Ykkur er boðið í kveðjupartý aldarinnar. Þegar gengið er inn í salinn á frumsýningu eins stærsta menningarviðburðar kvikmyndasögunnar má skera spennuna með hníf. Áhorfendur og aðdáendur Marvel-kvikmyndaheimsins hafa beðið eftir akkúrat þessu augnabliki í ellefu ár. Það er komið að því, lokahnykkurinn… Avengers: Endgame (Anthony Russo og Joe Russo, 2019).
Það er ótrúlega persónuleg vegferð aðdáenda Marvel-kvikmyndaheimsins sem hefur leitt okkur hingað saman í salinn. Hér er fólk á öllum aldri, úr öllum krókum og kimum samfélagsins. Hjörtu okkar slá örar í takt þegar ljósin tekur að dimma og drunur hljóðkerfisins titra á húðinni, því við erum öll hingað komin til þess að verða vitni að stórfenglegum svanasöngi ástkærra persóna sem við höfum fylgst með og hvatt til dáða síðasta áratuginn. Mörg okkar ólust upp við persónur Járnmannsins, Kafteins Ameríku og Svörtu Ekkjunnar. Við þekkjum bræðurna Þór og Loka líkt og þeir væru okkar eigin og við höfum grátið yfir óförum Hefnendanna og sigrum þeirra í gegnum á þriðja tug kvikmynda. Við sátum öll með kökkinn í hálsinum, sum okkar líklegast hágrátandi, undir lok síðustu Avengers-myndarinnar, Infinity War, þegar óbermið Thanos náði að smella fingrinum og rykmoppaði helmingi alls lífs út í hið eilífa. Það var ekki þurrt auga í salnum þegar Köngulóarmaðurinn ungi horfði í augu lærimeistara síns og sagði „Herra Stark…mér líður ekkert alltof vel núna” áður en hann fuðraði upp í öskuskýi eyðileggingarinnar.
Það er því ekki nema von að nú, litlu minna en ári síðar, sitjum við Marvel-aðdáendurnir með sveitta lófana yfir Avengers: Endgame. Við vitum ekkert við hverju á að búast, við erum óróleg og tilfinningarnar eru í hámarki enda þráum við ekkert heitar en að sjá uppáhaldspersónum okkar og sögum þeirra gerð góð skil eftir allan þennan tíma og allar þær tilfinningar sem við höfum lagt í að fylgjast með Marvel-kvikmyndabákninu. Það verður okkur síðan greinilegt frá fyrstu mínútu að næstu þrír klukkutímar verða einhver sú stórfenglegasta en erfiðasta tilfinningarússíbanareið sem hugsast getur. Að endingu urðum við ekki fyrir vonbrigðum.
Það er þvílíkt þrekvirki að hnýta saman sögur þessara tugi persóna og gera þeim góð skil en Avengers: Endgame tekst það með stakri prýði. Persónusköpun kvikmyndarinnar er, eins og tíðkast hefur í þessari nýbylgju ofurhetjumyndanna sem hófst með Batman Begins (Christopher Nolan, 2005), ákaflega mennsk. Avengers: Endgame byrjar aðeins nokkrum vikum eftir hryllilega atburði Avengers: Infinity War og sjáum við hvernig hópurinn tekst á við og reynir að lifa með afleiðingum tapleiksins. Við sjáum hvernig Þór (Chris Hemsworth) velkist um í þunglyndi og felur sig á bakvið áfengi, veruleikaflótta og húmor, eitthvað sem þunglyndissjúklingar þekkja allir of vel. Við sjáum hvernig Natasha (Scarlett Johansson) heldur áfram að berjast gegnum samanbitnar tennurnar, hvernig Steve (Chris Evans) sinnir borgaralegri skyldu sinni í stuðningshópi eftirlifenda og við sjáum hvernig Tony (Robert Downey Jr.) hörfar með fjölskyldu sinni út í útnára samfélagsins, eins og sært dýr undir feld að sleikja sárin. Í raun er það túlkun kvikmyndarinnar á þessum eftirmálum heimsendis sem gerir hana svo góða, svo innilega mannlega og geðþekka. Við finnum til með þeim sem eftir lifa, því við þekkjum öll áföll og missi. Sjálfum leið okkur eins og við hefðum misst vini okkar þegar Smellurinn átti sér stað og skiljum þar af leiðandi sorgarferlið og örvæntinguna sem eftirlifendurnir finna fyrir. Þegar minnsta vonarglæta gerir vart við sig kviknar innra með okkur bál, því við þráum ekkert heitar en að sjá Hefnendurna alla sameinaða á ný og standa stolt við hlið þeirra sem nú taka við keflinu.
Við fyrsta áhorf þótti mér Avengers: Endgame óaðfinnanleg; eftir það seinna finnst mér hún stórkostleg. Hvað sem svífandi ofurhetjum og stórum grænum gammageislandi risum líður er Avengers: Endgame, eins og flestar ef ekki allar Marvel-kvikmyndirnar, stórgóð kvikmyndasmíð. Við erum kominn langan veg frá kjánalegum geirvörtum George Clooney í Batman & Robin (Joel Schumacher, 1997) og enn lengra frá litaglaðri, uppspenntri kjánahrollsveislu Spiderman-mynda Sam Raimi. Við erum meira að segja komin langt frá glaðhlakkalegri og litríkri hópsamkomu Avengers Assemble (Joss Whedon, 2012) og eru búningar Hefnendanna orðnir dekkri, sálarlíf þeirra litað áföllum og voða og bjartsýnissólin glampar ekki jafn skært af skildi Kafteinsins.
Leikarahópurinn stendur sig allur með prýði og eru ófá atriði kvikmyndarinnar sem búa yfir gríðarlegri vigt og breysku, atriði sem þættu verðug gylltra styttna væri þeim ekki sáldrað inn á milli eldspúandi geimvera og fullorðinna manna í fljúgandi járnbúningum. Það er þó pólitísk umræða út af fyrir sig, hvort ofurhetjumyndir séu verðugar til Óskarsverðlauna, en það er engum blöðum um að fletta að kvikmyndin, sem slegið hefur öll möguleg aðsóknarmet, er stórfenglegur kvikmynda- og menningarsögulegur viðburður sem hendir aðeins á nokkurra áratuga fresti. Avengers: Endgame er óneitanlega Stjörnustríð okkar tíma, einhverskonar óútskýranlegt afl útgeislunar og hollustu við aðdáendur, sem aldrei verður hægt að hundsa.
Marvel-kvikmyndaheimurinn hefur ekki aðeins valdið straumhvörfum í stórmyndagerð og summarsmellum heldur hafa þessar kvikmyndir mótað síðasta áratug kvikmyndasögunnar. Það sem hófst með fyrsta eftir-kreditlista atriðinu í The Incredible Hulk (Louis Leterrier, 2008), þegar eineygður Nick Fury finnur ungan Tony Stark að sumbli eftir að prófessor einn varð fyrir óafturkræfri gammageislun, endar nú í einu stórfenglegasta, kyngimagnaðasta bardagaatriði kvikmyndasögunnar. Þegar öllu er á botninn hvolft göngum við áhorfendurnir kannski særð, en sátt frá borði. Við skiljum að lífið, hvort sem það er hér á jörðinni eða á fjarlægum plánetum stjörnukerfisins, er stundum sársaukafullt og ósanngjarnt. Til þess að áorka einhverju, þurfum við oft að missa og þó svo missirinn virðist okkur óbærilegur þá höfum við hendur framtíðarinnar til að halda í. Í Avengers: Endgame enda sögur upprunalegu Hefnendanna á virðulegan og mannsæmandi máta á meðan vonin lifir í sögum þeirra sem taka við keflinu.
Það er gríðarlega erfitt að gera þessari þriggja klukkutíma skynvitundarveislu góð skil á prenti, sérstaklega án þess að spilla fyrir þeim sem ekki hafa enn séð Endgame en eitt er fyrir víst, ekki var þurrt auga í salnum á frumsýningunni. Þó vissulega sé hægt að plokka í og pota í einhverjar minniháttar holur í sögufléttunni og skrafa endalaust um eðli, reglur og vísindi tímaflakks er óhætt að segja að aðdáendur Marvel-kvikmyndaheimsins og gagnrýnendur ganga sáttir frá borði. Gæsahúðin, geðshræringin og kvikmyndasöguleg snilldin mun kitla áhorfendum svo vikum, ef ekki mánuðum og árum skiptir og eru það forréttindi að upplifa sögulegan viðburð af þessu tagi á eigin skinni, í stórum, dimmum sal fullum af grátandi nördum.
Um höfundinn
[fblike]
Deila