Óvænt innsýn í lestrarmenningu kvenna

[cs_text text_align=”none”]
Rannsókn Jóhönnu Katrínar Friðriksdóttur á eigendasögu handrita Konungs skuggsjár hér á landi leiddi hana að óvæntum vísbendingum um hlutverk kvenna í bókmenningu og menntun. Þessar uppgötvanir hennar voru efni fyrirlestrar sem hún hélt á vegum Miðaldastofu Háskóla Íslands í dag.

Jóhanna Katrín Friðriksdóttir er Marie Curie styrkþegi á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og stundar þar rannsóknir á bókmenntum og handritamenningu síðmiðalda.
Jóhanna Katrín Friðriksdóttir er Marie Curie styrkþegi á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og stundar þar rannsóknir á bókmenntum og handritamenningu síðmiðalda.
Konungs skuggsjá er norskt rit sem samið var um miðja 13. öld við hirð Hákonar Hákonarsonar konungs. Jóhanna Katrín, sem vinnur að stóru verkefni um síðmiðaldabókmenntir og handrit frá síðmiðöldum, segir að það hafi komið sér á óvart hvað þetta rit virðist hafa verið vinsælt á Íslandi á 15. og 16. öld, eftir fjölda handrita að dæma. „Handritin eru jafn mörg og handrit vinsælustu bókmennta þessa tíma; til dæmis riddarasagna, fornaldarsagna og Grettis sögu. Þessi texti var í raun á topp tíu metsölulista síns tíma. Fræðimenn hafa hingað til fjallað um Konungs skuggsjá sem norskt rit og í norsku samhengi en mér fannst áhugavert að kanna hvers vegna Íslendingar voru nógu áhugasamir um hana til að leggja í heilmikinn kostnað við að láta rita handrit af henni. Það gerir enginn að gamni sínu og það hlýtur að vera rík ástæða fyrir því.“

Eigendasaga handritsins flækir hugmyndir okkar um hvers konar texta konur lásu. Öll þessi pólitík, áhugi á völdum og verslun.
Í ljós kom að sum handritin voru annað hvort pöntuð af konum eða höfðu verið í eigu kvenna, jafnvel gengið í erfðir í kvenlegg allt þar til Árni Magnússon komst yfir þau, sem Jóhönnu Katrínu fannst mjög merkilegt. „Þessi texti fjallar mikið um pólitík og sambandið milli konungs og þegna og ríkis og kirkju. Svo eru í honum alls konar upplýsingar um hvernig á að vera kaupmaður; hvernig skal útbúa skip og skipuleggja sig. Þetta eru allt svið sem við tengjum vanalega ekki konum á miðöldum. Þar að auki er ritið talið skrifað við hirð Noregskonungs, að minnsta kosti undir áhrifum frá hirðinni, þannig að í mínum huga hafði þetta alltaf verið mjög karllægur texti.

GKS 1913 4to, handrit Halldóru Sigurðardóttur. Neðst til hægri á lokasíðu handritsins stendur: „Finis Anno 1571. Halldóra Sigurðardóttir á bókina‟.
GKS 1913 4to, handrit Halldóru Sigurðardóttur. Neðst til hægri á lokasíðu handritsins stendur: „Finis Anno 1571. Halldóra Sigurðardóttir á bókina‟.

Þetta opnaði alveg nýja veröld fyrir mér. Auðvitað voru þetta yfirstéttarkonur þannig að niðurstöðurnar eiga ekki við um allar konur, en eigendasaga handritsins flækir samt sem áður hugmyndir okkar um hvers konar texta konur lásu. Öll þessi pólitík, áhugi á völdum og verslun. Íslendingar versluðu við Englendinga og Þjóðverja á þessum tíma og það getur verið að fólk hafi haft áhuga á þessum verslunarvinkli og stjórnmálaheimspekis bókarinnar. Í Konungs skuggsjá er líka fjallað mikið um það hlutverk konungs að dæma og á miðöldum var til gríðarlegt magn af lögbókum á Íslandi. Í Jónsbók, einu af aðalhandritunum, hefur verið settur inn smá hluti úr Konungs skuggsjá um hlutverk konungs sem dómara og sú útgáfa af Jónsbók er afrituð aftur og aftur.[/cs_text]

[cs_text text_align=”none”]Mynd: Jónsbókarhandrit: AM 132 4to

Það var því væntanlega margt í Konungs skuggsjá sem fólk taldi skynsamleg og höfðaði til þeirra. Því efni hennar er afar fjölbreytt, þarna er líka alls konar áhugavert efni um náttúruna, til dæmis nokkrir kaflar um Ísland, Grænland og Írland og þar er m.a. minnst á norðurljós, eldfjöll, hvali, jökla og fleira. Það getur verið að hver hafi fundið eitthvað við sitt hæfi og maður getur ímyndað sér að konur hafi sótt sér fróðleik í þetta verk. En þarna eru líka margar sögur úr Biblíunni og í inngangi segir að textinn sé skrifaður til að hjálpa fólki að rata af vegum syndarinnar og inn á beinu brautina. Í einu handritinu sem var í eigu konu var greinilega verið að fylla upp í þrjár öftustu síðurnar með kvæðum af trúarlegum toga og þá má ímynda sér að manneskjan sem átti handritið hafi litið á texta Konungs skuggsjár sem siðferðislegan og trúarlegan. Kvæðin eru annars vegar til dýrðar Maríu mey og „Heimsósómi“; kvæði sem var ort á 15. öld og fjallaði mikið um syndina og mikilvægi þess að lifa dyggðasömu lífi. Þetta handrit virðist hafa verið notað til íhugunar og lærdóms og jafnvel til að kenna börnum því búið er að skrifa á nokkrum stöðum á neðri spássíuna erindi úr kvæði sem heitir Hugsvinnsmál. Þetta er norræn þýðing á latnesku heilræðakvæði sem var notað til að kenna skólakrökkum latínu. Það er svipað Hávamálum, segir þér hvernig þú átt að vera og hvers konar dyggðum þú átt að fylgja. Á einum stað fann ég skrifað út á spássíuna: „Bækur nem þú blíðlega.“ Sem merkir að þær eigi að læra vel og með góðum hug og með því að leggja sig fram. Sá sem þetta skrifar tengir þannig þessa tvo texta, Konungs skuggsjá og Hugsvinnsmál og hefur fundist tilefni til að minna á síðarnefnda verkið.

hugras_baekr_nem_tu_blidlegaSvo er í handritinu líka mikið af kroti sem bendir til að börn hafi verið að æfa sig að skrifa. Ég get ímyndað mér að handritið hafi jafnvel verið notað af konum til að kenna börnum, enda eru þekktar hliðstæður í Evrópu, að konur hafi átt handrit og kennt börnum.“

hugras_barnaspassiukrot

Þannig má draga ályktanir um notkun handritanna út frá frágangi þeirra og innihaldi, en þau eru frekar fjölbreytileg og gefur það til kynna að þau hafi haft margvíslegum hlutverkum að gegna. „Það má í raun setja fram margs konar kenningar. Ein er sú að Margrét Vigfúsdóttir, sem var nokkurs konar matríark á Möðruvöllum í Eyjafirði og átti eitt stærsta og flottasta handrit Konungs skuggsjár – sem hún lét örugglega skrifa fyrir sig – hafi rakið ættir sínar til Hákonar Hákonarsonar konungs og því haft sérstakan áhuga á þessum texta. hugras_konungsskuggsja_am243-a-islandHandrit Margrétar er stórt og veglegt, í tveimur dálkum og mjög þykkt, eitthvað sem hægt er að nota sem stofustáss og til að sýna fólki. Margrét setur sig þannig í ákveðna stöðu þess valdið hefur, og það vald er réttmætt m.a. vegna ætternis hennar. Annað handrit Konungs skuggsjár sem ég fann, og hafði verið í eigu konu að nafni Halldóra Sigurðardóttir, var hins vegar lítil bók sem hægt er að sjá fyrir sér að hún hafi lesið í einrúmi, hafi verið ætlað til einkanota. Þegar ég rakti svo ættir Halldóru reyndist hún skyld sama fólki og Margrét, og sama sagan var með eigendur handritsins með Hugsvinnsmálum. Svo virðist því sem þessi fjölskylda umfram aðrar ættir á Íslandi hafi haft áhuga á þessu handriti. Eigendasaga handrita getur því gefið ýmsar vísbendingar, þótt auðvitað segi hún ekki allt og sé stundum hulin þoku. En þegar maður getur fundið eitthvað um hana er mjög gaman að rekja sig í gegnum ættfræðina og kanna til dæmis hvort maður getur tengt fólkið sem lét Árna Magnússon hafa handrit við sameiginlega forfeður 200 árum fyrr.“[/cs_text]

[cs_text text_align=”none”][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3