Öðruvísi draugasaga

[cs_text]Febrúar árið 1862. Þrælastríð geisar milli Norður- og Suðurríkja Bandaríkjanna. William „Willie“ Lincoln, ellefu ára gamall sonur Abrahams Lincoln og eiginkonu hans, Mary Ann Lincoln, er með taugaveiki sem dregur hann til dauða. Hann er lagður til hvílu í grafhvelfingu í Oak Hill-kirkjugarðinum í Georgetown. Yfirkominn af sorg vitjar Abraham Lincoln líks ástkærs sonar síns, ófær um að sleppa takinu af drengnum.

Þetta eru aðstæðurnar sem lesandinn gengur inn í nóttina örlagaríku í upphafi skáldsögu bandaríska rithöfundarins George Saunders, Lincoln in the Bardo, sem út kom á liðnu ári. Fyrir verkið hlaut Saunders bresku Man Booker-verðlaunin eftirsóttu. Lincoln in the Bardo er fyrsta skáldsaga höfundar en hann hafði þó áður getið sér gott orð á ritvellinum, aðallega fyrir tilraunakenndar smásögur.

Turn gerður úr 7000 ritverkum um Lincoln. Mynd: Maxcell MacKenzie.

Abraham Lincoln kom því aldrei í verk að skrifa sjálfur endurminningar sínar áður en hann var myrtur árið 1865. Ef marka má heimildir hafa hins vegar verið ritaðar um 15 þúsund bækur um hann, bæði um forsetatíð hans á viðkvæmum umbrotatímum í sögu Bandaríkjanna og bækur sem einblína á persónulegt líf forsetans. Aðeins Jesús frá Nasaret hefur afrekað að birtast oftar á prenti.Þeir lesendur sem hafa nú þegar sett sig í ákveðnar stellingar fyrir lestur sögulegu skáldsögunnar Lincoln in the Bardo ættu hins vegar að draga djúpt inn andann því hér kemur vendingin.

Handan við gröf og dauða

Orðið „bardo“ í titli verksins er fengið frá Búddistum og getur vísað til handanheima (staða utan okkar tilverustigs) eða ákveðins ástands. Bardó getur því bæði verið ástandið sem við erum í núna, það er eftir fæðingu og fyrir dauðann, og það ástand eða staður sem tekur á móti okkur strax eftir andlátið. Ef við setjum þetta í vestrænt trúarlegt samhengi er líklega nærtækast að vísa í hinn kaþólska forgarð helvítis eða hreinsunareldinn, sem Dante fjallar um í söguljóði sínu Gleðileiknum guðdómlega, þó að inntökuskilyrðin í bardó séu ekki fyllilega þau sömu. En það er í þessu bardó sem Willie er staddur og hann kemst ekki í burtu, bæði vegna sorgar föður hans sem neitar að sleppa takinu af syninum og vegna þess að Willie vill sjálfur ólmur hitta föður sinn aftur. Eðli málsins samkvæmt er hinn ungi Willie ekki sá eini sem er með tímabundið dvalarleyfi í bardó en það er þó sjaldgæft að börn láti fyrirberast þar enda er staðurinn ekki sérstaklega barnvænn.

Í bardó má sjá bregða fyrir hermönnum, konum, prestum, jómfrúm, nauðgurum, morðingjum, körlum, þrælum, fíflum og fyllibyttum. Bardó er því í raun eins konar þversnið af bandarísku samfélagi, hryllingsgarður með fjölbreyttu persónugalleríi sem myndi gera sjálfan Honoré de Balzac stoltan. Þessir draugar leika veigamikið hlutverk í frásögn og fléttu þessarar margradda skáldsögu því þeir færa okkur framvindu hennar með frásögnum sínum. Þeir eru alls 166 talsins og minna helst á vælukór einstaklinga sem kappkosta hver um sig að eiga síðasta orðið, oftar en ekki með munnsöfnuði sem ekki er til eftirbreytni. Það eru þó þrír draugar sem fá stærstu hlutverkin og verða leiðsögumenn lesandans um sögusviðið: ungur samkynhneigður karlmaður, Roger Bevins þriðji, sem svipti sig lífi eftir að hafa verið afneitað af elskhuga sínum; Hans Vollman, prentari á miðjum aldri sem deyr rétt áður en hann fær að sænga hjá ungri eiginkonu sinni; og loks presturinn Everly Thomas. Hann er sá eini sem gerir sér grein fyrir að hann sé dauður og fordæmdur því hinir draugarnir eru í fullkominni afneitum um ástand sitt. Það er í verkahring þessara þriggja nafngreindu drauga að sannfæra Lincoln um að sleppa takinu af syni sínum og frelsa drenginn úr bardó.

Öðruvísi draugar

Lincoln in the Bardo er engin venjuleg draugasaga þar sem draugar ganga um litverptir milli svefns og vöku í tilbreytingasnauðri tilvist til eilífðarnóns. Hún hefur þó að geyma mörg stef og vísanir sem við þekkjum úr öðrum álíka sögum. Í bardó eru ákveðnar leikreglur og lögmál sem draugarnir þurfa að beygja sig undir. Í fræðum Búddista er mannshugurinn í hávegum hafður en þó eru honum settar skorður af umbúðunum sem hann hylja, þ.e. höfuðkúpunni. Í bardó er þessu ekki þannig farið þar sem heilinn er ekki takmarkaður af holdlegum líkama og því magnast allar tilfinningar upp og verða svo gott sem hömlulausar. Það mætti kannski líkja huga drauganna við kýr sem sletta úr klaufum að vori til þegar þær sleppa úr básum sínum.

Í öðru lagi taka draugarnir með sér þau skapgerðareinkenni sem einkenndu þá rétt fyrir andlátið og verða jafnframt líkamlega vanskapaðir í samræmi við það ástand. Þannig minnir áðurnefndur Roger Bevins þriðji á einhvers konar hindúguð, með margar hendur og fjölmörg augu og nef, vegna þess að hann skynjaði ekki fegurð heimsins. Nirfill einn þarf að láta sér lynda að svífa um láréttur þar sem höfuð hans, líkt og segulnál á áttavita, vísar alltaf í átt að þeim veraldlega hlut sem honum þykir dýrmætastur hverju sinni. Svo er það áðurnefndur Hans Voller sem gengur um nakinn með króníska standpínu og dæld í höfði eftir höggið sem leiddi hann til dauða.

Lesendur eiga ekki erfitt með að sjá fyrir sér stemninguna í kirkjugarðinum í Georgetown þar sem á annað hundrað draugar með alla sína lesti, breyskleika, vonbrigði, lágkúrulegu hugsanir, stjórnleysi, óheflað málfar og hnyttni, svo ekki sé talað um afskræmda og vanskapaða líkama, berjast um athygli lesandans og herja að skilningarvitum hans. Heimsókn forsetans í garðinn fer ekki framhjá draugunum og eitthvað lifnar við innra með þeim.

Stuttmynd eftir Graham Sack, byggð á skáldsögunni Lincoln in the Bardo.

Skáldskapur og sagnfræði í eina sæng

Það eru ekki eingöngu draugar sem segja söguna því textinn er líka fullur af beinum og óbeinum tilvitnunum í önnur ritverk og bréfasöfn. George Saunders notar mörg þeirra verka sem rituð hafa verið um Lincoln, sérstaklega þau sem fjalla um nóttina örlagaríku þegar Willie deyr og almennt um þrælastríðið. Brot úr þessum textum fléttar hann haganlega inn í söguna, meðal annars til að minna lesandann á að þrátt fyrir allt sé verkið samtvinna mannkynssögunni. Á sama tíma sýnir Saunders hve mannlegt minni er brigðult og túlkun okkar og skynjun á veröldinni í kringum okkur langt í frá að vera einn óumdeildur sannleikur. Í verkinu má finna textabrot þar sem sjónarvottar geta hvorki komið sér saman um hvernig tunglið var nóttina sem Willie dó né hvernig augu forsetans voru á litinn. Hins vegar virðist enginn efast um gagnkvæma ást þeirra feðga.

Á meðan Lincoln er að takast á við sonarmissinn standa hann og fylgismenn hans höllum fæti í baráttu sinni gegn aðskilnaðarsinnum í Suðurríkjunum. Það er því ekki bara sonarmissirinn sem ásækir forsetann heldur finnur hann fyrir ríkri ábyrgð gagnvart öllum þeim ungu mönnum – eiginmönnum, sonum og bræðrum – sem heyja lífshættulega baráttu fyrir þeim málstað sem hann trúir á og stendur fyrir. Sálarstríð Lincolns snýst því um að hann þarf að axla ábyrgð og leita leiða til að sleppa takinu af minningunni um Willie svo hann geti tekið að sér föðurhlutverk heillar þjóðar sem á um sárt að binda og þarfnast leiðtoga og föðurímyndar.

Úr stuttmynd Grahams Sacks.

Það er erfitt að útskýra í stuttu máli hvernig skáldsaga Lincoln in the Bardo er. Tilraunakennd er hún vissulega þar sem mörkin milli sagnfræðilegrar túlkunar á sannleikanum og ótakmarkaðs ímyndunarafls skáldskaparins eru stundum óljós. Fyrir utan það er bókin virkilega erfið aflestrar og krefst óskiptar athygli lesandans. Oft er erfitt að henda reiður á hvað er að gerast þar sem form og stíll sögunnar er harla óvenjulegt, sögumennirnir eru margir, tala hver ofan í annan og eru þar að auki misáreiðanlegir. Frásögnin vinnur þó á þegar lesandinn hefur áttað sig á formgerð hennar og leyfir sér að fljóta áfram með textanum. Lincoln in the Bardo spyr líka ótal spurninga sem ná út fyrir hið sögulega viðfangsefni: Hvað er skáldsaga? Og hvert er hlutverk og ábyrgð höfundarins þegar hann þurrkar út mörk skáldskapar og sagnfræði? Lincoln in the Bardo er frumleg og öðruvísi draugasaga sem nær að vera bæði falleg og mannleg þrátt fyrir allan óhugnaðinn og sorgina sem tekist er á við; vel skrifað verk, fágað, fyndið og fullt af sóðalegum húmor.

Aðalmynd með færslu: Lincoln með yngsta syni sínum, Tad. Library of Congress.

Þessi umfjöllun var hluti af verkefnavinnu í námskeiðinu „Loksins, loksins: Vinnustofa í menningarblaðamennsku“ á vorönn 2018.[/cs_text]

Um höfundinn
Jens Pétur Kjærnested

Jens Pétur Kjærnested

Jens Pétur Kjærnested er meistaranemi í íslenskum bókmenntum.

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern