Vitum við enn — eða hvað?

[cs_text]Nýja bókin hans Andra Snæs Magnasonar Um tímann og vatnið vekur lesandann svo sannarlega til umhugsunar um lífið, umhverfið og ábyrgð okkar á því. Mínar hugrenningar urðu m.a. þessar:

Við sem fæddumst upp úr miðri öldinni sem leið vorum alinn upp í alveg ákveðinni goðsögn, mýtunni um endalausan hagvöxt, framfarir og þróun. Ef eitthvað var talið öruggt var það að næsta ár yrði betra en það yfirstandandi og að framtíðin biði okkar full tækifæra og óvæntra möguleika. Framfaragoðsögninni eins og öllum mytum öðrum fylgdi ákveðin heimssýn og gildismat sem réð draumum okkar, hugsunum orðum og æði. Á grundvelli þessarar uppeldismótunar tókum við ásamt eldri kynslóðunum þátt í að byggja íslenska samfélagið eins og það er núna: Hart neyslu- og samkeppnissamfélag sem okkur vegnar svo ákaflega misjafnlega vel í.

Vissulega heyrðust á stundum efasemdaraddir sem boðuðu distópíur í ýmsum myndum í stað útópíunnar sem var ríkjandi. Þær höfðu þó sjaldnast erindi sem erfiði þótt þar væru auðvitað undantekingar á. Ég hef t.d. verið 10 ára þegar bók Rachel Carson (1907–1964) Silent spring kom fyrst út (1962). Þremur árum síðar kom hún út í íslenskri þýðingu (Raddir vorsins þagna, þýð. Gísli Ólafsson, 1965). Silent spring varð fljótt „kultbók“ hjá stórum hópi lesenda. Flestir létu þó gagnrýnina og varnaðarorðin sem vind um eyru þjóta. Fyrir skömmu las ég bókina að nýju og varð þá meðvitaður um hvað átökin við hagsmunaaðila af ýmsu tagi kostuðu Carson og margt samtímafólk hennar sem hóf baráttuna gegn gjörnýtingu náttúrunnar með hjálp áður óþekktra áburðar- og eiturefna. Nú er raunar að nýju hafin hatursherferð gegn þeim sem ganga fram fyrir skjöldu og vara við aðsteðjandi hættum (sjá Um tímann og vatnið, bls. 180 o. fl. st.).

Hvað svo sem leið vitundarvakningu hér á landi á þessum tíma lifðum við þó ekki í hreinni blekkingu norður á hjaranum. Eftir því sem við þokuðumst í átt til unglingsáranna gróf angistin um sig í hugskotinu: Biði okkar einhver framtíð eða yrði þrýst á hnappinn? Mundi bjarmanum bregða fyrir, sveppaskýið rísa út við sjóndeildrahringinn, geislavirka regnið dynja yfir og kjarnorkuveturinn skella á? Þetta var ágeng hugsun á tímabilum en var þó oftast dulin neðarlega í undirmeðvitundinni.

Andri Snær fjallar í bók sinni um ógnina sem nú hefur leyst kjarnorkuvána af hólmi — loftslagsvána. Margt er líkt með þessum tveimur fyrirbærum sem hvort um sig ógnar þeim sem hreiðrað hafa um sig í hlýju hreiðri framfaramýtunnar. Bæði eru manngerð, kjarnorkan og gróðurhúsaáhrifin. Þó er margt ólíkt. Það þurfti t.d. að leysa kjarnorkuna úr læðingi með virkri aðgerð. Kraftar hamfarahlýnunarinnar leika þegar lausum hala þótt enn sé vissulega mögulegt að hægja á framrás þeirra og hugsanlega afstýra verstu sviðsmyndunum ef við tökum ráð okkar saman í tíma.

Í vangaveltum okkar um loftslagsbreytingarnar — sem bók Andra Snæs er svo þarft innleg í —  er gott að muna að sveiflur hafa áður átt sér stað í náttúrunni. Ísaldir hafa bundið endi á hlýskeið, gróðurlendi hefur eyðst, tegundir dáið út og annars konar kollsteypur átt sér stað. Það er þó margt sem gerir yfirstandandi ástand einstakt. Oft hafa fyrri sveiflur verið stað- eða svæðisbundnar. Nú eru þær á heimsvísu. Vissulega hafa fyrri sveiflur ugglaust oft verið hraðfara í kjölfar ofurgosa, hraps loftsteina eða annarra skyndilegra hamfara. Yfirstandandi loftslagsbreytingar eru aftur á móti hraðar án undangenginna hamfara. Þá erum við líka komin að meginmuninum. Breytingarnar á fyrri skeiðum urðu af náttúrulegum orsökum. Yfirstandandi breytingar eru á hinn bóginn af manna völdum. Þá skiptir líka grundvallarmáli að við þekkjum að verulegu leyti breytingarnar sem nú eiga sér stað: Orsakirnar eru kunnar, hægt er að segja fyrir um afleiðingarnar og við erum vel upplýst um þann hluta þeirra sem þegar eru teknar að gera vart við sig: veðurfarsöfgar, vaxandi tíðni skógarelda, fljóða, fellibylja og ekki síst fólksflótta í kjölfarið. Loftslagsflóttamennskan er komin til að vera og er ömurleg andhverfa þeirrar munaðarferðamennsku sem stunduð er í okkar heimsluta og við tökum flest þátt í. Þá er það líka mikill munur að mannkyn stóð ráðþrota frammi fyrir sveiflum og/eða hamförum fyrri alda. Við getum á hinn bóginn haft áhrif á það sem framundan er: Flýtt þróuninni eða hægt á henni allt eftir því hvort við höldum í vaxtar- og framfaramýtuna og fylgifiska hennar eða ekki. Aldrei áður hefur verið mögulegt að kalla menn til ábyrgðar á stórfelldum breytingum á náttúrufari. Staða okkar í heiminum er því einstök. Yfirstandandi loftslagsbreytingar eru þar með ekki aðeins náttúrurfræðilegt viðfangsefni heldur ekki síður heimspekilegt, félags-, sið- og guðfræðilegt. Raunar getur enginn fyrrt sig ábyrgð á vandanum eða neitað þátttöku í umræðunni um hann og leit að lausnum.

Þetta eru raunar engin ný tíðindi enda hefur lengi verið deilt um hverjum beri að taka frumkvæði í baráttunni t.a.m. okkur almenningi eða stjórnmálastéttinni. Mörgum hættir til að horfa um of til síðarnefnda hópsins og vænta þess að allt frumkvæðið komi þaðan. Þungvæg rök eru á hinn bóginn fyrir því að við, óbreyttir kjósendur í lýðræðissamfélagi, berum frumábyrgð. Núverandi stjórnmálastétt starfar í anda vaxtarmýtunnar margumræddu. Við ríkjandi aðstæður gegni það pólitísku sjálfsmorði næst að segja henni stríð á hendur. Það er í höndum kjósenda að breyta þessu. — Í framtíðinni ríður á að við kjósum aðeins flokka sem rísa undir því að geta kallast grænir og hafa umhverfis- og loftslagsmál efst á stefnuskrá sinni.

Helsti kostur bókarinnar Um tímann og vatnið er að vekja lesendur til persónulegra vangaveltna um mál málanna, loftslagsmálin. Þá eru vangaveltur höfundar víða í fyrri hluta ritsins mikilvægar þar sem hann veltir upp hvers konar orðræða sé „leyfileg“, frjó og gefandi í umræðunni. Í því sambandi er áhugavert að bera saman orðræðu hans sjálfs í nýju bókinni og Draumalandinu (2006). Þar hefur orðið mikil breyting á þótt af og til bregði fyrir gömlum töktum. Í Draumalandinu vakti Andri Snær athygli lesenda sinna með því að birta aragrúa óvæntra upplýsinga og þá ekki síst með sláandi samanburði staðreynda. Benti hann t.d. ekki á að orkan frá Kárahnjúkavirkjun nægði ekki til að láta „rauðu“ ljósin loga á raftækjunum í Bandaríkjunum þegar þau væru ekki í neinni notkun? Í bókinni Um tímann og vantið er sjónarhornið mun víðara og efnistökin önnur og mun fjölbreyttari. Erindi beggja bókanna er þó svipað að vekja til vitundar um stöðu okkar og ábyrgð í heiminum á ögurstundu. Að lestri loknum fylgir spurningin forna lesandanum lengi eftir: „[…] vituð ér enn, eða hvað?[/cs_text]

Um höfundinn
Hjalti Hugason

Hjalti Hugason

Hjalti Hugason er prófessor í kirkjusögu við Guðfræði- og trúarbragðafræðideild Háskóla Íslands. Hann hefur stundað rannsóknir á ýmsum sviðum íslenskrar kirkjusögu og kirkjuréttar en auk þess ritað um trú, samfélag og menningu á ýmsum vettvangi. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

[cs_text]Lorem ipsum dolor sit amet, ne mel amet ignota blandit, doming possit ne nec, est saperet philosophia te. In vel dicam animal. Mea omnesque recusabo similique id, ex nonumy accusam vel, docendi tacimates qui ea. Graece percipit volutpat at mel, delenit accusam erroribus te vis, ut utamur blandit mel. Qui cu facer etiam senserit, eum an ignota aliquam maiestatis, ea vix minim iuvaret referrentur. Et his audire lucilius vituperatoribus.

Fyrirsagnir (h5)

Brute fuisset adolescens per ut, dolor expetendis dissentias sea ei. Liber scriptorem vim at, eu aeque dissentiet sea. Cu qui utinam accusamus democritum, erat euripidis ea vis. Duo apeirian comprehensam te, ad putant sapientem maluisset pri. Graeco prompta intellegam cu duo, has an justo postulant, ei habemus legendos his. Libris dictas atomorum ea his, eos at iriure mnesarchum.

Has feugiat meliore volumus an. Mei graeci numquam referrentur te, vim at discere veritus voluptatibus, has ne error diceret scaevola. Ad nam semper timeam alienum, eu justo virtute eos. Pro veri facilis quaestio ne, nam in ridens eirmod repudiandae. Eu nostro legimus voluptatibus vis, pro no doming reformidans, ius malorum principes deseruisse an.

Causae singulis gubergren ei usu, euripidis omittantur ea pri. Et commune urbanitas pro. Cu tale autem omittantur pri, in putent putant dolorum eos. Ullum utamur necessitatibus te vis. Vel vidit delicata repudiandae ut, soluta epicurei ex vis, no eos virtute sanctus fuisset.

Sumo epicuri quo at, ea tollit inermis eum. Has no malorum cotidieque, ei facete platonem usu, fierent intellegam cotidieque ad has. In mundi vituperatoribus vix, modus facer conceptam et nec. Eos minim veniam ea. An pro timeam complectitur, qui id commune recteque, vix an facer luptatum. Nam clita persecuti ei, dolores maluisset sed an. Te vel aperiam omittam reformidans, sea ea nibh aliquid lobortis, no agam labore feugiat sit.[/cs_text]

Um höfundinn
Hjalti Hugason

Hjalti Hugason

Hjalti Hugason er prófessor í kirkjusögu við Guðfræði- og trúarbragðafræðideild Háskóla Íslands. Hann hefur stundað rannsóknir á ýmsum sviðum íslenskrar kirkjusögu og kirkjuréttar en auk þess ritað um trú, samfélag og menningu á ýmsum vettvangi. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3