Samstaða um framtíð

Um höfundinn
Geir Sigurðsson

Geir Sigurðsson

Geir Sigurðsson er dósent og deildarforseti Deildar erlendra tungumála, bókmennta og málvísinda. Hann hefur fengist við margvísleg ritstörf á sviði heimspeki, bókmennta, samfélags­ og menningarmála. Sjá nánar

Ringulreiðin í kjölfar „hrunsins“ á Íslandi markaðist af efnahagslegri óvissu þeirra sem höfðu tekið há lán og/eða fjárfest mikið. En ringulreiðin var ekki síður eins konar félagssálrænt lost. Hin sterka sjálfsmynd Íslendinga á árunum fyrir 2008 hafði beðið gríðarlegan hnekki. Það var engu líkara en við værum að ganga í gegnum svipaðar hremmingar og Bandaríkjamenn eftir 9/11. Hvernig gat þetta komið fyrir okkur? Skiljanlega fundu margir til niðurlægingar yfir því að hafa lifað í blekkingu öll útrásarárin þegar á daginn kom að ekki var innistæða fyrir eyðslunni á þessum tíma. Það er vissulega sár og ömurleg reynsla að átta sig á lyginni sem gegnsýrt hefur líf manns um nokkurt skeið – líkt og að uppgötva framhjáhald sem teygir sig langt aftur í tímann.

Síðan hefur komist nokkur yfirborðskennd ró á íslensku sálina, þótt eftirköstin séu enn mikil og nánast öll umræða á Íslandi snúist enn um „hrunið“ og efnahagsmál. Fyrir „hrun“ snerist allt um hagnað fyrirtækja og einstaklinga, eftir „hrun“ snýst allt um tap ríkis og þjóðar. Eftir-sovéska nýfrjálshyggjan virðist hafa gert Íslendinga að nýrri tegund homo economicus. Þetta er ekki endilega rökvís tegund en hún virðist ekki geta hugsað um neitt annað en efnahagsmál – eins og merking lífsins snúist einungis um það að afla peninga. Munum að peningar eru tæki til annarra markmiða. Við þurfum á peningum að halda til að geta lifað af en það hvort við eigum 500 þúsund eða 50 milljónir á bankabók segir ekki til um lífsgæði okkar. Þau velta á okkur sjálfum, gildismati okkar og því hvernig við högum lífi okkar.

Við búum í samfélagi og það getur verið krefjandi. Við komumst ekki hjá því að deila því með ýmsum aðilum sem við erum ósammála og okkur er jafnvel ekki að skapi. Átök eiga sér stað í öllum samfélögum, jafnvel örsamfélögum eins og fjölskyldum. En um þessar mundir markast íslenskt samfélag hreinlega af upplausnarástandi. Sú andúð sem einstaklingar hafa hver á öðrum á Íslandi um þessar mundir einkennir öðru fremur samskipti okkar, jafnt á alþingi sem í blaðagreinum og ekki síst í bloggheimum. Ekki er hægt að kalla þetta samræðu, því eiginleg samræða gerir þá kröfu að hlýtt sé á aðra og brugðist við þeim málefnalega. Sterkustu rökin fyrir málfrelsi eru þau að fái allar skoðanir að heyrast geti hinar bestu hugmyndir látið ljós sitt skína. En þrátt fyrir að ýmsar skoðanir heyrist eru fáir að hlusta. Á Íslandi virðist markmiðið með því að tjá sig í ræðu og riti ekki vera það að deila hugmyndum eða skoðunum með öðrum til að ræða þær frekar, heldur það að skáka andstæðingi sínum með „svalri“ kaldhæðni og „smellnum“ mælskubrögðum à la Morfís. Að nútíma-lýðræðislegum hætti er sá dæmdur sigurvegari sem fær flest „læk“. Að frátöldum þeim sem telur sig hafa sigrað í sjálfbirgingslegum bumbuslætti sínum, hverjum gagnast eiginlega þessi leikur? Hvers vegna geta Íslendingar ekki borið klæði á vopnin og reynt að koma sér saman um ákjósanlegt framtíðarsamfélag? Því þegar öllu er á botninn hvolft er það framtíðin sem skiptir máli. Við þurfum að móta stefnu til framtíðar, þurfum að meta hvers kyns menntun börnin okkar þurfa á að halda til að viðhalda og auðga – í víðum skilningi þess orðs – samfélag okkar í síbreytilegum heimi, þurfum að meta með okkur í hvers kyns samfélagi við viljum eiga heima. Hvað viljum við? Ég legg áherslu á orðið „við“ því þetta varðar okkur öll sem hér búum.

Þótt spurningin snúist alls ekki eingöngu um efnahagsmál eru þau hluti af dæminu. Þar hljótum „við“ að geta verið sammála um að útiloka nokkra möguleika. Ekki viljum við einangra okkur frá umheiminum. Þótt mörgum þykir alþjóðakapítalisminn grundvallast á skipulögðu óréttlæti og grafa undan góðum lífsgildum er það varla raunhæfur kostur að ætla sér að einangra sig frá alþjóðlegum fjármálamörkuðum. Við hljótum að vilja vera í nánu sambandi við nágrannaþjóðir okkar og leitast þá fremur við að byggja upp samstarf um hvernig unnt sé að draga úr skaðlegum áhrifum fjármálakerfis heimsins. Ein og sér getum við engu breytt um þetta. Og varla viljum við hverfa aftur til ársins 2007. Það myndi hljóma eins og nostalgía örvita spilafíkils eftir stundunum við rúllettuna rétt áður en hann tapaði öllu. Við hljótum að vilja setja skynsamlegar reglur um fjármagnsstarfsemi á Íslandi til að koma í veg fyrir að framvinda á borð við þá sem hér gerðist endurtaki sig. Og þótt við getum ekki snúið við framvindu nútímans er unnt að gera ýmislegt til að draga úr óæskilegum áhrifum hans. Það er engin lausn að ætla sér að hafna honum eða taka við honum í einu og öllu. Við ættum að búa yfir nægilegri skynsemi til að leitast við að velja og hafna – að minnsta kosti að nokkru leyti.

Staðreyndin er sú að þrátt fyrir allt volæði og kvein landsmanna er Ísland enn eitt auðugasta land í heimi og trónir á heimslistanum í 16.-21. sæti (háð lista) og 10.-12. sæti í Evrópu. Þótt vissulega geti gott lengi batnað eru aðstæður á Íslandi enn með þeim bestu sem gerast í veröldinni. Innviðir og stofnanir eru traust, heilbrigðisþjónusta góð, almennt skólakerfi prýðilegt og glæpatíðni er enn sem komið er lág. Lífslíkur meðal Íslendings eru metnar um 81 ár, hærri en í Danmörku, Noregi og Þýskalandi. Af þeim sjö milljörðum sem nú hrærast í heiminum erum við líklega í hópi hinna 5% auðugustu. Einstaklingur sem fæðist á Íslandi hefur alla möguleika til að mennta sig, fá gott og merkingarbært starf og lifa almennt góðu lífi. Það veltur auðvitað mikið á einstaklingnum sjálfum og aðstandendum hans. Að mínu viti er það ekki hlutverk ríkisins að veita lífstilgang heldur að skapa sem ákjósanlegastar aðstæður til að gera borgurum sínum kleift að blómstra í lífi sínu. Það er svo pólitískt atriði að túlka þetta og útfæra í stefnu og framkvæmd.

En til þess að þetta megi túlka og útfæra verður að vera hægt að tala saman. Við erum 320.000 manns, nánast eins og hliðargata í Beijing! Við erum svo fá að við ættum nánast að geta starfað eins og einhvers konar útvíkkuð hverfissamtök. Mér þykir þó eftirsóknarverðara ef við getum einhvern tíma líkt okkur við stórfjölskyldu sem lætur sér annt um og reynir að komast til móts við hvern og einn fjölskyldumeðlim. Við þurfum ekki mikið til að allir geti lifað góðu lífi. En við verðum að láta af hinum séríslenska stalíníska hugsunarhætti sem leitast við að „redda málunum“ með einum allsherjar þungaiðnaði: fiskveiðum, stóriðju og, nú síðast, olíu. Allt þetta getur verið gott og gilt sem hluti af þjóðarbúskapnum en við þurfum sömuleiðis að reyna að kynda undir lítil eða meðalstór fyrirtæki sem byggja á háu menntunarstigi íbúa landsins og gera fólki að stunda störf sem því finnst merkingarbær og áhugaverð.

Einnig er ég sannfærður um að það myndi skila sér margfalt ef við leitumst aukið við að laða menntafólk til landsins, jafnt Íslendinga sem aðra, til að dvelja hér í skemmri eða lengri tíma og deila með okkur sérfræðiþekkingu sinni. Hér er ég ekki bara að tala um séfræðinga í viðskiptafræði, hagfræði og náttúruvísindum heldur öllum háskólagreinum, enda skipta þær allar máli í þeirri óendanlegu viðleitni að móta hið ákjósanlegasta samfélag.

Lítil samfélög með takmarkaðan mannauð á borð við Ástralíu, Singapore og Sviss hafa laðað til sín fjöldann allan af alþjóðlegum sérfræðingum og uppskorið stórkostlegan árangur. En allt þetta kallar á langtímastefnu, ekki bara fjögurra ára áætlun til næstu kosninga. Og það kallar líka á auðmýkt. Við gerum ekki og getum ekki gert allt vel. Við þurfum að læra meira af öðrum. Því miður verða Íslendingar að sætta sig við að hæfileikafólk er ekki hlutfallslega fleira á Íslandi en annars staðar. Ef Íslendingar eru fátækir af einhverju þá er það af auðmýkt. Án auðmýktar telur maður sig alltaf vita betur og lærir því aldrei neitt. Og fellur. Dramb er falli næst.

Páll Skúlason hefur haft á orði að kreppan á Íslandi sé ekki efnahagslegs heldur pólitísks eðlis. Ég held að hún sé jafnframt siðferðilegs eðlis í þeim skilningi að gildi okkar eru í lausu lofti. Við – já, nánast við öll – vorum svo upptekin af einstaklingsbundinni efnislegri velferð okkar að við týndum flestum öðrum samfélagslegum gildum og höfum ekki fundið þau ennþá. Í dag ríkir alvarlegt siðfrofsástand á Íslandi. Það er engin stefna því orkan fer að mestu í það að streitast gegn persónulegum (pólitískum) fjandmönnum sínum og kvarta yfir óréttlætinu sem blasir við okkur. Já, það er vissulega óréttlæti. En við lögum það ekki í einum grænum. Og við lögum það aldrei alveg. Umræða nútímans er í helgreipum fortíðarinnar. En það er löngu orðið tímabært að við einbeitum okkur að framtíðinni.

Við þurfum að koma okkur saman um þau gildi sem við viljum hafa í öndvegi á Íslandi. Það ætti ekki að vera svo erfitt. Flest viljum við meira eða minna hið sama. Auðvitað skiptir atvinnuöryggi máli og það kemur svo lengi sem átakahópar landsins fara að vinna saman af heilindum og einlægni. Við viljum öruggt og hreint umhverfi. Við viljum að börn okkar geti menntað sig og haft möguleika á merkingarbæru og innihaldsríku lífi. Auðvitað væri ánægjulegt og líklega sanngjarnt ef formlegir „húsnæðiseigendur“ gætu líka greitt niður íbúðalánin í stað þess að safna sífellt hærri skuldum. En látum það liggja milli hluta eins og er. Einbeitum okkur fyrst að nauðsynlegri forsendu fyrir blómlega framtíð: að sameinast um að skapa aðstæður til að vinna saman og byggja upp heilbrigt samfélag – að stefna að samstöðu um framtíð.

Greinin var áður birt á Vísi.is 17. apríl 2012.

Deila


Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

terbaru pola scatter x500 gates of olympus jam hoki zeus legit

auto sultan sweet bonanza multiplier x100 modal receh maxwin

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

prediksi el clasico real madrid vs barcelona taktik pesta gol

trik pola bunga liar mahjong ways 2 surabaya

bukti pola petir ungu starlight princess 1000 jackpot

rahasia tiga simbol emas gold bonanza modal kecil

gates of olympus anti buntung pola 15 spin cepat

jam gacor wild west gold palembang trik

wild emas mahjong black scatter analisis jackpot

pola scatter kombo mahjong ways 3 jaminan wd

pola lonceng emas queen of bounty taruhan receh

analisis jam hoki aztec gems deluxe bocoran

trik naikkan bet bertahap sweet bonanza perkalian x500

strategi beli fitur great rhino modal minim

analisis pola simbol merah dewa petir x1000

trik rahasia scatter hijau mahjong ways fenomena

analisa akurat rtp raja kerbau pola putaran maut

bongkar pola hoki petir merah zeus 1000

strategi pola 4 baris wild emas mahjong ways 3

pengali x250 pyramid bonanza sopir taksi kaya mendadak

analisis waktu emas the dog house megaways taruhan minimalis

strategi naikkan persentase kemenangan lucky neko anti boncos

rahasia pola bet kecil starlight princess strategi sultan

petir biru x500 gates of olympus waktu hoki anti rugi

modal minimal untung maksimal bounty gold

bocoran rtp malam ini buffalo king paling untung

bongkar pola rahasia wild bandito simbol wild liar

pola kombo liar wild west gold bet kecil

analisis waktu hoki bet receh gerbang olympus x1000

trik jitu mahjong ways pola scatter hitam anti rugi

pola multiplier sweet bonanza hadiah milyar viral

analisis jackpot gates of olympus 1000 trik spin manual

pola ikan hoki scatter hijau koi gate ibu rumah tangga kaya sekejap

rahasia anti buntung rtp live sweet bonanza trik bet kecil mega jackpot

analisis pola habanero anti rungkad tukang kebun raup ratusan juta

perkalian 1000 pegawai negeri gates of olympus trik buy spin cerdas

jebol jackpot pola scatter hitam mahjong ways 3 kemenangan 480 juta

tercepat wd strategi anti gagal mahjong ways 2 wild emas maxwin 300 juta

bocoran jam gacor starlight princess akurat perkalian bintang 500

pola 3 baris wild emas gold bonanza tukang sayur gondol 250 juta

taktik pola petir biru gates of olympus modal receh untung ribuan kali

pola scatter kombo hoki mahjong ways 2 jackpot 550 juta otomatis

strategi putaran maut 9 jitu scatter emas koi gate nembak berkali kali

rekaman jackpot terbesar sweet bonanza permen merah 100 pecah 750 juta

jam hoki gold bonanza pemain bali kantongi 999 juta wild emas ajaib

pola 7 baris wild biru mahjong ways 3 pemuda desa raup 950 juta

kemenangan spektakuler gates of olympus 1000 1 2 miliar petir hitam

pola ikan emas koi gate gacor strategi bet minimalis 350 juta

analisis kemenangan puncak starlight princess 1 miliar trik spin turbo

jam gacor wild west gold karyawan toko kantongi 600 juta putaran santai

analisis pola keberuntungan dewi fortuna 500 pebisnis bawa pulang 788 juta

kunci maxwin pola naga emas mahjong ways 1 spin lambat wild komplit

fenomena wild permata aztec viral trik jitu raih hadiah 500

analisa rtp live gatot kaca pola spin manual anti rugi

modal receh jadi bos bongkar trik buy scatter wild west gold cuan puluhan juta

rahasia pola rtp mahjong ways 3 belum bocor multiplier 300 beruntun

petir hitam 1000 meledak waktu hoki gates of olympus jam gacor akurat

pola batu petir olympus jackpot 1 5 miliar

jam hoki starlight princess cuan x500

pola lonceng emas mahjong ways 2 jackpot

strategi anti rungkad naga emas liar beli putaran

pola segitiga permata aztec modal receh

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

trik gol real betis hancurkan atletico madrid pemain kantongi 999 juta

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

spin manual vs auto spin efek jackpot mahjong

peta lokasi wild mahjong ways anti boncos

pelajar drop out mahjong ways dana kuliah

pola turbo spin mahjong ways mirip resep rahasia

analisa kualitas server mahjong peluang maxwin

filosofi mahjong ways pelajaran ambil risiko bisnis

panduan anti kalah reset modal mahjong ways

trik pancingan multiplier emas mahjong free spin

petani sukses mahjong ways penghasilan sampingan 180 juta

membaca ritme jarak buy spin strategi cooldown mahjong

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern