skýrasta dæmið um viðleitni Marvel til að brjóta upp hina hefðbundnu ofurhetjufrásögn.

Ofurhetjufrásögnin eins og Marvel hefur fullkomnað hana einkennist af húmor í bland við spennu og hasar, en hverjar svo sem ógnirnar eru þá eru afleiðingarnar sjaldnast ýkja alvarlegar fyrir hetjurnar sjálfar. Andrúmsloftið í Avengers: Infinity War einkennist hins vegar af angist og vonleysi. Hvað aflsmuni varðar trompar Thanos auðveldlega þá óvini sem persónurnar hafa þurft að kljást við í fortíðinni; svo ógnarsterkur er hann raunar að undirmennirnir, sem hann drottnar alfarið yfir, eru sjálfir ofjarlar hetjanna, eða því sem næst. Enda hafa ofurhetjurnar litla sem enga stjórn á framvindunni og virðast frá upphafi eiga við ofurefli að etja, bæði þegar kemur að því að verja heimaplánetu sína og vernda ástvini. Efasemdir kvikna því fljótlega í brjósti áhorfanda um það hvort þeim reynist mögulegt að koma í veg fyrir þjóðarmorð á veraldlegum skala.

Marvel bregður þó ekki alveg út af vananum því þótt frásögnin sé myrk er hún einnig skreytt með skoplegum svipstundum. Vonarneisti kviknar annað slagið í bardagasenum þegar hetjurnar gantast sín á milli en hverfur jafn óðum þegar þær ganga inn á fjöldagrafir eða gildrur Thanosar. Þetta getur leitt til þess að áhorfendur viti ekki alveg hvernig taka beri myndinni, hvort þeir eigi að hlæja eða fyllast drunga. Af þeim tveimur sýningum sem gagnrýnandi fór á var fyrri salurinn jafnan þögull á þessum stundum meðan áhorfendur seinni sýningarinnar túlkuðu þær sem brandara. Mætti því hugsanlega halda því fram að Avengers: Infinity War eigi í nokkrum erfiðleikum með að aðgreina sig frá gamansömum tóninum í eldri myndum Marvel heimsins.

Uppbygging síðustu tíu ára getur einnig leitt til þess að myndin á á köflum í erfiðleikum með að standa á eigin fótum. Þetta eru í raun framhaldsmyndir af splunkunýjum toga – áhorfendur þurfa ekki aðeins að hafa séð fyrri myndirnar um Hefnendurna, heldur einnig allar hinar sem hverfast um (oftast) stakar ofurhetjur. Frásögn nýju myndarinnar reiðir sig með öðrum orðum á átján forsögur og bitnar það tvímælalaust á persónusköpuninni; gert er ráð fyrir tilfinningatengslum áhorfenda við söguhetjurnar og því ekki reynt að kalla slík tengsl fram í þessari mynd, líkt og nauðsynlegt væri í sjálfstæðri mynd. Skyldi áhorfandi sitja í salnum án hins nauðsynlega Marvel–uppeldis er hætta á að hann finni fyrir samkennd með Spider-Man þegar hann biðst forláts á að þekkja ekki nöfnin á liðsfélögum sínum.

Ekki verður þó horft framhjá því að margir hafa fylgst grannt með framgangi mála í ofurhetjuheimi Marvel og veitir Avengers: Infinity War dyggum aðdáendum skemmtilega og spennandi frásögn þar sem ofurhetjur úr mismunandi áttum þurfa að vinna saman í ólíklegum teymum. Framleiðslufyrirtækið skilgreinir mörkin sem það starfar innan og kemst þess vegna upp með að brjóta eða beygla þann ramma sem myndaður hefur verið um frásögnina. Þó er óumflýjanlegt að velta því fyrir sér hversu lengi hægt sé að halda þessu færibandi gangandi. Hversu lengi getur Marvel haldið athygli áhorfandans?

[fblike]