Árið 2003 gerði óþekktur og atvinnulaus leikari með óljósan bakgrunn, og enn óljósari ríkisborgararétt, kvikmynd. Maðurinn sem hér um ræðir heitir Tommy Wiseau. Þetta væri ekki í frásögur færandi nema fyrir það að kvikmyndin sem búin var til heitir The Room, mynd sem náði að yfirstíga allar mögulegar og ómögulegar hindranir – þ. á m. þá staðreynd að hún er arfavond – til að verða samtímaklassík. Að vísu ekki klassík í sama skilningi og sumar aðrar myndir heldur klassík í krafti upphafins vondleika síns, klassísk í krafti þess að myndin er vond á öðru plani en venjulegar myndir eru vondar. The Room ber öll merki þess að vera búin til af afdala einsetumanni sem þekkir hegðun fjár síns en skortir öll mannleg tengsl, nema þá helst við póstmanninn sem kemur á vorin. Kvikmyndir eru ekki til í fjárhúsum hans.
Kemur þá að bókinni The Disaster Artist: My Life Inside The Room, the Greatest Bad Movie Ever Made eftir Greg Sestero, sem kom út árið 2013. Sestero lék annað burðarhlutverkið í The Room – að sjálfsögðu lék Tommy Wiseau aðalhlutverkið – og greinir bókin frá sambandi Sestero og Wiseau allt frá upphafi vináttu þeirra fram til þess að samstarfsverkefni þeirra, kvikmyndin alræmda, er fullgerð og frumsýnd. Auk þess að leika aðahlutverkið í The Room skrifaði Wiseau handritið, leikstýrði myndinni, fjármagnaði og framleiddi hana, en rétt er að geta í þessu samhengi að kvikmyndin var fjarri því að vera hin hefðbundna hræódýra hrákasmíð er fyllir mengi ástsælla slæmmynda, heldur slagaði framreiknaður kostnaðurinn við gerð hennar upp í milljarð króna. Það kostaði með öðrum orðum nær milljarð að gera bestu lélegastu kvikmynd sem nokkurn tíma hefur verið framleidd.
The Distaster Artist (2017) í leikstjórn James Franco byggir á fyrrnefndri bók og leikur hann jafnframt Wiseau sjálfan. Eins og áður segir er The Room fyrir löngu orðin goðsagnakennd költmynd og er sýnd víðsvegar um heiminn með virkri þáttöku áhorfenda. Myndin þykir átakanlega léleg að öllu leyti en á efsta tindi vondleikans trónir frammistaða Wiseau sjálfs í myndinni, en með þykkum hreimi sínum, sérkennilegum barkahlátri og ekki minnsta votti af leikhæfileikum reynist þetta dularfulla viðundur ómótstæðilegt.
Fjarstæðukenndum karaktereinkennum nær James Franco alveg undursamlega vel, en afar vel framkvæmd förðun hnykkir svo á innbyggðum útlitslíkindum Franco og Wiseau. Með hlutverk Sestero fer yngri bróðir James Franco, Dave Franco, og náin tengsl leikaranna kunna að skila sér í því hversu tilgerðarlaust og raunsæislega átakasaga Sestero og Wiseau skilar sér á hvíta tjaldið. Sjálfur hefur James Franco verið afkastamikið ólíkindatól í Hollywood og m.a. leikstýrt nokkrum undarlegum myndum, en er þar helst að nefna verkin sem byggja á skáldverkum bæði Williams Faulkner og Cormacs McCarthy, en þessum myndum svipar til The Room að mörgu leyti, þótt ekki sé vondleiki þeirra jafn dásamlegur. Leikarahlutverkið virðist oftast leika við honum og hefur hann sýnt afburða frammistöðu í fjölda kvikmynda, sem er hver annarri ólík, en einnig hefur hann tekið að sér auðgleymanleg stærri sem smærri hlutverk. Í þetta sinn tekst James Franco frábærlega vel upp beggja megin kvikmyndatökuvélinnar.
Myndin leggur áherslu á andlega hvetjandi þætti þess að trúa á sjálfan sig og fylgja draumum sínum eftir. Í meðförum Franco birtist Wiseau sem afkáralegur utangarðsmaður sem þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir nær ekki að vekja athygli á sjálfum sér – allavega ekki á þeim forsendum sem hann óskar – en finnur lángþráða vináttu í Sestero, auk sameiginlegra markmiða, en Sestero heillast af ákefð hans og óttaleysi. Báðir eru þeir taldir álíka vonlausir af leiklistarkennurum sínum, en fundum þeirra ber einmitt fyrst saman í kvöldnámi í leiklist. Þrátt fyrir mótlætið og hverfandi líkur á velgengni innan kvikmyndaiðnaðarins flytja þeir saman til Los Angeles til að hefja þar vegferð sína í átt að frægð, frama og viðurkenningu. En vitaskuld fer það ekki á þann veg; Sestero fær lítil hlutverk en þó helst eingöngu áheyrnarprufur en Wiseau er nánast sniðgenginn með öllu. Á barmi örvæntingar, en bersýnilega ekki gjaldþrots, ákveður Wiseau að fjármagna eigin kvikmynd, og fá Sestero til liðs við sig. Þessi ákvörðun átti eftir að breyta lífi þeirra beggja til frambúðar á óvæntan hátt.
Þrátt fyrir hæfileikaleysi og vægast sagt undarlega háttsemi Wiseau á alla vegu er um mjög symptískan karakter að ræða í The Disaster Artist. Uppruni hans er óræður og peningavöld hans eru óskiljanleg en umfram allt vill hann vera týpískur Ameríkani með göfug og háleit markmið. Það sem átti að verða dramatíska meistaraverk hans og mesti leiksigur síðan James Dean var og hét varð að athlægi strax á frumsýningu. Mótlætinu snéri hann engu að síður í sigurgöngu og hefur allar götur síðan lýst því yfir að hann hafi meðvitað verið að vinna að grínmynd sem stenst þó engan veginn samkvæmt frásögn Sestero – eða skoðun á myndinni sjálfri.
Um fjórtán ár eru síðan The Room kom út og hún nýtur enn gífurlegra vinsælda. En hvernig er hægt að staðsetja hana og ljá henni merkingu nú þegar sagan á bakvið hana – og myndin sjálf – er orðin að Hollywood mynd? Er hún ennþá költmynd þegar tilvist hennar og aðdragandi hefur náð til meginstraumsins? Forkröfurnar fyrir áhorfi á The Disaster Artist eru ekki endilega þær að hafa séð The Room, hennar er hægt að njóta hvort heldur sem er, bæði beint og óbeint í gegnum endursköpun James Franco. Þá stendur hún auk þess traust á eigin fótum – sem óviðjafnanleg og djúplistfræðileg ráðgáta um hvernig hægt var að gera mynd sem þessa. En vafalaust hafa þeir sem ekki hafa séð mynd Wiseau einnig fyllst forvitni, og ásókn í The Room eykst enn frekar. Þannig hefur hún sannað sig í tvígang á hreint alveg undraverðan hátt. En sjálfsagt sá Tommy Wiseau þetta allt saman fyrir.
Um höfundinn
[fblike]
Deila