Byltingarmaðurinn Godard

Franska kvikmyndin Redoubtable (Le Redoutable, Michel Hazanavicius, 2017) segir frá sannsögulegu ástarsambandi kvikmyndagerðarmannsins Jean-Luc Godard (Louis Garrel) við leikkonuna ungu Anne Wiazemsky (Stacy Martin). Sögufléttunni vindur fram samhliða þeim miklu samfélagsbreytingum sem áttu sér stað á sjöunda áratugnum en umfram það fá áhorfendur innsýn í hvernig aldursmunur og valdamisvægi setja svip á ástarsambandið.

Godard er staddur á krossgötum í lífinu. Hann þráir að vera róttækur byltingarsinni en ímynd hans endurspeglar aftur á móti fátt annað en þægindalíf efri- og millistéttarinnar. Þessi staðreynd reynist Godard þyrnir í augum. Sagan er sett í samhengi við maí-byltinguna í Frakklandi árið 1968 þar sem Godard leitaðist við að vera virkur þátttakandi. Hann var hins vegar kominn á fertugsaldur og tilheyrði í raun ekki hópi hinna róttæku stúdenta né átti hann beina samleið með verkafólkinu sem mótmælti og var hafnað af mörgum þeirra. Redoubtable stillir Godard upp sem talsmanni byltingar gegn sjálfum sér. Eldri kynslóðin ofbauð honum og franska nýbylgjan, stefna sem hann var öðrum fremur málsvari fyrir áratugi fyrr, var einskis virði að hans mati. Godard fannst nauðsynlegt að byltingarvæða kvikmyndir til að bjarga listforminu frá því að verða markaðshugsjónum að bráð. Þrátt fyrir að Redoubtable skoði það tímabil sem einkennist af löngunum Godard til að aðgreina sig frá samtímamönnum sínum er samband hans við Wiazemsky engu að síður þungamiðja frásagnarinnar. Þau eru nær óaðskiljanleg meirihluta myndarinnar og Godard sér til þess að hann hafi Wiazemsky með sér hvert fótmál. Hún virðist upplifa þetta á jákvæðan hátt í fyrstu en missir eigið sjálfstæði í kjölfarið.

Wiazemsky var á þessum tíma eiginlegt viðfang Godard og reyndi hann allt sem hann gat til að móta hana eftir eigin þörfum og hugsjónum. Hún átti að dást að lífsspeki hans og skoðunum ásamt því að styðja hann í einu og öllu, sem hún gerði um tíma, en slík stýring tilfinninga og skoðana endist seint í ástarsambandi. Godard er þannig afhjúpaður sem sjúkur elskandi í sálrænum vanda. Kvikmyndin gefur því gaum að hann hafi ekki verið sérstaklega öruggur með sjálfan sig, skoðanir sínar og sannfæringu í samfélaginu. Wiazemsky kom úr efri stétt og þegar samband þeirra tók að fjara út var það honum ansi hugstætt. Þótti hún of tilbúin að liggja í sólbaði á meðan bylting stóð yfir, vera alltof „bourgeoise“. Hins vegar þurfti hann ekki að gera annað en líta í spegil til að sjá slíkt hið sama. Sú tilvistarkreppa sem Godard gekk í gegnum um og eftir útgáfu myndarinnar The Chinese (La Chinoise) árið 1967 er áþreifanleg. Það skilur hann enginn – eða þannig líður honum – og áhorfendur vilja að hann geri myndir í anda Breathless (À bout de soufflé, 1960) á ný. Fleiri myndir með Jean-Paul Belmondo, helstu stjörnu tímabilsins í Frakklandi. Tilraunir til róttækni voru ekki vel séðar. Áhorfendur vildu gleyma stað og stund enda var raunveruleikinn nógu grimmur um þessar mundir utan kvikmyndahúsanna.

Godard missti þannig sjónar á eigin raunveruleika og sambandi sínu við Wiazemsky með ungt hugsjónarfólk andandi í hálsmálið á sér. Þau voru framtíðin og þau einu sem hann gat ekki andmælt. Á meðan hann sá fáa ef einhverja galla í byltingarsinnuðum skoðunum unga fólksins var allt annað sorp og vitleysa. Einungis afsakanir og gluggaskraut fyrir arðráni og sjálftöku valdastéttarinnar. Umfjöllunarefni Redoubtable verður að teljast skólabókardæmi um eiginleika mannfólks til að tapa sjálfu sér í baráttu við vindmyllur og láta það bitna á öllum í kringum sig.

[fblike]