Er enn hægt að tala um Guð?

[cs_text]Í nýjustu bók sinni, Den sista grisen, skrifar Horace Engdahl rithöfundur, bókmenntafræðingur, gagnrýnandi og til skamms tíma ritari sænsku akademíunnar:

Fyrr á tíð var mögulegt að vísa til æðri dómstóls hvernig sem hann nú var skipaður. Fólk trúði á Guð, á andaheim, á forferðurna sem horfðu niður til okkar og mátu verk okkar. Ef einhver glímdi við samviskuna taldi hann sig heyra raddir af himni sem ásökuðu hann eða hughreystu, raddir sem hann gat einnig spurt í von um svar eða að minnsta kosti merkingarþrungna þögn sem lesa mátti í. Enginn þurfti að sætta sig við álit mannanna einna. En hvað gerum við þegar við höfum steypt öllum þessum æðri máttarvöldum af stóli? […] Ekkert svar við tilveruspurningum okkar er öðru betra þar sem enginn beinir okkur á réttar brautir. […] Maður gæti allt eins spurt gamla frænku.

Ummælin um frænkuna afhjúpa vissulega karlrembu enda er bókin skrifuð í kjölfar skilnaðar og fjallar öðrum þræði um átök kynjanna.

Er hægt að tala um Guð?

Það er þó annað sem situr í mér eftir lesturinn sem sé spurningin um hvort hægt sé að tala um Guð á merkingarbæran máta eftir að mytan og heimsmyndin sem fól í sér himnaríki og helvíti er liðin undir lok og afstæð veruleikaskynjun okkar er ein eftir. Eru þá ekki öll svör við stærstu gátum tilverunnar jafngóð og hægt að spyrja hvern sem er? — Þetta eru svo sem ekkert nýtt eða hvað segir ekki í kvæði Stephans G. um Jón hrak:

[…] Hugði ei sannleik hóti betri
Hafðan eftir „Sankti“-Pétri
Heldr en ef svo hending tækist,
Húsgangurinn á hann rækist.

Hugsanlega lýsti Klettafjallaskáldið hér eigin afstöðu ekki síður en skáldbróður síns úr þjóðsögunni.

Heiðarleg tilraun

Hvað sem því líður hef ég kynnt a.m.k tvær tilraunir hér á Hugrás til að tala um Guð í nútímanum.

Önnur kemur fram í bók náttúrufræðingsins Bjarna E. Guðleifssonar, Öreindirnar, alheimurinn, lífið — og Guð (Hólar, 2016). Þar er gengið úr frá þeirri hugmynd að bæði raunvísindi og trú glími við og veiti svör við spurningunni um myndun alheimsins. Í glímunni við hana þurfi bæði að beita goðsögunni um sköpunina og kenningunni um miklahvell. Þegar þess er freistað að samþætta þannig heimsmynd trúarinnar og náttúruvísindanna er gripið til Guðs sem tilgátu eða leyndardóms þegar viðtekinni þekkingu vísindanna sleppir.

Höfnun Bonhoeffers

Þýski andspyrnuguðfræðingurinn Dietrich Bonhoeffer hafnaði öllum slíkum tilraunum til að sameina trú og vísindi. Hann vísaði því á bug til að hægt væri að grípa til Guðs sem lausnar á óráðnum gátum hvort heldur um uppruna alheimsins eða þess vegna merkingu rétts og rangs í siðferðilegum efnum. Hann leitaðist við að leggja grunn að guðfræði sem hæfði myndugum manni í veraldlegu samfélagi og snerist ekki eingöngu um hjálpræði einstaklingsins heldur fjallaði um framtíð gjörvalls mannkyns og alheimsins.

Það er einmitt slíkur kristndómur sem við þörfnumst nú á dögum þegar okkar bíður tvísýn framtíð í skugga loftslagsváar, fólksflutninga og vaxandi andstæða milli þeirra sem búa við allsnægtir og hinna sem líða skort.

Önnur tilraun

Hin tilraunin sem ég minntist á kemur fram í riti bandaríska guðfræðingsins Robs Bell sem heitir í íslenskri þýðingu Það sem við tölum um þegar við tölum um Guð (Skálholtsútgáfan, 2016). Hann gengur líkt og Bjarni Guðleifsson út frá heimsmynd náttúruvísindanna og lítur svo á að Guð búi innst í „alheimsgeimi“, þ.e. í tómarúmminu milli smæstu eininga efnisheimsins eins og þeim er lýst í kjarneðlisfræðinni. Að hans mati á allt sér eina, sameiginlega uppsprettu og er því innilega tengt. Guð er þá upphafið, einingin eða tengslin hvernig svo sem við annars hugsum okkur þau.

Þriðja tilraunin

Hér skal bent á þriðju tilraunina til að ræða um Guð í samtímanum. Hún kemur fram í bók írsk, skoska jesúítaprestsins Gerards W. Hughes (1924–2014), Guð sem kemur á óvart , en hún kom út í íslenskri þýðingu Vigfúsar Ingvars Ingvarssonar í fyrra. Þetta er þó ekki ný bók heldur kom hún fyrst út á frummálinu 1985 og tvívegis eftir það síðast 2008.

Líkt og Bonhoeffer hafnar Hughes því að mögulegt sé að grípa til Guðs sem vinnutilgátu þegar vísindalegri þekkingu sleppir. Hann gengur þó feti lengra þegar hann bendir á að svo geti jafnvel farið að ekkert geri okkur blindari á Guð en trúin sem einnig geti gert okkur dauf fyrir innri víddum í tilveru okkar sjálfra. Hið sama kemur fram þegar Hughes varar við trúhneigðinn sem getur valdið því að fólk fyllist af tortryggni og fordæmi alla sem ógna öryggi þess í trúarefnum og líti á gagrýnendur sína sem guðleysingja og illmenni. Þessu skylt er gagnrýni Hughes á þá útilokunarhyggju sem margir trúmenn eru helteknir af þegar þeir líta svo á að þeirra kirkja, kirkjudeild eða trúarbrögð hafi einkaleyfi á sannleikanum. Þvert á móti slíkum tilhneigingum staðhæfir Hughes að Guð sé að starfi í öllum kristnum kirkjudeildum en jafnframt „[…] úti um allt innan trúarbragðanna og í hjörtum þeirra sem játa sig enga trú hafa.“ Hann telur engin trúarbrögð geta einokað Guð þótt flest þeirra reyni það og haldi því fram að án þess að fylgja þeim geti enginn orðið hólpin/n. Þá lítur hann svo á að Guð sé ekki að finna í trúarbrögðunum heldur í einlægum samskiptum okkar við annað fólk og heiminn umhverfis okkur.

Af þessu má sjá að Gerard W. Hughes var inni á nokkuð öðrum brautum en Bjarni Guðleifsson og Robb Bell í bókum sínum. Hann er ekki að glíma við spennuna milli guðstrúarinnar og kjarneðlisfræðinnar líkt og þeir heldur er guðfræði hans á sálfræðilegri og félagsfræðilegri brautum þótt hún sé þar fyrir alls ekki eingöngu mannhverf heldur jafnframt vistfræðileg eða eins og hann segir:

Við getum aðeins fundið Guð í tengslum okkar við annað fólk og með hjálp þess og sambands okkar við veröldina í kringum okkur. Við þörfnumst þess að elska og vera elskuð því það er aðeins í gegnum slíkt tengsl sem við getum kynnst Guði sem er kærleikur.

Þeir Bell og Bjarni beina lesendum sínum inn að minnstu byggingareiningum alheimsins í leit þeirra að Guði. Hughes beinir þeim frekar inn í fyglsni hugans þegar hann bendir á að við getum ekki lifað sem mannlegar verur nema við eygjum „einingu og meiningu“ í lífi okkar og að við verðum að hafa einhver áform með lífinu og eiga einhverja drauma um framtíðina auk hugmynda um hvernig þeir geti ræst. Þá bendir hann á að þegar við leitum fullnægingar á þessum frumlægu þörfum okkar verði fyrir okkur ýmislegt hulið og ógnvekjandi. Hann telur okkur nær Guði þegar við upplifum slíka dularfullu innri reynslu sem er bæði laðandi og ógnandi fremur en þegar við förum með formlegar bænir. Hughes lítur því á að Guð sé leyndardómur sem sé alltaf meiri og stærri en kirkjur eða trúarbrögð.

Vissulega má líta svo á að hér sé rætt um Guð sem kemur á óvart þegar við leitumst við að kynnst draumum okkar og þrám. Það má líka líta svo á að Gerard W. Hughes sé jesúíti sem kemur á óvart.

Heimildalisti:

  1. Horace Engdahl, Den sista grisen, Stokkhólmi: Alb. Bonniers förlag, 2016, bls. 262–263.
  2. Sjá Hjalti Hugason, Er hægt að tala um Guð? sótt 30. okt. 2017 af https://hugras.is/2016/09/er-haegt-ad-tala-um-gud/
  3. Stephan G. Stephansson, Andvökur II, Reykjavík: Nokkrir Íslendingar í Vesturheimi, 1909, bls. 153.
  4. Hjalti Hugason, Trú og vísindi sótt 30. okt. 2017 af https://hugras.is/2016/12/tru-og-visindi/
  5. Hjalti Hugason, Ekki lengur þörf fyrir guð — Guði sé lof! sótt 30. okt 2017 af http://tru.is/pistlar/2010/09/ekki-lengur-thorf-fyrir-gud
  6. Hjalti Hugason, Öðruvísi stríðsárabók sótt 30. okt. 2017 af https://hugras.is/2016/01/odruvisi-stridsarasaga/
  7. Hjalti Hugason, Er hægt að tala um Guð?
  8. Gerard W. Hughes, Guð sem kemur á óvart, án útgst.: Bókstafur, 2016, 200 bls. ( á ensku God of Surprises)
  9. Sama, bls. 26.
  10. Sama, bls. 100, 101.
  11. Sama, bls. 54.
  12. Sama, bls. 54.
  13. Sama, bls. 87.
  14. Sama, bls. 34, 35, 88.
  15. Sama, bls. 37.
  16. Sama, bls. 52–53.
[/cs_text]
Um höfundinn
Hjalti Hugason

Hjalti Hugason

Hjalti Hugason er prófessor í kirkjusögu við Guðfræði- og trúarbragðafræðideild Háskóla Íslands. Hann hefur stundað rannsóknir á ýmsum sviðum íslenskrar kirkjusögu og kirkjuréttar en auk þess ritað um trú, samfélag og menningu á ýmsum vettvangi. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3