Ritdómur: Samhengi valdsins

Um höfundinn
Jón Karl Helgason

Jón Karl Helgason

Jón Karl Helgason er prófessor í Íslensku sem öðru máli við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Hann hefur skrifað fræðibækur og -greinar, fengist við þýðingar og komið að ritstjórn tímarita, bóka og vefja á Netinu. Sjá nánar

„Ég þekki gagnmerka bókakonu sem krossar sig og sveiar þegar hrunbækur ber á góma, segist vera komin með óþol af fórnarlambabókum og viðlíka kjánagangi og ekki annað hægt en að taka undir það,“ skrifaði Árni Matthíasson í bókapistli undir titlinum „Nóg komið, takk“ í sunnudagsblaði Morgunblaðsins 6. nóvember síðastliðinn. Að baki þessu viðhorfi virðast búa tvenns konar forsendur; annars vegar að þau skáld sem taki „hrunið og kreppuna í kjölfar þess“ til meðferðar séu að bera í bakkafullan lækinn og hins vegar sé ótímabært að taka þessa dramatísku samtímaviðburði til meðferðar í skáldskap. Árni tekur dæmi af fyrstu bókum Óskars Aðalsteins, Guðmundar G. Hagalín, Gunnars M. Magnúss og Gunnars Benediktssonar frá fyrri hluta síðustu aldar sem eigi það sameiginlegt að þar sigri efnið andann: „Það sannast á þeim bókum og þeim bókum sem menn eru nú að gefa út í upphafi nýrrar aldar að það þurfa að líða nokkur ár eða jafnvel áratugir áður en skáldskapurinn nær að sigrast á sögunni, nær að sýna okkur nýjan sannleik, að menn skreiðast upp úr skotgröfunum og fara að skrifa af viti.“ Hugsanlega eru ýmsir sammála ónefndu bókakonunni og Árna en ég er ekki í þeim hópi.

Brandesarheilkennið

Í fyrsta lagi trúi ég ekki að það sé röklegt samband milli sögulegrar fjarlægðar skálda á viðfangsefni sín og gæða eða gildis skáldverka þeirra. Skáld eru einfaldlega misritfær og misskörp í greiningu sinni á sögu og samtíma. Skáldsögur Halldórs Laxness um þau Sölku Völku, Bjart og Ólaf Kárason, svo og ýmis ljóð Steins Steinarr og Vilhjálms frá Skáholti frá fjórða og fimmta áratugnum, eru ágæt dæmi um verk þar sem tekist er á við félagslegan og pólitískan veruleika kreppuáranna með svo áhrifaríkum eða skemmtilegum hætti að þau höfða enn til okkar nútímalesenda.

Georg Brandes. Ljósmynd frá árinu 1914.
Georg Brandes. Ljósmynd frá árinu 1914.

Í öðru lagi verð ég alltaf tortrygginn þegar gagnrýnendur setja sig í „brandesískar“ stellingar og fara að segja skáldunum fyrir verkum, ekki síst þegar verið er að skipa þeim að halda sig frá tilteknum viðfangsefnum. Munurinn á Georg Brandes og Árna felst reyndar í því að sá fyrrnefndi er þekktastur fyrir að hvetja rithöfunda til að taka vandamál samtímans til umræðu í verkum sínum á meðan þeim síðarnefnda virðist skapi næst skrúfa fyrir hrunumræðuna í íslenskum skáldskap, að minnsta kosti um óákveðinn tíma. Sjálfur tel ég eðlilegt að skáld og aðrir rithöfundar skrifi einfaldlega um það sem þeim liggur á hjarta hverju sinni, með þeim listbrögðum sem þeim eru tömust eða telja að gagnist best efninu.

Í pistli sínum gefur Árni til kynna að í flestum skáldsögum og ljóðum sem fjölluðu um stéttaátök kreppuáranna fari „lítið fyrir skáldskap, en þess meira fyrir predikunum og í raun eru þær frekar viðfangsefni félags- og mannfræðinga en bókavina“. Að baki virðist búa lífseig hugmynd um eðlismun skáldaðra frásagna og annarra „óæðri“ skrifa. Ég tel hins vegar mikilvægt að rugla ekki saman hugmyndum um þá bókmenntagrein sem valin er til að takast á við tiltekið viðvangsefni ‒ hvort um er að ræða form ferskeytlu, sonnettu, glæpasögu, þroskasögu, ævisögu eða ritgerðar ‒ og væntingum eða kröfum um varanlegt listrænt gildi viðkomandi verks. Rithöfundur sem finnur sig knúinn til að fjalla um pólitísk og félagsleg viðfangsefni samtímans getur af ýmsum öðrum ástæðum en listrænum kosið að setja hugmyndir sínar fram sem skáldskap, svo sem til að ná til fleiri lesenda, forðast ofsóknir eða smíða dæmisögu sem hefur víðtækari skírskotun en bókstafleg lýsing tiltekinna dæma úr veruleikanum. Hin þekkta skáldsaga Orwells, 1984, er til marks um þetta síðastnefnda. Það sem hana skortir sem listaverk vinnur hún að nokkru leyti upp sem áhrifarík pólitísk allegoría.

Félagsfræði viðskiptalífsins

Tvær athyglisverðar nýútkomnar íslenskar bækur sem fjalla um hrunið og eftirstöðvar þess eru eftir þrautreynda íslenska blaðamenn, þau Jóhann Hauksson og Sigrúnu Davíðsdóttur. Bæði hafa fjallað um sömu viðfangsefni í fjölmiðum á undanförnum árum. Þau voru, ásamt Þóru Kristínu Ásgeirsdóttur, tilnefnd sem blaðamenn ársins fyrir frammistöðu sína árið 2008. Þóra hlaut verðlaunin í það skipti en Jóhann hlaut verðlaunin 2009 og sama ár var Sigrún valin fréttamaður ársins hjá Ríkisútvarpinu.

Þræðir valdsins eftir Jóhann Hauksson

Bók Jóhanns, Þræðir valdsins: Kunningjaveldi, aðstöðubrask og hrun Íslands, er greinandi úttekt á ýmsum þeirra þátta í íslensku viðskiptalífi og stjórnmálum sem leiddu til hrunsins og eru enn að þvælast fyrir okkur. Jóhann tekur mörg lýsandi dæmi úr íslenskum veruleika, sum vel þekkt og önnur síður, en markmið hans er ekki einungis að varpa ljósi á dæmin sem slík heldur einnig og ekki síður að dýpka skilning lesenda „á hugtökum eins og valdi og auðsveipni, þöggun, gagnsæi, gjöfum, frændhygli og þýðingu vinabanda“ (s. 9). Í bókinni sameinar Jóhann með áhrifaríkum hætti þekkingu sína og reynslu sem blaðamaður og bakgrunn sem félagsfræðingur. Kjarninn í málflutningi hans kemur ágætlega fram í niðurlagi verksins þar sem segir meðal annars:

„Sýktir og skaðlegir þættir íslenskrar siðmenningar eru lúmskir og ofnir saman við spillta meðferð valds. Almenningur snýr blinda auganu að klíkuskap og forhertri sérhagsmunagæslu. Þetta skaðlega athæfi er sjálfgefinn hluti af lífsmynstri heillar þjóðar og ekki ætíð meðvitað. Styrkur siðmenningar er einmitt fólgin í að gera slíka þætti nær ósýnilega. Almenningur verður eins og fiskur í sjó sem veit ekki að hann er blautur.“ (s. 180)

Sigrún Davíðsdóttir fer þveröfuga leið í bók sinni Samhengi hlutanna því hér er á ferðinni „skáldsaga um áleitinn raunveruleika“, svo vitnað sé í undirtitil á framhlið bókarkápunnar. Í upphafi sögunnar kynnist lesandi Huldu, blaðakonu búsettri í London sem er (rétt eins og Sigrún Davíðsdóttir) þekkt fyrir gagnrýna útvarpspistla um íslensku útrásarvíkingana en lætur óvænt lífið í umferðarslysi haustið 2009. Æskuvinur hennar, sem er reyndur blaðamaður, og eftirlifandi unnusti  taka sér fyrir að hendur að halda áfram rannsóknum Huldu og púsla saman drögum að bók sem hún var með í smíðum þegar hún lést. Þegar á verkið líður verður ljóst að rannsókn þeirra snýst ekki bara um hæpna viðskiptahætti heldur einnig blóðugan glæp.

Samhengi hlutanna eftir Sigrúnu Davíðsdóttur

Í ágætum ritdómi um bókina, sem birtist í Víðsjá á Rás eitt 16. nóvember, segir Björn Þór Vilhjálmsson „að hrunið sé tekið svo bókstaflegum tökum í verkinu að lesanda finnist á stundum sem andrúmsloft skáldleysunnar svífi yfir vötnum“. Hugtakið listræn skáldleysa hefur í grein eftir Rúnar Helga Vignisson verið notað sem þýðing á enska hugtakinu „creative non-fiction“ en mér virðist nær lagi að kalla Samhengi hlutanna lykilsögu (fr. roman à clef). Hér er meðal annars fjallað um fjármálastofnanirnar HK banka, Eyjabanka og Sleipni, sem virðast vera lítt dulbúnar hliðstæður KB banka, Landsbanka og Glitnis. Þarna er líka rætt um fyrirtæki sem heita Hringur og Delilah og  minna að einhverju leyti á Baug og Samson. Sem spennusaga fer frásögnin fremur hægt af stað en fyrir þá sem hafa áhuga og almenna þekkingu á sviptingum í íslensku viðskiptalífi á undanförnum árum vegur á móti kitlandi forvitni um hve nærri veruleikanum höfundurinn fer í skrifum sínum.

Skrif í skáldaskjóli

Það er forvitnilegt að velta fyrir sér hvers vegna Sigrún velur sér form skáldsögunnar til tjáningar. Hugsanlega hefur hún viljað ná í einum heildstæðum texta utan um þann flókna og viðamikla veruleika sem hún hefur verið að fjalla um í fjölmörgum stuttum fréttapistlum á undanförnum árum. Sagan er að sínu leyti metnaðarfull tilraun til að setja fjöldamörg staðreyndabrot í samhengi, eins og titillinn vitnar um. Jafnframt kann Sigrún að hafa viljað ná til þess stóra lesendahóps sem nennir kannski ekki að lesa öll níu bindin í Rannsóknarskýrslu Alþingis en kann hins vegar að meta vel ofnar spennusögur. Eins og Björn Þór nefnir í dómi sínum má finna vissar samsvaranir milli Samhengis hlutanna og skáldsagna hins vinsæla sænska spennusagnahöfundar Stiegs Larsson, en meðal þess sem hann varpar forvitnilegu ljósi á í verkum sínum eru hvítflibbaglæpir og siðlaust samkrull pólitíkur og viðskiptalífs.

Þrívíddarmynd af ósmíðaðri skemmtisnekkju sem Simon Bowers og Sigrún Davíðsdóttir fjalla um í Guardian-grein sinni um Björgólf Thor.
Þrívíddarmynd af ósmíðaðri skemmtisnekkju sem Simon Bowers og Sigrún Davíðsdóttir fjalla um í Guardian-grein sinni um Björgólf Thor.

Í öðru lagi gefur skáldsagnaformið Sigrúnu tækifæri til að draga ákveðnar ályktanir af hruninu, segja tilteknar dæmisögur og setja fram vissar tilgátur um starfsemi íslensku bankanna sem hún getur af einni eða annarri ástæðu ekki tjáð öðruvísi. Hana kann sem blaðamaður að skorta nógu traustar sannanir til að fullyrða um einstaka hluti, svo sem um mögulegan peningaþvott í íslensku bönkunum, en telji engu að síður brýnt að sá möguleiki sé tekinn til alvarlegrar athugunar. Það má líka hugsa sér að hún velji skáldsagnaformið til að forðast möguleg málaferli. Hér má minna á að á liðnum vetri kærði Björgólfur Thor Björgólfsson Sigrúnu fyrir siðanefnd Blaðamannafélagsins vegna umfjöllunar hennar um aflandsfélög Landsbankans (sjá niðurstöðu siðanefndarinnar). Nú síðast í september birtist grein á vef Guardian eftir hana og Simon Bower undir fyrirsögninni „Icelandic tycoon still living the high life in London after the collapse of Icesave“, sem lögmenn Björgólfs Thors gerðu athugasemd við. Sem skáldsagnahöfundur getur Sigrún tekið sér margháttuð skáldaleyfi  (kannski er viðeigandi að tala um skáldaskjól í þessu sambandi?) án þess þurfa að standa skil á texta sínum frammi fyrir dómstólum. Reyndar hafa höfundar annars konar bóka einnig vissar leiðir til að koma sér í skáldaskjól; þannig má geta þess að á einum stað í Þráðum valdsins lýsir Jóhann Hauksson aðstöðubraski með forvitnilegri dæmisögu af Jóni Jónssyni, stjórnarmanni í eignarhaldsfélaginu Féþúfu, sem kaupir hlut í fjármálafyrirtækinu Fjárplógi (s. 58-59).

Síðast en ekki síst er skáldsagnaformið, ólíkt formi fræðiritgerðarinnar og fjölmiðlapistilsins, margradda; vettvangur þar sem hægt er að leiða margar og ólíkar skoðanir á tilteknu viðfangsefni fram og láta lesandanum eftir að taka endanlega afstöðu til þeirra. Ef höfundur nýtir sér ekki þetta svigrúm og lítur einungis á persónur sem búktalaradúkkur sinna eigin viðhorfa vakna upp efasemdir um val hans á skáldsagnaforminu. Hugsanlega er það þetta atriði sem öðru fremur veldur óþoli Árna Matthíassonar gagnvart nýjum hrunbókum; að minnsta kosti er unnt að túlka umræðu hans um predikunaráráttu eldri höfunda í þessu ljósi. Sjálfum þykir mér einn af mörgum kostum við verk Sigrúnar að þar stígur fjölbreyttur hópur persóna fram og þó að unnt sé, líkt og Björn Þór gerir, að líta á þær sem „málpípur ákveðinna viðhorfa um hrunið, orsakir þess og afleiðingar“ þá er þær að mínu viti nægjanlega margar, fjölbreyttar og trúverðugar til að engin þeirra verði óvéfengjanleg málpípa höfundarins og viðhorfa hans. Lesandanum er blessunarlega treyst til að vega og meta frásagnir þeirra og komast að sínum eigin niðurstöðum um samhengi valdsins.

Deildu


Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern