Að hlaupa frá sorgum sínum

Það skal sagt strax að Gísli Örn Garðarsson gerir nánast hið ómögulega í sviðsverkinu Ég hleyp eftir danska höfundinn Line Mørkeby.  Hann hleypur á sviðinu  í 80 mínútur, stundum rólega, stundum hratt og upp í spretthlaup og flytur samtímis texta sem er tilfinningaþrunginn og blæbrigðaríkur! Þetta er augljóslega líkamlegt þrekvirki. En hvað hefur það með leikhús að gera?  Hvað fær áhorfendur til að horfa á talandi mann á hlaupabretti í 80 mínútur?

Barnsmissir

Ætli það sé nokkuð sem foreldrar óttast meira en að missa börnin sín. Börnin eru framtíðin, þau eru sá hluti af lífi foreldranna sem lifir eftir þá og bera þá áfram inn í framtíðina. Ef börnin deyja deyr framtíðin en ástin á barninu lifir hins vegar áfram og breytist úr gleði yfir í sorg sem getur orðið svo mikil að foreldrunum liggur við sturlun. Líf þeirra missir tilgang sinn og verður ekki þess virði að lifa því. Ástin er slitin frá viðfangi sínu og hrekst um í vonleysi.

Frá þessu sagði blaðamaðurinn Anders Legart Schmidt í pistlum sínum í dagblaðinu Politiken árið 2017. Það ár missti hann Ellen, sex ára dóttur sína, úr hvítblæði. Sorg hans var svo mikil að hann var ekki mönnum sinnandi en öfugt við Egil Skallagrímsson sem orti sig frá sorginni yfir barnsmissi tekur Anders til þess ráðs að hlaupa gegn sorg sinni. Eins og Forest Gump hleypur hann, öll hugarorka hans fer í það og þannig getur hann haldið sjálfsásökunum, sektarkennd, reiði og uppgjöf frá sér og haldið  óreiðunni hið innra í skefjum. Það endurspeglast í textanum sem er ljóðrænn; harmljóð, fullt af endurtekningum sem binda það og kallast líka á við fótatak mannsins, hægt eða svo hratt að það er eins og margir fætur séu á lofti.  Með því að setja sér líkamleg mörk hyggst maðurinn ná valdi yfir sorginni en í raun tekst það ekki.  Á hlaupunum sem slíkum fer ekki fram nein heilun að því er séð verði.

Myrkur sorgarinnar

Öll orka sýningarinnar safnast saman í hinum hlaupandi manni sem er umkringdur myrkri melankólíunnar.  Í upphafi kemur hann gangandi eins og uppvakningur inn á sviðið, þyngslalegur undir fargi sorgarinnar. Framsögnin er dauð og blæbrigðalaus og í þessu eins og öllu öðru má sjá fína leikstjórnarvinnu Hörpu Arnardóttur. Maðurinn er í útifötum þegar hann kemur inn á sviðið en tínir af sér fötin smám saman en það er Filippía Elísdóttir sem gerir búninga.  Leikmynd Barkar Jónssonar er sömuleiðis snjöll og einföld, hlaupabrettið er í miðri leikmynd en það er upphækkað, því er snúið og það er sveigt og brellum beitt, ljósum og taktbreytingum, til að styrkja og magna baráttu hins sorgmædda manns. Þetta er mjög vel gert.

Það er samt kaldhæðinn dráttur í verkinu að þegar hvörf verða, og endurkoma mannsins til eðlilegs lífs, er það ekki hlaupunum að þakka heldur því að það rennur upp fyrir honum að þó hann hafi misst barn á hann annað barn, lifandi dóttur, sem hann verður að hlúa að. Og konu sem hann þarf að kynnast upp á nýtt eftir ósköpin.

Ef einhver spyr hvort hann hefði þá ekki getað sparað sér hlaupin og uppgötvað þetta án þeirra er því til að svara að spíral þunglyndis eða sorgar verður að rjúfa með því sem virkar fyrir hvern og einn.  Á það minnir opna í leikskrá þar sem gefin eru upp nöfn og símanúmer samtaka sem hjálpa fólki að vinna sig út úr sorg og missi.

[fblike]