Öðruvísi draugasaga

[cs_text]Febrúar árið 1862. Þrælastríð geisar milli Norður- og Suðurríkja Bandaríkjanna. William „Willie“ Lincoln, ellefu ára gamall sonur Abrahams Lincoln og eiginkonu hans, Mary Ann Lincoln, er með taugaveiki sem dregur hann til dauða. Hann er lagður til hvílu í grafhvelfingu í Oak Hill-kirkjugarðinum í Georgetown. Yfirkominn af sorg vitjar Abraham Lincoln líks ástkærs sonar síns, ófær um að sleppa takinu af drengnum.

Þetta eru aðstæðurnar sem lesandinn gengur inn í nóttina örlagaríku í upphafi skáldsögu bandaríska rithöfundarins George Saunders, Lincoln in the Bardo, sem út kom á liðnu ári. Fyrir verkið hlaut Saunders bresku Man Booker-verðlaunin eftirsóttu. Lincoln in the Bardo er fyrsta skáldsaga höfundar en hann hafði þó áður getið sér gott orð á ritvellinum, aðallega fyrir tilraunakenndar smásögur.

Turn gerður úr 7000 ritverkum um Lincoln. Mynd: Maxcell MacKenzie.

Abraham Lincoln kom því aldrei í verk að skrifa sjálfur endurminningar sínar áður en hann var myrtur árið 1865. Ef marka má heimildir hafa hins vegar verið ritaðar um 15 þúsund bækur um hann, bæði um forsetatíð hans á viðkvæmum umbrotatímum í sögu Bandaríkjanna og bækur sem einblína á persónulegt líf forsetans. Aðeins Jesús frá Nasaret hefur afrekað að birtast oftar á prenti.Þeir lesendur sem hafa nú þegar sett sig í ákveðnar stellingar fyrir lestur sögulegu skáldsögunnar Lincoln in the Bardo ættu hins vegar að draga djúpt inn andann því hér kemur vendingin.

Handan við gröf og dauða

Orðið „bardo“ í titli verksins er fengið frá Búddistum og getur vísað til handanheima (staða utan okkar tilverustigs) eða ákveðins ástands. Bardó getur því bæði verið ástandið sem við erum í núna, það er eftir fæðingu og fyrir dauðann, og það ástand eða staður sem tekur á móti okkur strax eftir andlátið. Ef við setjum þetta í vestrænt trúarlegt samhengi er líklega nærtækast að vísa í hinn kaþólska forgarð helvítis eða hreinsunareldinn, sem Dante fjallar um í söguljóði sínu Gleðileiknum guðdómlega, þó að inntökuskilyrðin í bardó séu ekki fyllilega þau sömu. En það er í þessu bardó sem Willie er staddur og hann kemst ekki í burtu, bæði vegna sorgar föður hans sem neitar að sleppa takinu af syninum og vegna þess að Willie vill sjálfur ólmur hitta föður sinn aftur. Eðli málsins samkvæmt er hinn ungi Willie ekki sá eini sem er með tímabundið dvalarleyfi í bardó en það er þó sjaldgæft að börn láti fyrirberast þar enda er staðurinn ekki sérstaklega barnvænn.

Í bardó má sjá bregða fyrir hermönnum, konum, prestum, jómfrúm, nauðgurum, morðingjum, körlum, þrælum, fíflum og fyllibyttum. Bardó er því í raun eins konar þversnið af bandarísku samfélagi, hryllingsgarður með fjölbreyttu persónugalleríi sem myndi gera sjálfan Honoré de Balzac stoltan. Þessir draugar leika veigamikið hlutverk í frásögn og fléttu þessarar margradda skáldsögu því þeir færa okkur framvindu hennar með frásögnum sínum. Þeir eru alls 166 talsins og minna helst á vælukór einstaklinga sem kappkosta hver um sig að eiga síðasta orðið, oftar en ekki með munnsöfnuði sem ekki er til eftirbreytni. Það eru þó þrír draugar sem fá stærstu hlutverkin og verða leiðsögumenn lesandans um sögusviðið: ungur samkynhneigður karlmaður, Roger Bevins þriðji, sem svipti sig lífi eftir að hafa verið afneitað af elskhuga sínum; Hans Vollman, prentari á miðjum aldri sem deyr rétt áður en hann fær að sænga hjá ungri eiginkonu sinni; og loks presturinn Everly Thomas. Hann er sá eini sem gerir sér grein fyrir að hann sé dauður og fordæmdur því hinir draugarnir eru í fullkominni afneitum um ástand sitt. Það er í verkahring þessara þriggja nafngreindu drauga að sannfæra Lincoln um að sleppa takinu af syni sínum og frelsa drenginn úr bardó.

Öðruvísi draugar

Lincoln in the Bardo er engin venjuleg draugasaga þar sem draugar ganga um litverptir milli svefns og vöku í tilbreytingasnauðri tilvist til eilífðarnóns. Hún hefur þó að geyma mörg stef og vísanir sem við þekkjum úr öðrum álíka sögum. Í bardó eru ákveðnar leikreglur og lögmál sem draugarnir þurfa að beygja sig undir. Í fræðum Búddista er mannshugurinn í hávegum hafður en þó eru honum settar skorður af umbúðunum sem hann hylja, þ.e. höfuðkúpunni. Í bardó er þessu ekki þannig farið þar sem heilinn er ekki takmarkaður af holdlegum líkama og því magnast allar tilfinningar upp og verða svo gott sem hömlulausar. Það mætti kannski líkja huga drauganna við kýr sem sletta úr klaufum að vori til þegar þær sleppa úr básum sínum.

Í öðru lagi taka draugarnir með sér þau skapgerðareinkenni sem einkenndu þá rétt fyrir andlátið og verða jafnframt líkamlega vanskapaðir í samræmi við það ástand. Þannig minnir áðurnefndur Roger Bevins þriðji á einhvers konar hindúguð, með margar hendur og fjölmörg augu og nef, vegna þess að hann skynjaði ekki fegurð heimsins. Nirfill einn þarf að láta sér lynda að svífa um láréttur þar sem höfuð hans, líkt og segulnál á áttavita, vísar alltaf í átt að þeim veraldlega hlut sem honum þykir dýrmætastur hverju sinni. Svo er það áðurnefndur Hans Voller sem gengur um nakinn með króníska standpínu og dæld í höfði eftir höggið sem leiddi hann til dauða.

Lesendur eiga ekki erfitt með að sjá fyrir sér stemninguna í kirkjugarðinum í Georgetown þar sem á annað hundrað draugar með alla sína lesti, breyskleika, vonbrigði, lágkúrulegu hugsanir, stjórnleysi, óheflað málfar og hnyttni, svo ekki sé talað um afskræmda og vanskapaða líkama, berjast um athygli lesandans og herja að skilningarvitum hans. Heimsókn forsetans í garðinn fer ekki framhjá draugunum og eitthvað lifnar við innra með þeim.

Stuttmynd eftir Graham Sack, byggð á skáldsögunni Lincoln in the Bardo.

Skáldskapur og sagnfræði í eina sæng

Það eru ekki eingöngu draugar sem segja söguna því textinn er líka fullur af beinum og óbeinum tilvitnunum í önnur ritverk og bréfasöfn. George Saunders notar mörg þeirra verka sem rituð hafa verið um Lincoln, sérstaklega þau sem fjalla um nóttina örlagaríku þegar Willie deyr og almennt um þrælastríðið. Brot úr þessum textum fléttar hann haganlega inn í söguna, meðal annars til að minna lesandann á að þrátt fyrir allt sé verkið samtvinna mannkynssögunni. Á sama tíma sýnir Saunders hve mannlegt minni er brigðult og túlkun okkar og skynjun á veröldinni í kringum okkur langt í frá að vera einn óumdeildur sannleikur. Í verkinu má finna textabrot þar sem sjónarvottar geta hvorki komið sér saman um hvernig tunglið var nóttina sem Willie dó né hvernig augu forsetans voru á litinn. Hins vegar virðist enginn efast um gagnkvæma ást þeirra feðga.

Á meðan Lincoln er að takast á við sonarmissinn standa hann og fylgismenn hans höllum fæti í baráttu sinni gegn aðskilnaðarsinnum í Suðurríkjunum. Það er því ekki bara sonarmissirinn sem ásækir forsetann heldur finnur hann fyrir ríkri ábyrgð gagnvart öllum þeim ungu mönnum – eiginmönnum, sonum og bræðrum – sem heyja lífshættulega baráttu fyrir þeim málstað sem hann trúir á og stendur fyrir. Sálarstríð Lincolns snýst því um að hann þarf að axla ábyrgð og leita leiða til að sleppa takinu af minningunni um Willie svo hann geti tekið að sér föðurhlutverk heillar þjóðar sem á um sárt að binda og þarfnast leiðtoga og föðurímyndar.

Úr stuttmynd Grahams Sacks.

Það er erfitt að útskýra í stuttu máli hvernig skáldsaga Lincoln in the Bardo er. Tilraunakennd er hún vissulega þar sem mörkin milli sagnfræðilegrar túlkunar á sannleikanum og ótakmarkaðs ímyndunarafls skáldskaparins eru stundum óljós. Fyrir utan það er bókin virkilega erfið aflestrar og krefst óskiptar athygli lesandans. Oft er erfitt að henda reiður á hvað er að gerast þar sem form og stíll sögunnar er harla óvenjulegt, sögumennirnir eru margir, tala hver ofan í annan og eru þar að auki misáreiðanlegir. Frásögnin vinnur þó á þegar lesandinn hefur áttað sig á formgerð hennar og leyfir sér að fljóta áfram með textanum. Lincoln in the Bardo spyr líka ótal spurninga sem ná út fyrir hið sögulega viðfangsefni: Hvað er skáldsaga? Og hvert er hlutverk og ábyrgð höfundarins þegar hann þurrkar út mörk skáldskapar og sagnfræði? Lincoln in the Bardo er frumleg og öðruvísi draugasaga sem nær að vera bæði falleg og mannleg þrátt fyrir allan óhugnaðinn og sorgina sem tekist er á við; vel skrifað verk, fágað, fyndið og fullt af sóðalegum húmor.

Aðalmynd með færslu: Lincoln með yngsta syni sínum, Tad. Library of Congress.

Þessi umfjöllun var hluti af verkefnavinnu í námskeiðinu „Loksins, loksins: Vinnustofa í menningarblaðamennsku“ á vorönn 2018.[/cs_text]

Um höfundinn
Jens Pétur Kjærnested

Jens Pétur Kjærnested

Jens Pétur Kjærnested er meistaranemi í íslenskum bókmenntum.

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3