Jelena (Halldóra Geirharðsdóttir) er einmana kennari sem alltaf hefur búið með móður sinni sem nú er á sjúkrahúsi. Hún lifir fyrir kennsluna. Kvöldið sem leikurinn gerist er hún ein, stærðfræðipróf hafa verið tekin um daginn, hún mun fara yfir þau næsta morgun. Það er afmælisdagurinn hennar en hún á ekki von á gestum.
Þá birtast fjórir nemendur hennar, þrír strákar og ein stelpa, færa henni blóm og gjafir. Jelena verður hrærð og þakklát. En í ljós kemur að þau eru komin til að fá hana til að afhenda sér lykilinn að hólfinu þar sem prófúrlausnir eru geymdar. Þau ætla að skipta um prófverkefni því þau vita að þau hafa komið illa út úr prófunum. Möguleikar þeirra ráðast af stærðfræðiprófinu sem er lykillinn að framtíð þeirra. Blómin og gjafirnar eru mútur en við tekur smjaður, ofbeldi, lygi, ógnanir og grimmd. Ekkert hrín á Jelenu þar til þau finna veika blettinn á henni.
Allt fyrir ekkert
Valdi (Aron Már Ólafsson) er leiðtogi hópsins, yfirstéttarstrákur, siðlaus og slægur náungi, staðráðinn í að láta ekkert stöðva sig á leið sinni til valda (Aron Már Ólafsson). Mér fannst nokkuð vanta upp á blæbrigði þessa djöfullega drengs sem Baltasar Kormákur lék í hinni frægu uppsetningu 1991; Lilja (Þuríður Blær Jóhannsdóttir), er dóttir einstæðrar móður og ætlar aldrei að líkjast henni heldur giftast ríkum manni og lifa í lúxus. Þuríður Blær nær að sýna tvískinnung þessarar fátæku alþýðustúlku, hörkuna og samlíðanina sem ekki er búið að drepa úr henni – ennþá. Hún og Pétur (Haraldur Ari Stefánsson) sem ætlar að verða bókmenntafræðingur, eru par. Loks er Viktor (Sigurður Þór Óskarsson) sá sem verst stendur í hópnum, þegar orðinn alkóhólisti, góður strákur að ýmsu leyti en skopparakringla í siðferðilegum efnum. Það er enn eftir einhvers konar samlíðan hjá honum en hún ristir grunnt. Sigurður Þór Óskarsson náði að heilla áhorfendur með einlægni og ákefð en á kostnað dýptarinnar í þessum dæmda strák, sem er fyrirlitinn af öllum Og þá víkur sögunni að kæru Jelenu.
Augnablik sannleikans
Ekki hefði verið hægt að fá betri leikara í hlutverk Jelenu en Halldóru Geirharðsdóttur. Hún er framan af hinn góði kennari og hið siðferðilega haldreipi. Leikrit Ljúdmílu Bazúmovskaju er skrifað 1980 og Jelena á rætur í Bresnjev tímabilinu, tímabili skorts og stöðnunar í Sovétríkjum kalda stríðsins. Mamma hennar er trúlega afsprengi Stalínstímabilsins. Jelena kennir nemendum sínum sósíalísk gildi og leggur mikið upp úr vinnusemi, nægjusemi og hollustu við heildina. Það hefur fært henni sjálfri bærilega stöðu en varla meira en það. Þegar hún úthúðar hópnum sem ræðst á hana minna þau hana á að þau eru „hennar börn“ – þau eru andstæða þess „sannleika“ sem hún boðar – eða öfugt. Og þegar Halldóra Geirharðsdóttir opnaði fyrir skoðun Jelenu á þessum „afkvæmum sínum“ fór kaldur hrollur um mann. Það var mögnuð sena.
Leikmynd og búningar eru eftir Filippíu I Elísdóttur. Áhorfendur sitja kringum sviðið og sviðsmyndin er byggð alveg út í kantana sem gerir að verkum að áhorfendur í efri sætum (þar sem við sátum) sjá misvel. Tónlist Valgeirs Sigurðssonar var áhrifamikil og lýsing Björns Bergsteins Guðmundssonar sömuleiðis. Búningarnir Filippíu voru mis-skiljanlegir, búningur Viktors var mjög góður og sýndi stöðu hans vel en búningur Lilju féll illa að Þuríði Blæ og var eiginlega kjánalegur. Þýðing Ingibjargar Haraldsdóttur, aðlöguð af Kristínu Eiríksdóttur rann ljúflega. Unnur Ösp Stefánsdóttir leikstýrir Kæru Jelenu.
Sýningin er áhrifamikil, verkið marglaga og áhugaverð spurning hvort eða hvernig það siðrof sem þar er lýst talar til okkar tíma.
Um höfundinn
[fblike]
Deila