[cs_text text_align=”none”]
Dagný Kristjánsdóttir
Bókabörn – Íslenskar barnabókmenntir verða til
Háskólaútgáfan, 2015
Dagný Kristjánsdóttir prófessor hefur sent frá sér verkið Bókabörn – Íslenskar barnabókmenntir verða til. Þetta er upprunasaga eins og titillinn bendir til, Dagný fjallar um aðdraganda og upphaf íslenskra barnabóka og rekur sögu þeirra fyrsta skeiðið. Sagan hefst árið 1780 þegar bók séra Vigfúsar Jónssonar kom út, Barnaljóð með ljúflingslag. Um var að ræða heilræðavísur sem Vigfús orti til dóttur sinnar og segja má að með þeim hafi ákveðinn tónn verið sleginn, barnabækur skyldu ala lesendur sína upp. Þetta stef hefur ómað allar götur síðan, mishátt að vísu, og það er ekki síst vegna þess sem barnabækur hafa svo margt að segja um viðhorf samtímans til barna og bernskunnar. Börn eru ekki bara söguhetjur í barnabókum heldur einnig innbyggðir lesendur og sem slík eru þau afsprengi tíðarandans.

Bókabörn er því öðrum þræði hugmyndasaga. Börn í barnabókum endurspegla hugmyndir höfundanna og þess samfélags sem þeir skrifa inn í. Dagný rekur hugmyndasögu bernskunnar aftur til miðalda, staldrar við í upplýsingunni þegar Barnaljóð Vigfúsar koma út, en lengst dvelur hún við þau tímabil sem meginhluti bókarinnar fjallar um, rómantík og nýrómantík. Dæmin sem hún tekur eru fjölmörg og forvitnileg, sum flúruð og kristileg, önnur sérlega krassandi, sótt í móralskar hryllingsbókmenntir sem kollvarpa viðteknum hugmyndum um að barnabækur séu krúttlegar og endi vel.

Dagný hefur skarpa yfirsýn og nýtir sér áralanga reynslu sína af kennslu og rannsóknum á barnamenningu við ritun Bókabarna. Hún afmarkar viðfangsefnið og rekur undir það styrkar stoðir með hugmyndasögunni sem fléttað er saman við sögu barnamenningar.
Bókabörn er þarft innlegg á fræðasvið sem allt of lítið hefur verið sinnt. 35 ár eru síðan Silja Aðalsteinsdóttir sendi frá sér bókina Íslenskar barnabækur 1780-1979 þar sem hún rekur 200 ára sögu íslenskra barnabókmennta. Skiljanlega þarf að fara hratt yfir sögu þegar svo langt tímabil er undir. Dagný hefur skarpa yfirsýn og nýtir sér áralanga reynslu sína af kennslu og rannsóknum á barnamenningu við ritun Bókabarna. Hún afmarkar viðfangsefnið og rekur undir það styrkar stoðir með hugmyndasögunni sem fléttað er saman við sögu barnamenningar. Stærstur hluti bókarinnar fjallar hins vegar um höfundarverk fjögurra valinkunnra brautryðjenda. Dagný greinir verk þeirra í ljósi ævi þeirra og umhverfis og setur þau jafnframt í alþjóðlegt samhengi. Höfundarnir fjórir störfuðu á Íslandi, í Kaupmannahöfn, Þýskalandi og Ameríku og tveir þeirra höfðu að miklu leyti alist upp erlendis, í frönskum og breskum menningarheimi. Höfundarnir fjórir, Jónas Hallgrímsson, Jón Sveinsson, Sigurbjörn Sveinsson og Jóhann Magnús Bjarnason, drukku í sig bókmenntastrauma samtímans og höfðu mótandi áhrif á fjölmarga rithöfunda sem á eftir komu. Verk þeirra vísa í dönsk ævintýri, breskar og franskar ævintýrasögur, nýlendubókmenntir og evrópska drengjamenningu. Með þessu sjónarhorni varpar Dagný nýju og fjölmenningarlegra ljósi á upphafsskeið íslenskra barnabókmennta.

Hinir fjórir fræknu fá hver sinn kafla þar sem einkenni þeirra sem bókabarna eru undirstrikuð. Jónas Hallgrímsson er rómantíska barnið, Nonni trúaða barnið, Sigurbjörn Sveinsson er tilfinningasama barnið og Jóhann Magnús Bjarnason er úrræðagóða barnið. Jónas og Sigurbjörn upphefja veröld sem var, bæði bernskuna og sveitina, báðir misstu þeir föður sinn ungir og skrifa falleg ævintýri, Jónas í anda H.C. Andersen, Sigurbjörn siðbætandi sögur. Jóhann Magnús og Nonni skrifa meiri hasarsögur, fjarri lesendum sínum á Íslandi en inn í evrópska bókmenntatísku, annar þó búsettur í Kanada. Báðir kveðja þeir Ísland á barnasaldri, Jóhann kemur aldrei aftur en Nonni sem fullorðinn. Dagný tengir Nonna við Robinson Krúsó, Jóhann Magnús dýrkaði hins vegar Charles Dickens en mótaðist einnig af Victor Hugo, Jules Verne og Robert Louis Stevenson. Það koma því margar þekktar persónur við sögu í Bókabörnum.

Jóhann Magnús Bjarnason er sennilega sá sem fólk síst þekkir nú til dags. Hann er engu að síður forvitnilegur höfundur, eins og greiningin í Bókabörnum sýnir. Hann flytur barnungur til Kanada með foreldrum sínum og drekkur þar í sig breskar ævintýrasögur sem hann sækir síðar innblástur til. Einkenni hans eru fjörleg frásagnaraðferð, spennandi söguþráður og söguhetjur úr lágstétt líkt og hjá Dickens. Dagný rekur viðtökurnar sem verk Jóhanns Magnúsar fá á Íslandi, dómarnir eru gjarnan harkalegir og endurspegla viðhorf til barnabóka, barnabókahöfunda og í tilfelli Jóhanns Magnúsar, til Vesturfaranna. Viðtökusagan sýnir stöðu íslenskra innflytjenda í Vesturheimi og viðhorfin sem þeir mættu frá þeim sem heima sátu. Hér birtist athyglisverð orðræða um flótta frá Íslandi og svik við landið. Málfarslögreglan situr fyrir hinum brottflutta þegar hann hættir sér inn á íslenskan bókamarkað, ítrustu kröfur eru gerðar um íslenskukunnáttu og Íslendingasagnastíl. Minna er rætt hvort ungu fólki líki lesturinn.

Hið bernska var heimfært upp á höfundinn sem varð að einhvers konar eilífðarbarni.
Viðtökurannsóknir eru nauðsynleg forsenda þess að öðlast skilning á stöðu barnabókmennta og barnabókahöfunda. Lesendahópurinn hafði engin tækifæri til að tjá sig og þeir sem settust í dómarasætið áttuðu sig ekki endilega á því hvers konar bókmenntir þeir væru með í höndunum. Höfundar sem lögðu fyrir sig ritstörf fyrir unga lesendur hlutu að vera öðruvísi en fólk var flest, einfeldningar, jafnvel svolítið leiðinlegir í gáfumennasamkvæmum, eins og Laxness lýsti víst Nonna og Sigurbirni Sveinssyni. Dagný rekur viðtökur við verkum fjórmenninganna rækilega og sú saga er stórmerkileg. Allir fengu þeir þau ummæli að verk þeirra væru saklaus, einlæg, hrein og tær: Hið bernska var heimfært upp á höfundinn sem varð að einhvers konar eilífðarbarni. Dagný bendir á þá áhugaverðu staðreynd að enginn talaði um Robert Louis Stevenson sem „barn að eilífu“ fyrr en eftir að Gulleyjan hafði verið markaðsfærð fyrir börn (bls. 254). Þannig loðir hugmyndin um barnaskap við barnabækur og höfunda þeirra frá upphafi (og gerir kannski enn?).

Dagný greinir höfundarverk fjórmenninganna með bókabarnið í brennidepli, en dregur einnig upp skýra mynd af þeim sem einstaklingum. Með því vekur hún spurningar um þá fegruðu mynd sem þeir draga upp af eigin bernsku. Allir lýsa þeir bernsku sinni sem sæluríki þó að í raun og veru hafi bernska þeirra verið allt annað en dans á rósum. Dagný notar þessa staðreynd til að ræða hugmyndir sem barnabókahöfundar mæta gjarnan, að aðalpersóna í raunsæisverki sé höfundurinn sjálfur. Nonni og Sigurbjörn Sveinsson gefa hvað mest tilefni til þess að draga þær ályktanir, en Dagný sýnir fram á að bókabörnin þeirra eru ekki þeir sjálfir. Þau eru sviðsett, sköpunarverk, og þau ber að túlka sem slík.

Kaflarnir um Jónas, Nonna, Sigurbjörn og Jóhann Magnús eru skemmtileg lesning. Feðurnir fjórir, eins og Dagný kallar þá, eru þeir fjórir rithöfundar sem mest áhrif höfðu á íslenska barnabókmenntasögu á bernskuskeiði hennar. Sú spurning vaknar sjálfkrafa hvort barnabókmenntasagan sé kvenmannslaus í upphafi. Dagný svarar þeirri gagnrýni sjálf í lokakafla bókarinnar: „Ef þeir eru „feður“ íslenskra barnabóka er vert að minna á að á undan þeim komu nafnlausar sagnakonur sem sögðu þjóðsögur og ævintýri, fóru með barnagælur og barnafælur fyrir börn sín og það eru „mæður“ íslenskra barnabókmennta.“ (bls. 249)

Bókabörn er falleg bók, um 300 síðna kilja, prýdd fjölda ljósmynda, bæði af höfundunum fjórum og tíðarandamyndum. Kápan, sem Ragnar Helgi Ólafsson hannaði, er hlý, heitur, gulur litur, snjáðir smábarnaskór í styrkum höndum, hvítir skrifstafir. Óður til nostalgíunnar sem umlykur barnabókmenntir og litar alla umfjöllun um þær. Þetta er rómantísk kápa og í anda rómantíkurinnar er bernskan upphafin; táknmynd hins fyrsta æviskeiðs er beinlínis hafin á loft. Hin rómantíska bernska er besta skeið ævinnar en gildir það einnig um bernskuskeið bókmennta? Þeirri spurningu er ósvarað. Dagný skilur við söguna þegar íslenskar barnabókmenntir hafa slitið barnsskónum.

Hvað er barnabók og hvernig á að meta barnabækur? Hvað gerir barnabók góða?
Bókabörn er merkilegt framlag til barnabókarannsókna og gefur íslenskri bókmenntasögu fyllri mynd. Höfundur dregur upp skýra mynd af því menningarlega og hugmyndafræðilega umhverfi sem íslenskar barnabókmenntir urðu til í. Mikil gróska er í bókmenntaheiminum, mörk bókmenntagreina óljós og skáldsagan að fæðast, trúartextar, uppeldiskver, lestrarbækur og ævintýrabækur krauma í sama pottinum. Menn reyna að átta sig á sérstöðu bernskunnar en sumir eiga erfitt með að viðurkenna að börn þurfi sínar eigin bókmenntir, hvað þá að nokkur rithöfundur með sjálfsvirðingu vilji leggja ritstörf fyrir börn fyrir sig. Upp sprettur hugmyndin um eðli barnabókahöfundarins; eilífðarbarnið. Enn eru menn vaklandi í viðhorfum til bókmenntaverka fyrir unga lesendur. Hvað er barnabók og hvernig á að meta barnabækur? Hvað gerir barnabók góða? Er það að barnið hafi gott af því að lesa bókina? Er það að bókin skemmti barninu? Er það að bókin skemmti hinum fullorðna lesanda? Að nostalgía bernskunnar umlyki hann og flytji í tímavél aftur undir sæng með vasaljós? Þarf maður kannski þegar öllu er á botninn hvolft að vera bernskur í anda til að geta metið – og skrifað – barnabækur? Hvort sem við nálgumst barnabækur sem fræðimenn, höfundar eða bara „venjulegir“ lesendur burðumst við fullorðna fólkið með viðhorf til bernskunnar og barnabóka sem ágætt er að horfast í augu við. Bókabörn sýna vel hversu mótandi áhrif þessar hugmyndir hafa á bókmenntirnar og viðtökur þeirra.

 [/cs_text]

Um höfundinn
Brynhildur Þórarinsdóttir

Brynhildur Þórarinsdóttir

Brynhildur Þórarinsdóttir er íslenskufræðingur og dósent við kennaradeild Háskólans á Akureyri. Hún kennir meðal annars barnabókmenntir og ritlist.

[cs_text text_align=”none”][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3