Geymileg hönnun?

Geymilegir hlutir
Hönnunarsafn Íslands
12.06.2015 – 04.06.17

Titill sýningar, Geymilegir hlutir, sem nú stendur yfir á Hönnunarsafni Íslands vekur athygli: hvaðan kemur þetta orð? Lýsingarorðið geymilegur er óvenjulegt og fáheyrt. Þegar gengið er inn á sýninguna kemur fram á vegg að titillinn vísi til gamallar merkingar orðins frá árinu 1913: „…þá verður sá talinn mestur er mest gaf af geymilegum hlutum.“ Sem einnig má lesa á vef Ritmálssafns Orðabókar Háskólans.

Í blaðagrein nokkurri frá 1930 segir um listamanninn og skáldið Magnús Árnason: „En eftir að maður hefir hlustað á hann einu sinni þá verður hann geymilegur í huga manns. Hann gleymist ekki.“ Í íslensk-danskri orðabók Sigfúsar Blöndal frá 1920 kemur orðið geymilegur fyrir og hefur tvær merkingar:  „1. (verður að geyma) som bor gemmes“ annars vegar og hins vegar „2. (sem gætir vel að e-u) paapasselig.“

Titillinn er hlýlegur og ber með sér umhyggjusemi fyrir þeim munum sem sýna á, og hlýhug til varðveislu enn fleiri muna

Hönnunarsafnið gerir einmitt þetta, gætir vel að og varðveitir hluti sem eru eigulegir og þess virði að varðveita og verður jafnframt að gera það eftir því sem best verður á kosið. Safnið þarf, eins og gefur að skilja, að velja og hafna, velja þá hluti sem eigulegastir eða geymilegastir eru. Titillinn er hlýlegur og ber með sér umhyggjusemi fyrir þeim munum sem sýna á, og hlýhug til varðveislu enn fleiri muna sem ekki er rúm til að sýna og verður að fá rými í geymslum þar til kemur að þeim að birtast í sviðsljósi safnsins. Eftir heimsókn á safnið ættu vonandi vissir hlutir að verða geymilegir í hugum okkar, rétt eins og kveðskapur Magnúsar Árnasonar; hlutir sem ekki gleymast.

Á sýningunni má sjá og fræðast um fjölda áhugaverðra hluta úr safneigninni svo sem húsgögn, fatnað, skartgripi, leir- og glerlistarmuni t.d. kaffistell, líkan af húsi og margt fleira. Sýningin er að einhverju leyti breytileg, munir geta komið og farið eða bæst við í safnið.

Lýsingin er ekki nægilega góð og rýmið virkar á köflum sjúskað og samtíningslegt vegna ofgnóttar muna.

Þegar gengið er inn á Hönnunarsafnið tekur við bjart, hvítmálað anddyri með safnverslun, miklu gleri og birtu sem skín þar inn. Dæmigert vestrænt hvítt rými í anda white cube. Gengið er upp stiga til að komast inn á sýninguna sjálfa, enn eru hvítir veggir meðfram stiganum sem fylgir okkur að stóru rými á efri hæð. Hér tekur annað við, hvíti liturinn kveður að mestu og áberandi dimma og grátt, gróft, slettótt steypugólf tekur á móti okkur. Steypugólf getur oft komið vel út en hér virkar það frekar sóðalegt. Við fyrstu sýn er um ofnótt hluta að ræða með hálf kompulegum brag, þ.e. hlutirnir fá tæplega rými til að njóta sín og eru stundum hver ofan í öðrum; sumir hlutir fá þó meira rými en aðrir. Það er dimm stemmning í rýminu og engir gluggar, aðeins rafræn lýsing; þó er ekki um black box að ræða heldur eitthvað þar á milli. Black box með sterkum kösturum hefði hugsanlega verið betri lausn, auk þess að fækka hlutum sem til sýnis eru. Lýsingin er ekki nægilega góð og rýmið virkar á köflum sjúskað og samtíningslegt vegna ofgnóttar muna. Sýningin fær plús í kladdann fyrir að para saman og velja tiltekna liti innan munanna, svo sem áberandi fjólubláa og rauða liti í inngangi sýningar. Svartir járnkassar upp af vissum stöplum trufla hins vegar og auka á samtíningsupplifunina.

Sýningarskrá er engin en gestir geta lesið sér til um hlutina á veggjunum auk þess að sækja sér upplýsingar á heimasíðu safnsins. Að auki eru plöstuð upplýsingaspjöld á veggjum í A4 stærð sem hægt er að taka og lesa sér til um marga af þeim munum sem til sýnis eru. Eitt atriði á þessum spjöldum er afskaplega sniðugt; eins konar myndrænt skipulag eða lítil svört skuggamynd (útlínumynd eða silhouette) af þeim hlut sem fjallað er um. Hér er því hægt að þekkja hlutinn á útlínum hans sem er alveg bráðsnjallt. Efnið er á íslensku og ensku.

Suma af þeim munum sem til sýnis eru þekkja margir eins og til að mynda kollinn Fuzzy sem er hönnun Sigurðar Más Helgasonar (1940) frá árinu 1972. Sá stóll var upprunalega hannaður til að selja í ferðamannaverslunum. Stóllinn hefur notið mikilla vinsælda og eru hér til sýnis tvö eintök, annað svart og hitt hvítt. Því miður er rýmið sem þeir fá takmarkað, fallegra hefði verið að hafa aðeins einn þeirra til sýnis eða tryggja betra andrými milli þeirra.

Stóllinn Fifty vekur athygli á sýningunni. Hann er eftir hönnuðina Dögg Guðmundsdóttur (1970) og Rikke Rutzu Arnved (1973), frá árinu 2012. Stóllinn nýtur sín ekki nægilega vel í rýminu, því veldur alls kyns sjónræn truflun s.s. leiðsla á gólfi, hið sjúskaða gólf, fjöldi svartra kassa og fleira. Til samanburðar nýtur sín mun betur stóll nokkur sem nefnist Fundarstóll / Meeting room chair frá árinu 1954-58. Hann fær sér rými á stöpli, mun hærra uppi en hinn, með betri lýsingu og andrými. Það má því sannarlega segja að sjónrænt hafi þessum stól verið gert mun hærra undir höfði en hinum. Fundarstóllinn er hönnun eftir Gunnar H. Guðmundsson (1922-2004) og voru slíkir stólar hannaðir af Gunnari fyrir teiknistofu Húsameistara Reykjavíkurborgar.

Sófasett nokkuð stelur senunni, meðal annars vegna staðsetningar fyrir enda rýmis og dimmrauðbleiks litar þess. Um er að ræða svokallað Max-sófasett sem framleitt var hjá Trésmiðjunni Víði hf. og hannað af Max Jeppesen (1907-1983) sem hannaði fyrir trésmiðjuna á árunum 1950-70. Hvert eintak var handútskorið og sá þjóðverjinn Wilhelm Beckmann um allan útskurð; eintak þetta er heldur illa farið, einkum áklæðið. Sófasettið gæti notið sín betur með betri lýsingu og hugsanlega betri upphækkun en fær hér þokkalega gott rými til samanburðar við aðra muni.

Ég mæli með að skoða sýninguna og gripina því ýmsir þeirra munu án efa reynast geymilegir í hugum margra og án efa kannast margir við hina og þess hluti úr fórum fyrri kynslóða og fara ef til vill heim með nokkra fortíðarþrá í huga.

Sýningin stendur til  12 júní og er opin alla daga, nema mánudaga, frá kl. 12 til 17.

[fblike]