Meiri viðbjóðurinn!

[cs_text text_align=”none”]
Hassan Blasim
Þúsund og einn hnífur og fleiri sögur frá Írak
þýð. Sölvi Björn Sigurðsson
Mál og menning, 2015
Meðan ég var að lesa bók Hassans Blasim, Þúsund og einn hnífur og fleiri sögur frá Írak, varð mér oft hugsað: Ég botna andskotann ekkert í þessum sögum. Lengi framan af bókinni var engu líkara en höfundurinn reri að því öllum árum að hrista mig af sér. Mér fannst ég iðulega ná taki á sögu en kastaðist svo einhvern veginn fyrir borð, ringlaður og firrtur. Það var ekki fyrr en ég áttaði mig á því að ég var að lesa hálfsúrrealískar smásögur sem ég fann réttu stellinguna til að geta farið að njóta lestrarins, að svo miklu leyti sem maður getur notið þess að lesa um efni af þessu tagi:

Áður en hann dró fram hnífinn sagði hann: „Þegar þú hefur kynnt þér skrána um viðkomandi áttu að leggja fram stutta lýsingu á því hvernig þú hyggst taka fyrsta viðfangið þitt af lífi og hvernig þú ætlar að hátta sýningunni á líki hans í borginni. (11)

Á þessum orðum hefst fyrsta sagan sem ber lýsandi titil, „Líksýningin“. Hvers konar maður býður lesanda sínum upp á slíkan hrylling í fyrstu efnisgrein? Það gerir íraski höfundurinn og kvikmyndagerðarmaðurinn Hassan Blasim sem er fæddur í Bagdad 1973. Hann hrökklaðist frá Írak eftir að hafa lent upp á kant við stjórnvöld út af gerð kvikmyndar, fór í gegnum Íran, Tyrkland og Búlgaríu og settist að lokum að í Finnlandi árið 2004. Fyrir bókina Írakskristur hreppti hann Independent-verðlaunin fyrir erlendar bókmenntir árið 2014. Er það fyrsta verkið á arabísku sem hlýtur verðlaunin og fyrsta smásagnasafnið. Þúsund og einn hnífur er úrval sagna úr smásagnasöfnunum hans tveimur. Sölvi Björn Sigurðsson þýddi úr ensku og verður síður en svo kennt um að henda lesandanum fyrir borð (afsakaðu, Sölvi Björn, þetta er ekki þýðingarýni).

Þúsund og einn hnífur heitir á ensku The Corpse Exhibition og hefði samkvæmt því átt að heita Líksýningin á íslensku. Af einhverjum ástæðum hefur þó verið skipt um titilsögu og fyrir vikið kallast titill bókarinnar á við eitt þekktasta verkið úr þessum heimshluta, Þúsund og eina nótt, eins og þýðandi bendir á í grein í Tímariti Máls og menningar (3 h. 2015). Þau hugrenningatengsl eru áhugaverð því í Þúsund og einni nótt freistar Sjeresad, síðasta meyjan í konungsríkinu, þess að leysa höfuð sitt með því að segja morðóðum konungi sögur. Slíkri höfuðlausn er ekki fyrir að fara hér, það er fullt af höfuðlausu fólki í þessum sögum, en persónurnar í titilsögunni hafa þó þann galdur á valdi sínu að geta látið hnífa, sem „voru aðeins myndhverfing fyrir alla ógnina, öll morðin og ofbeldið í landinu okkar“ (112), ýmist hverfa eða birtast á ný. Lengra treysti ég mér þó ekki til þess að taka þessi textatengsl að svo stöddu en bendi á að þau breyta fyrstu kynnum af bókinni.

[pullquote align=”left”]Þetta er nú meiri helvítis viðbjóðurinn! sagði maður oft við sjálfan sig við lesturinn, hálfsjóveikur í ólgusjó sagnanna og engin sjóveikislyf innan seilingar.[/pullquote]Það hefur lítið upp á sig að rekja söguþráð súrrealískra sagna enda er ekki endilega röklegt samhengi í þeim. Í fyrirrúmi er andrúmsloftið sem skapað er í sögunum. Tilfinning fyrir brjáluðum veruleika er í efstu skúffu. Hefðbundnum samskiptamynstrum hefur verið varpað fyrir róða og hákarlarnir leika lausum hala, hákarlar sem gera menn út af örkinni sem drápslistamenn eins og í fyrstu sögunni. Í bókinni ríkir samfélagsleg upplausn, þar er þjáningin, sorgin og örvæntingin jafn hversdagsleg og hvað annað. Sögusviðið er í flestum tilfellum stríðshrjáð Írak en í fáeinum sögum er fjallað um veruleika landflótta Íraka. Þetta er nú meiri helvítis viðbjóðurinn! sagði maður oft við sjálfan sig við lesturinn, hálfsjóveikur í ólgusjó sagnanna og engin sjóveikislyf innan seilingar.

Samt er þarna eitthvað sem maður fer smátt og smátt að virða, jafnvel dást að, enda virðist höfundurinn færast í aukana eftir því sem á líður. Viðfangsefnið er keimlíkt í sögunum en höfundurinn býður stöðugt upp á ný tilbrigði og nýja nálgun. Þarna er saga um kóna sem grafa menn lifandi, um mann sem dettur ofan í holu og á þar samskipti við anda og lík, um mann sem er rænt af skæruliðahóp, stillt upp fyrir framan upptökuvélar ásamt sex hauskúpum og látinn ljúga því að hann hafi drepið þessa menn, um útvarpsstöð sem efnir til samkeppni um óhugnanlegustu söguna, um mann sem vaknar með óviðeigandi bros á vör og tekst ekki að afmá það þó að hann sé barinn til óbóta, um Íraka sem sest að í Hollandi, tekur upp nafnið Carlos Fuentes en losnar ekki undan stöðugum martröðum úr fyrra lífi. Það er tvíbent að dást að höfundi fyrir að fóðra mann sífellt á nýjum tilbrigðum við viðbjóð en áhrifin helgast m.a. af því hvaðan höfundurinn kemur og hvað okkur er sagt að hann hafi gengið í gegnum. Hassan kom á Bókmenntahátíð í haust og virtist ekkert sérstaklega illa farinn þó að hann væri með hatt og sólgleraugu. Ég fór að hlusta á hann og man að mér fannst hann samt í öðrum flokki en aðrir höfundar á hátíðinni; maður fann að hann hafði lifað það sem flestir vilja ekki lifa og hafði um annað að hugsa en tóma fagurfræði. Samt er viss fagurfræði, eða kannski öllu heldur ljótleikafræði eða and-fagurfræði, í sögum hans. Það er ekki endilega auðvelt að ná fram þeim áhrifum sem hann framkallar í sögunum, það þarf þrátt fyrir allt ákveðna tækni til þess. Og sú tækni er yfirleitt býsna átakalaus, eins og hún sé sjálfsprottin. Þó má finna dæmi um form sem er ögn stirðbusalegt, þar sem höfundur virðist þröngva sögunni inn í ákveðið skapalón, s.s. eins og í sögunni „Söngur geitanna“ en þar er engu líkara en höfundur gleymi hvað hann lagði upp með. Fyrir vikið verða sögurnar yfirleitt ekki sjálfsmeðvitaðar heldur virka á mann eins og þær séu sprottnar milliliðalaust úr stórri und og hafi litla sem enga táknræna byrði enda sé viðfangsefni þeirra forminu æðra og brýnna.

Samt er þarna eitthvað sem maður fer smátt og smátt að virða, jafnvel dást að, enda virðist höfundurinn færast í aukana eftir því sem á líður.
Samþætting forms og inntaks gengur þó snilldarvel upp í síðustu sögu bókarinnar, „Martraðir Carlosar Fuentes“. Íraskur maður hefur flúið til Hollands og að ráði vinar síns hefur hann breytt nafninu sínu úr Salim Abdul Husain í nafn hins heimskunna rithöfundar Carlosar Fuentes af því hann telur fátt verra en að skarta arabísku nafni í Evrópu. Mér sýnist Salim Abdul ekkert vita hver Fuentes var en upplýstur lesandi getur gert því skóna að Salim verði höfundur að nýju lífi. Víst er að Salim/Fuentes leggur sig allan fram, lærir hollensku á mettíma, heitir sjálfum sér því „að tala ekki arabísku þaðan í frá, né blanda geði við Araba og Íraka, sama hvað á dyndi“ (185). Þetta gengur í fyrstu ágætlega hjá honum, „á hverjum degi tókst honum að grafa hluta af sjálfsmynd sinni og fortíð“ (185) og honum fer að líða eins og „húð hans og blóð hefðu breyst til frambúðar og að lungu hans önduðu nú að sér raunverulegu líf“ (186). En það er ekki einfalt að losa sig við gamalt sjálf því í draumum sínum getur hann ekki talað hollensku, þar er hann ekki frjáls heldur tjóðraður við sína gömlu menningu. Hann reynir að vinna á þessu með því að lesa sér til um drauma en tekst ekki betur til en svo að hann myrðir að lokum öll sín sjálf, gömul og ný, í snilldarlega skrifuðum sögulokum sem ég kýs að segja ykkur ekki frekar frá. En ég kýs að setja þann fyrirvara á snilldarstimpilinn að e.t.v. hugnist mér þessi saga svona vel vegna þess hvað hún fellur vel að mínum vestræna leshætti, hún sé listrænust samkvæmt mínum viðmiðum.

Hvað sem því líður er mikill sköpunarkraftur í sögum Hassans og honum liggur mikið á hjarta. Eðlilega, hann segist byggja sögurnar á eigin reynslu og frásögnum vina. En mundi ég ráðleggja fólki að lesa þessa bók? Mun það bæta líf lesandans að lesa um það ógeð sem fyrirfinnst í stríðshrjáðu landi? Er það leið til að stuðla að friði í heiminum? Er það leið til að sættast við manneðlið? Dæmi hver fyrir sig, kannski er líka gott að stinga bara höfðinu í sandinn og vita sem minnst um það helvíti á jörðu sem mannskepnunni er svo lagið að búa til. Þó verð ég að segja að smásagnaformið nýtist Hassan vel til þess að miðla ógn og óáran. Efniviðurinn er fráhrindandi og efnistökin sumpart líka en samt skilur lesturinn eftir sig áleitið eftirbragð sem fær mann jafnvel til að lesa þessar hryllingssögur aftur. Því djúpt í gamla heilanum er nefnilega eitthvað sem dregur mann að aftökum og djöfulskap.[/cs_text]

Um höfundinn
Rúnar Helgi Vignisson

Rúnar Helgi Vignisson

Rúnar Helgi Vignisson er dósent í ritlist við Íslensku­ og menningardeild Háskóla Íslands. Hann hefur umsjón með ritlistarnámi við skólann og er jafnframt rithöfundur og þýðandi. Sjá nánar

[cs_text text_align=”none”][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3