Meiri viðbjóðurinn!

[cs_text text_align=”none”]
Hassan Blasim
Þúsund og einn hnífur og fleiri sögur frá Írak
þýð. Sölvi Björn Sigurðsson
Mál og menning, 2015
Meðan ég var að lesa bók Hassans Blasim, Þúsund og einn hnífur og fleiri sögur frá Írak, varð mér oft hugsað: Ég botna andskotann ekkert í þessum sögum. Lengi framan af bókinni var engu líkara en höfundurinn reri að því öllum árum að hrista mig af sér. Mér fannst ég iðulega ná taki á sögu en kastaðist svo einhvern veginn fyrir borð, ringlaður og firrtur. Það var ekki fyrr en ég áttaði mig á því að ég var að lesa hálfsúrrealískar smásögur sem ég fann réttu stellinguna til að geta farið að njóta lestrarins, að svo miklu leyti sem maður getur notið þess að lesa um efni af þessu tagi:

Áður en hann dró fram hnífinn sagði hann: „Þegar þú hefur kynnt þér skrána um viðkomandi áttu að leggja fram stutta lýsingu á því hvernig þú hyggst taka fyrsta viðfangið þitt af lífi og hvernig þú ætlar að hátta sýningunni á líki hans í borginni. (11)

Á þessum orðum hefst fyrsta sagan sem ber lýsandi titil, „Líksýningin“. Hvers konar maður býður lesanda sínum upp á slíkan hrylling í fyrstu efnisgrein? Það gerir íraski höfundurinn og kvikmyndagerðarmaðurinn Hassan Blasim sem er fæddur í Bagdad 1973. Hann hrökklaðist frá Írak eftir að hafa lent upp á kant við stjórnvöld út af gerð kvikmyndar, fór í gegnum Íran, Tyrkland og Búlgaríu og settist að lokum að í Finnlandi árið 2004. Fyrir bókina Írakskristur hreppti hann Independent-verðlaunin fyrir erlendar bókmenntir árið 2014. Er það fyrsta verkið á arabísku sem hlýtur verðlaunin og fyrsta smásagnasafnið. Þúsund og einn hnífur er úrval sagna úr smásagnasöfnunum hans tveimur. Sölvi Björn Sigurðsson þýddi úr ensku og verður síður en svo kennt um að henda lesandanum fyrir borð (afsakaðu, Sölvi Björn, þetta er ekki þýðingarýni).

Þúsund og einn hnífur heitir á ensku The Corpse Exhibition og hefði samkvæmt því átt að heita Líksýningin á íslensku. Af einhverjum ástæðum hefur þó verið skipt um titilsögu og fyrir vikið kallast titill bókarinnar á við eitt þekktasta verkið úr þessum heimshluta, Þúsund og eina nótt, eins og þýðandi bendir á í grein í Tímariti Máls og menningar (3 h. 2015). Þau hugrenningatengsl eru áhugaverð því í Þúsund og einni nótt freistar Sjeresad, síðasta meyjan í konungsríkinu, þess að leysa höfuð sitt með því að segja morðóðum konungi sögur. Slíkri höfuðlausn er ekki fyrir að fara hér, það er fullt af höfuðlausu fólki í þessum sögum, en persónurnar í titilsögunni hafa þó þann galdur á valdi sínu að geta látið hnífa, sem „voru aðeins myndhverfing fyrir alla ógnina, öll morðin og ofbeldið í landinu okkar“ (112), ýmist hverfa eða birtast á ný. Lengra treysti ég mér þó ekki til þess að taka þessi textatengsl að svo stöddu en bendi á að þau breyta fyrstu kynnum af bókinni.

[pullquote align=”left”]Þetta er nú meiri helvítis viðbjóðurinn! sagði maður oft við sjálfan sig við lesturinn, hálfsjóveikur í ólgusjó sagnanna og engin sjóveikislyf innan seilingar.[/pullquote]Það hefur lítið upp á sig að rekja söguþráð súrrealískra sagna enda er ekki endilega röklegt samhengi í þeim. Í fyrirrúmi er andrúmsloftið sem skapað er í sögunum. Tilfinning fyrir brjáluðum veruleika er í efstu skúffu. Hefðbundnum samskiptamynstrum hefur verið varpað fyrir róða og hákarlarnir leika lausum hala, hákarlar sem gera menn út af örkinni sem drápslistamenn eins og í fyrstu sögunni. Í bókinni ríkir samfélagsleg upplausn, þar er þjáningin, sorgin og örvæntingin jafn hversdagsleg og hvað annað. Sögusviðið er í flestum tilfellum stríðshrjáð Írak en í fáeinum sögum er fjallað um veruleika landflótta Íraka. Þetta er nú meiri helvítis viðbjóðurinn! sagði maður oft við sjálfan sig við lesturinn, hálfsjóveikur í ólgusjó sagnanna og engin sjóveikislyf innan seilingar.

Samt er þarna eitthvað sem maður fer smátt og smátt að virða, jafnvel dást að, enda virðist höfundurinn færast í aukana eftir því sem á líður. Viðfangsefnið er keimlíkt í sögunum en höfundurinn býður stöðugt upp á ný tilbrigði og nýja nálgun. Þarna er saga um kóna sem grafa menn lifandi, um mann sem dettur ofan í holu og á þar samskipti við anda og lík, um mann sem er rænt af skæruliðahóp, stillt upp fyrir framan upptökuvélar ásamt sex hauskúpum og látinn ljúga því að hann hafi drepið þessa menn, um útvarpsstöð sem efnir til samkeppni um óhugnanlegustu söguna, um mann sem vaknar með óviðeigandi bros á vör og tekst ekki að afmá það þó að hann sé barinn til óbóta, um Íraka sem sest að í Hollandi, tekur upp nafnið Carlos Fuentes en losnar ekki undan stöðugum martröðum úr fyrra lífi. Það er tvíbent að dást að höfundi fyrir að fóðra mann sífellt á nýjum tilbrigðum við viðbjóð en áhrifin helgast m.a. af því hvaðan höfundurinn kemur og hvað okkur er sagt að hann hafi gengið í gegnum. Hassan kom á Bókmenntahátíð í haust og virtist ekkert sérstaklega illa farinn þó að hann væri með hatt og sólgleraugu. Ég fór að hlusta á hann og man að mér fannst hann samt í öðrum flokki en aðrir höfundar á hátíðinni; maður fann að hann hafði lifað það sem flestir vilja ekki lifa og hafði um annað að hugsa en tóma fagurfræði. Samt er viss fagurfræði, eða kannski öllu heldur ljótleikafræði eða and-fagurfræði, í sögum hans. Það er ekki endilega auðvelt að ná fram þeim áhrifum sem hann framkallar í sögunum, það þarf þrátt fyrir allt ákveðna tækni til þess. Og sú tækni er yfirleitt býsna átakalaus, eins og hún sé sjálfsprottin. Þó má finna dæmi um form sem er ögn stirðbusalegt, þar sem höfundur virðist þröngva sögunni inn í ákveðið skapalón, s.s. eins og í sögunni „Söngur geitanna“ en þar er engu líkara en höfundur gleymi hvað hann lagði upp með. Fyrir vikið verða sögurnar yfirleitt ekki sjálfsmeðvitaðar heldur virka á mann eins og þær séu sprottnar milliliðalaust úr stórri und og hafi litla sem enga táknræna byrði enda sé viðfangsefni þeirra forminu æðra og brýnna.

Samt er þarna eitthvað sem maður fer smátt og smátt að virða, jafnvel dást að, enda virðist höfundurinn færast í aukana eftir því sem á líður.
Samþætting forms og inntaks gengur þó snilldarvel upp í síðustu sögu bókarinnar, „Martraðir Carlosar Fuentes“. Íraskur maður hefur flúið til Hollands og að ráði vinar síns hefur hann breytt nafninu sínu úr Salim Abdul Husain í nafn hins heimskunna rithöfundar Carlosar Fuentes af því hann telur fátt verra en að skarta arabísku nafni í Evrópu. Mér sýnist Salim Abdul ekkert vita hver Fuentes var en upplýstur lesandi getur gert því skóna að Salim verði höfundur að nýju lífi. Víst er að Salim/Fuentes leggur sig allan fram, lærir hollensku á mettíma, heitir sjálfum sér því „að tala ekki arabísku þaðan í frá, né blanda geði við Araba og Íraka, sama hvað á dyndi“ (185). Þetta gengur í fyrstu ágætlega hjá honum, „á hverjum degi tókst honum að grafa hluta af sjálfsmynd sinni og fortíð“ (185) og honum fer að líða eins og „húð hans og blóð hefðu breyst til frambúðar og að lungu hans önduðu nú að sér raunverulegu líf“ (186). En það er ekki einfalt að losa sig við gamalt sjálf því í draumum sínum getur hann ekki talað hollensku, þar er hann ekki frjáls heldur tjóðraður við sína gömlu menningu. Hann reynir að vinna á þessu með því að lesa sér til um drauma en tekst ekki betur til en svo að hann myrðir að lokum öll sín sjálf, gömul og ný, í snilldarlega skrifuðum sögulokum sem ég kýs að segja ykkur ekki frekar frá. En ég kýs að setja þann fyrirvara á snilldarstimpilinn að e.t.v. hugnist mér þessi saga svona vel vegna þess hvað hún fellur vel að mínum vestræna leshætti, hún sé listrænust samkvæmt mínum viðmiðum.

Hvað sem því líður er mikill sköpunarkraftur í sögum Hassans og honum liggur mikið á hjarta. Eðlilega, hann segist byggja sögurnar á eigin reynslu og frásögnum vina. En mundi ég ráðleggja fólki að lesa þessa bók? Mun það bæta líf lesandans að lesa um það ógeð sem fyrirfinnst í stríðshrjáðu landi? Er það leið til að stuðla að friði í heiminum? Er það leið til að sættast við manneðlið? Dæmi hver fyrir sig, kannski er líka gott að stinga bara höfðinu í sandinn og vita sem minnst um það helvíti á jörðu sem mannskepnunni er svo lagið að búa til. Þó verð ég að segja að smásagnaformið nýtist Hassan vel til þess að miðla ógn og óáran. Efniviðurinn er fráhrindandi og efnistökin sumpart líka en samt skilur lesturinn eftir sig áleitið eftirbragð sem fær mann jafnvel til að lesa þessar hryllingssögur aftur. Því djúpt í gamla heilanum er nefnilega eitthvað sem dregur mann að aftökum og djöfulskap.[/cs_text]

Um höfundinn
Rúnar Helgi Vignisson

Rúnar Helgi Vignisson

Rúnar Helgi Vignisson er dósent í ritlist við Íslensku­ og menningardeild Háskóla Íslands. Hann hefur umsjón með ritlistarnámi við skólann og er jafnframt rithöfundur og þýðandi. Sjá nánar

[cs_text text_align=”none”][fblike][/cs_text]

Deila

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern