Að brýna klærnar

[cs_text]
Sigurbjörg Þrastardóttir
Óttaslegni trompetleikarinn og aðrar sögur
JPV útgáfa, 2016
Það að vera fyndinn er vanmetið í stigveldi listrænna eiginleika og kosta. Frægt er að gamanmyndir hljóta nær aldrei Óskarsverðlaun í Bandaríkjunum og helstu listamönnum menningarsögunnar stekkur varla bros öldum saman. Þá má einnig halda því fram að fáar listgreinar eldist jafn illa og gamanleikurinn, hvort sem átt er við form skáldsögunnar, leikhússins eða kvikmyndarinnar. Þannig upplifi ég til að mynda kímnigáfu 19. aldar og 18. aldar, eins og hún birtist  í skáldskap, sem nær lokaðan heim, svo ekki sé minnst á hlátrasköll fyrri alda, hvort sem um er að ræða baktínska karnívalið og Rabelais eða gamanleiki Forn-Grikkja. Harmleikjum, hetjusögum, raupi og lýrískum hugleiðingum, félagslegu raunsæi og melódrömum farnast einhverra hluta betur sýnist mér, almennt séð. Það er ráð að hafa þetta í huga næst þegar „ærslagamanynd“ (e. screwball comedy) frá gullöld Hollywood ber fyrir augu því ljóslega tókst þar að fanga eldingu í flösku – eða í hökuskarðið á Cary Grant í tilviki mynda á borð við Bringing up Baby (1938) eða His Girl Friday (1941).

Óttaslegni trompetleikarinn og aðrar sögur eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur er marglaga verk og ýmsum kostum búið en er þó fyrst og fremst dýrlega fyndið textasafn
Á þetta er minnst vegna þess að gamansemi er vanalega víðsfjarri í íslenskum samtímabókmenntum, framan af held ég að fagurbókmenntahugtakið hafi hvílt eins og einhvers konar mara eða komplex á alltof mörgum rithöfundum (Hallgrímur Helgason var lengi eins og hrópandinn í eyðimörkinni í þessu samhengi) og svo fóru allir einhvern veginn bara að skrifa glæpasögur. Handbók um hugarfar kúa eftir Bergsvein Birgisson er hugsanlega fyndnasta skáldsaga íslenskrar bókmenntasögu, enda hvarf hún án þess að skilja eftir sig nokkur ummerki í umræðunni. Auður Ava Ólafsdóttir getur verið óskaplega fyndin en sem betur fer fyrir bókmenntaframa hennar hér á landi samtvinnar hún gamansemina öllu jafnan allskonar heimspekilegum og trúarlegum hugleiðingum. Mér finnst Steinar Bragi oft vera mjög fyndinn, en nokkuð deildar meiningar hafa verið um það meðal þeirra sem ég ræði bókmenntir við, og ekki allir á því að það sé viljandi. Nýja smásagnasafnið Allt fer kveður slíkar raddir í kútinn, sem betur fer.

Á þetta er minnst vegna þess að Óttaslegni trompetleikarinn og aðrar sögur eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur er marglaga verk og ýmsum kostum búið en er þó fyrst og fremst dýrlega fyndið textasafn, gamansemin leiftrandi, leikandi og skapandi.

„svört kímni brýnir klærnar“

Óttaslegni trompetleikarinn samanstendur af 36 sögum eða örprósum, stundum er um dæmisögur að ræða og – vitanlega – þá svífur andi gamansögunnar yfir vötnum. Umfang sagnanna er á bilinu frá stakri miðlungsefnisgrein upp í þrjár, fjórar síður, með rausnarlegum spássíum og hausum og fótum. Raunar er vandgert að skilgreina skrifin nánar en kynningarkáputextinn aftan á bókinni, og þetta gerist ekki á hverjum degi, er furðu naskur og býður upp á prýðisgóða lýsingu á eðlisþáttum og skapgerðareinkennum textans: „Hér leikur Sigurbjörg Þrastardóttir sér með ólíkar raddir og sögusvið sem spegla veruleikann frá óvæntu sjónarhorni. Dýr og menn bregðast við örlögum sínum í grátlegum og broslegum sögum þar sem svört kímni brýnir klærnar.“ Eins og áður segir finnst þessum lesanda hlátursstrengurinn mun sterkari í gegnum bókina en sá grátlegi – en svört er kímnin svo sannarlega.

Ennfremur er það rétt að „dýr og menn“ deila sögusviðinu og raunar má segja að sögusviðinu sé skipt nokkuð bróðurlega milli kynja og tegunda. Tólf prósar greina frá eða eru sagðir frá sjónarhorni karlmanna. Tólf prósar greina frá eða eru sagðir frá sjónarhorni kvenna og tólf aðrir greina frá eða eru sagðir frá sjónarhorni dýra. Efnisyfirlitið undir lokin gerir grein fyrir þessu en ég verð að viðurkenna að löngu áður en ég kom að því var ég farinn að krota „kk“ eða „kvk“ í hausinn á upphafssíðu (stundum einu síðu) sagnanna – og framanaf má stundum sjá „?“ en það væru þá dýrakaflarnir.

Jökulsárljónin

Skoðum ólíkar hliðar og birtingarmyndir húmorsins í bókinni, svörtu kímninnar sem er heldur betur með klær í „Jökulsárljónin“: „Jökulsárljónin eru innan við tugur og öll af sama stofni. Sagt er að þau nærist á dauðum selum. Auðvitað gætu þau ekki nærst á lifandi selum, það segir sig sjálft, nema þá helst ef þau snæddu nógu lítið af sérhverjum sel til þess að hann héldi áfram að vera lifandi selur.“ (36) Aðleiðslan hér er að eins konar fimm aura brandara („Auðvitað gætu þau ekki nærst á lifandi selum“), líkt og gefur að líta hér, „Morð var framið í Drápuhlíð í gær“ (64) og hér: „Rangeygði danskennarinn hefði vel getað átt áfallalausan feril ef hann hefði ekki líka þjáðst af holdsveiki.“ (84)

En þetta eru ekki „bara“ dæmi um klassískan brandarahúmor heldur eru þetta ljómandi vel heppnuð dæmi um klassískan brandarahúmor
En þetta eru ekki „bara“ dæmi um klassískan brandarahúmor heldur eru þetta ljómandi vel heppnuð dæmi um klassískan brandarahúmor, og réttlæta textabrotin þannig tilvist sína án þess að hafa nokkuð fyrir því. Til viðbótar er umræddur tónn oft bara uppstefið, heilu tónverkin byrja jú alltaf á einni nótu.

Hugum aftur að Jökulsárljónunum, en frásögninni af þeim var hvergi nærri lokið: „Jökulsárljónin draga vissulega heiti sitt af lóninu, en hvers vegna þau völdu það er önnur spurning. Til eru þeir sem telja að þessu hafi ráðið einstakt rímeyra þeirra (lón/ljón) en það dreg ég í efa.“ (36) Kenning sögumanns er önnur:

Aðrir álíta að þau hafi séð fyrir þann vaxandi ferðamannastraum sem setur svip á svæðið og bíði einfaldlega færis. Á hverju? spyrja enn aðrir, en ég tel það einsýnt. Ljónin bíða þess að meðalfjöldi ferðamanna á dag verði slíkur að enginn gefi því gaum þótt einn til þrír hverfi sporlaust. Ég segi einn til þrír, því miðað við fjölda ljóna myndi einn túristaskrokkur á dag varla duga. (36–37)

Með svona liprum hætti kynnir Sigurbjörg til sögunnar ferðamannaæði líðandi stundar og hér í bakgrunninum eru hryllingssögurnar sem fjölmiðlar hafa sagt af túristum í innviðum og útnárum landsins, auk þeirrar fráleitu staðreyndar að fjöldinn á víst að ná tveimur milljónum í ár. Og áfram er sagan af Jökulsárljónunum rakin, allt fram að (Roald) dahlískum stingandi endalokum.

Dópballöður og dauður fugl

Persónugalleríið er fjölbreytt. Áðurnefndur danskennari sem svo ógæfusamur er að vera holdsveikur, nútímalegur hjarðsælusmali (björgunarsveitamaður), trúður sem tekur af sér búninginn að kveldi fyrir framan baðspegilinn, líkt og kona sem lætur kyngervið falla í gólfið, Júdas dúkkar upp en þegar hann svíkur Jesús og beinir rómversku hermönnunum að garðinum nafntogaða þá sendir hann þá til Skallagrímsgarðs í Borgarnesi (87) í staðinn. Við kynnumst nautabananum fræga í Búðardal sem bókstaflega baðar sig í guðsgjöfum, að því undanskildu að hann býr í Búðardal og vinnur á gröfu og banar ekki nautum. Ekki má heldur gleyma íslenska dópballöðusöngvaranum sem á í nokkrum erfiðleikum með að laga sér-mexíkóska (eða Suður-Ameríska) listgrein að íslenskum veruleika. Loksins slær hann þó í gegn með lagi um þrjár ólíkar tegundir af kókaíni (geri ég ráð fyrir), og er það ekki síst þjóðlegt viðlagið sem hefur slegið í gegn hjá krökkunum:

Og Kjartan bara: Í alvöru?
Og Bolli bara: Nei, nei …
Og Guðrún bara: Víst!
Og Bolli bara: Já, en…
Og Guðrún bara: Jú, jú
Og Kjartan bara: Döh …

Þetta hefur mælst furðanlega vel fyrir, í ljósi þess að ég hef aldrei lesið Laxdæla sögu. En mér er sagt að þetta sé nokkurn veginn nákvæmt. (43)

Önnur saga er sett fram sem skólaritgerð um örlög Geirfuglsins, sem hörmuð eru mjög, en svo sett með óvæntum hætti í persónulegt samhengi af nemandanum:

Geirfuglinn var góður sundfugl og gat kafað í allt að korter í einu (þ.e. lengur en selur). Hann hræddist fátt og gat jafnvel ráðist með gogginum að óboðnum gestum. Hann hagaði sér vel í hjónabandi, hafði ágæta heyrn, ráma rödd og fitan hélt á honum hita. (Að sumu leyti minnti hann mig á langafa minn Aðalstein eftir að hann fór á elliheimili. Afi var uppstökkur og feitur, fór stundum í sund og heyrði það sem hann vildi heyra).

En geirfuglinn var, því miður fyrir sjálfan sig og okkur hin, ófleygur. Það var þess vegna auðvelt fyrir Sigurð Ísleifsson og Jón Brandsson árið 1844 að læðast að síðasta geirfuglinum í Eldey og kyrkja það. […] (Það hefði á svipaðan hátt komið sér vel fyrir langafa minn Aðalstein að vera fleygur þegar elliheimilislæknirinn gekk að sjúkrarúminu hans með hjartastuðtækið sem varð síðan hans bani […]) (44–45).

Ekki er nóg með að hér að ofan gefi að líta bestu dýralýsingu sem ég hef rekist á um langt árabil („Hann hagaði sér vel í hjónabandi, hafði ágæta heyrn, ráma rödd og fitan hélt á honum hita.“) heldur er jafnframt magnað hvernig tekst að kalla fram tóntegund barnaskólaritgerðarinnar, blanda henni saman við fínstillta kímnigáfu höfundar („Hann hagaði sér vel í hjónabandi“!) og lyfta svo öllu saman í nýjar hæðir gamansemi með því að kynna Aðalstein til sögunnar, sem ekki aðeins endurnýjar oftsagða söguna af síðasta geirfuglinum heldur ljær henni óvænta tilfinningalega vídd.

Óttaslegni trompetleikarinn og aðrar sögur eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur er óvenjuleg bók, ég þekki ekkert samkynja verk, en hún er jafnframt sýnidæmi um sjaldséð fyrirbæri, unað og gleði í texta. Þetta er bók sem fólk á eftir að þurfa að venjast því að annað fólk sé að lesa fyrir það upp úr.[/cs_text]

Um höfundinn
Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson er dósent í almennri bókmenntafræði og kvikmyndafræði. Sérsvið hans eru skörun og samræða kvikmynda og bókmennta, tækni og menning, nýmiðlar af ýmsum toga, og íslensk kvikmyndasaga. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3