„Konur að verki“: Viðtal við Þórhildi Þorleifsdóttur

[cs_text]Stella í orlofi var frumsýnd árið 1986 og viðtökurnar voru prýðilegar. Erfitt hefði þó á þeim tíma verið að sjá fyrir eða spá um þann sess sem myndin ætti að lokum eftir að skipa í þjóðarvitundinni. Stella í orlofi hefur reynst tveimur kynslóðum endalaus gleðigjafi og stuðvél og er önnur af tveimur íslenskum költmyndum níunda áratugarins (hin er auðvitað Með allt á hreinu), sígild orðin í krafti líflegrar atburðarásar, hnyttins díalógs og óviðjafnanlegrar frammistöðu Eddu Björgvinsdóttur í titilhlutverkinu og Þórhalls Sigurðssonar í hlutverki hins drykkfellda Svía, Salomons.

Leikstjóri myndarinnar er Þórhildur Þorleifsdóttir en handritið skrifaði Guðný Halldórsdóttir, og fyrirtæki í hennar eigu, Umbi, framleiddi myndina. Burðarhlutverkið í myndinni er auðvitað Stella og fléttan öll hverfist um hressilegar ófarir hennar og þeirra sem í kringum hana eru, en frá þessu sjónarhorni sker myndin sig jafnframt frá flestum öðrum kvikmyndum níunda áratugarins (og þó nær væri leitað í tíma) hvað það varðar að konur leiða ferðina, þetta er mynd sem gerð er af konum um konu. Björn Þór Vilhjálmsson ræddi við Þórhildi um gerð þessarar ástsælu myndar, samstarfið við leikarana og hvernig það var að stíga út úr leikhúsinu og inn í kvikmyndaheima.

Það hefur löngum verið þyrnum stráður vegur að gera kvikmynd á Íslandi, ekki síst fyrir daga stafrænnar tækni. Hvernig kom það til að þú snerir þér að kvikmyndagerð um miðjan níunda áratuginn?

Það er einföld skýring á því. Guðný Halldórsdóttir hringdi í mig og bað mig að leikstýra Stellu í orlofi. Ég var aðstoðarleikstjóri Hrafns Gunnlaugssonar í Hrafninn flýgur (1984) og það var mín eina reynsla fram að þessu, auk nokkurra verkefna fyrir sjónvarp.

Á þessum tíma, eins og frægt er, var fólk að veðsetja húsin sín og fá venslaða til að slá víxla til að fjármagna myndir sínar. Gætir þú rætt örlítið hvernig innlenda bíólandslagið blasti við þér við gerð Stellu í orlofi? Hvernig var hún fjármögnuð?

Því miður get ég ekki svarað þessari spurningu. Ég kom ekki nálægt fjármögnun Stellu í orlofi. Það hvíldi á herðum UMBA.

Handrit myndarinnar er skrifað af Guðnýju Halldórsdóttur, og fyrirtæki hennar, Umbi, framleiðir myndina. Gætir þú aðeins rætt samstarfið milli ykkar?

Guðný afhenti mér fullskrifað handrit, en auðvitað lásum við það saman, ræddum innihald og atburðarás og ég gerði einhverjar tillögur um breytingar. Þær voru þó ekki stórvægilegar.

Svo er það annað, uppröðun sem þessi í helstu áhrifa– og valdahlutverk þekktist ekki – og þekkist vart enn – í íslenskri kvikmyndagerð. Þar á ég við, konur skrifa, leikstýra og framleiða (ásamt kannski öðrum í framleiðsluhlutverkinu) kvikmynd í fullri lengd, mynd sem fer í almenna dreifingu og nýtur vinsælda. Gætirðu aðeins rætt þessa dýnamík og mikilvægi, jafnvel í samhengi við myndina, sem óneitanlega virðist búin umtalsverðri feminískri undiröldu?

Ég held það hafi skipt sköpum að konur gengdu öllum lykilhlutverkum í gerð og framleiðslu Stellu í orlofi. Í fyrsta lagi hefði enginn karlmaður getað skrifað þetta handrit og líklega vandfundinn sá karlmaður sem hefði getað leikstýrt myndinni. Þ.e.a.s. það hefði þá orðið allt önnur mynd. Það þarf konur til að skilja „konur eins og Stellu“. Hún býr í öllum konum. Þessi útsjónarsemi og ráðsnilld er eitthvað sem konur þekkja vel. Atburðarás sem þær setja ekki í gang sjálfar, en bregðast við og gera gott úr. Konur eru reddarar af guðs náð. Dýnamíkin var því sú að allar konurnar sem að þessu komu skildu Stellu. Það þurfti engar útskýringar eða afsakanir.

Hvernig fór val á leikurum í myndina fram?

Handritið var skrifað með Eddu Björgvinsdóttur í huga. Það kom aldrei nein önnur til greina í það hlutverk. Það voru engar áheyrnarprufur (e. auditions), heldur ræddum við Guðný möguleika fram og aftur, vörpuðum fram hugmyndum, mátuðum leikara saman í huganum o.s.frv., þar til heildarmyndin var komin. Þá var haft samband við viðkomandi leikara og í einstaka tilfellum, af einhverjum ástæðum, gekk það ekki, en það var þá í smærri hlutverkum. Það kom sér auðvitað vel að ég hafði unnið með flestum leikurunum og þekkti þá því vel. Auðvitað var Guðný ekki ókunnug þeim heldur, þar sem hún hafði leikstýrt eða komið að áramótaskaupum og fleiru.

Hvað stendur uppúr, nú þegar þú lítur um öxl, varðandi gerð Stellu í orlofi? Gætirðu jafnframt rætt örlítið hvernig ákvarðanir um útlit myndarinnar og formræna áferð voru teknar?

Uppúr stendur náttúrlega gleðin og vinnusemin á tökustað. Það fannst held ég öllum þetta skemmtilegt og almenn ánægja með handrit, þannig að mannskapurinn hafði fulla trú á verkefninu. Vinnan með Eddu og Ladda er auðvitað mjög eftirminnileg, frjó og skemmtileg og er þá á engan hallað, þau voru jú „aðal“. Jafnframt er auðvitað eftirminnilegt að leikstýra stórum flóknum senum eins og afmælisveislunni og „síldarstemmingunni“ í laxasenunni, þegar lionsklúbburinn Kiddi var mættur á planið og flugstjórarnir gerðu árás.

Þannig senur verður að undirbúa og æfa mjög vel. Í raun þarf að „kóreógrafa“ atriði af þessu tagi í bak og fyrir og sjá til þess að allir viti nákvæmlega hvað þeir eru að gera á hverju augnabliki. Hitt væri svo rándýrt, það er að segja, að spinna frá senu til senu og treysta svo á klippingu. Það er heldur ekki víst að það skilaði tilætluðum árangri; framvindusamhengi (e. continunity) kynni til dæmis að skorta. Þarna bjó ég auðvitað af reynslu minni af stórum og flóknum leik– og óperusýningum þar sem tugir, ef ekki hundruðir, komu við sögu. Ég nálgaðist alla leikstjórnina eins og ég myndi gera í leikhúsi og svo var bara að filma það sem ég var í raun búin að ákveða. Þetta er líklega ólíkt því sem kvikmyndaleistjórar gera yfirleitt, en kannski skýringin á því hversu leikurinn er góður í myndinni og öll smáatriði skýr í persónusköpun og atburðarás.

Eðli málsins samkvæmt vinna leikstjóri og kvikmyndatökumaður náið saman. Ég held að ég hafi verið leiðandi í því samstarfi þar sem ég var í raun með senurnar úthugsaðar og tilbúnar, vissi hvernig stíl ég vildi hafa á útliti og leik og og lagði áherslu á að hann nyti sín. Ég gæti trúað að kvikmyndatökumanninum hafi þótt nóg um og er heldur ekki viss um að ég hafi skilað klippara mörgum kostum. (Hef í laumi haft gaman af því að sá ágæti kvikmyndaleikstjóri Louis Bunuel sagði að auðvitað væri hann búin að fullgera myndina í huganum. Hún yrði ekki til við klippiborðið.)

Stella í orlofi sló hressilega í gegn og hefur gert allar götur síðan. Hvernig var að njóta svona mikillar velgengni með þinni fyrstu mynd? Er eitthvað við viðtökurnar sem er sérstaklega eftirminnilegt, eða eftirlíf myndarinnar?

Það er auðvitað alltaf gaman að „slá í gegn“. Ég leiddi nú ekkert sérstaklega hugann að þeirri hlið að þetta væri fyrsta kvikmyndin mín. Ég naut mikillar velgengni í leikhús- og óperuheiminum og sá þetta allt í samhengi. Þrátt fyrir ólík form snýst þetta í höfuðdráttum um það sama. Að koma efni og innihaldi til skila eins vel og frekast er unnt. Ég geri það auðvitað með áherslum á leikhúsið, leikarana, stílinn o.s.frv. Líkt og ég myndi gera með hvert annað leikrit. Aðrir leggja auðvitað meira upp úr „myndmálinu“, en gleymum því ekki að það er líka viðfangsefni í leikhúsi. Auk þess er ég menntaður dansari, þannig að formtilfinning og myndbygging eru mér ekki framandi.

Varðandi viðtökurnar fóru þær náttúrlega fram úr björtustu vonum og vinsældir Stellu í orlofi með ólíkindum allar götur síðan. Auðvitað hef ég, og eflaust fleiri, reynt að finna skýringar á þessari ótrúlegu velgengni. Svörin liggja ekkert á lausu, enda hef ég oft sagt bæði varðandi Stellu og við önnur tilefni að sá sem hefði á reiðum höndum svör og skýringar væri búinn að krækja sér í Nóbelinn.  Auðvitað er ekki nein ein skýring, heldur súmma margra. Gott handrit, góðir leikarar sem var vel leikstýrt, fyndni og jafnvel örlítil spenna. (Grunnurinn er jú framhjáhald sem alltaf lúrir í bakgrunninum og hætta á að komist upp, sem hann auðvitað gerir að lokum.) Fullt af skemmtilegum karakterum og uppákomum og áfram mætti telja. En hvað ræður svo úrslitum?!?

Sjálf held ég að það hafi skipt sköpum – fyrir utan það sem áður er talið – að þarna voru konur að verki. Það kvað við annan og nýjan tón í  íslenskri kvikmyndagerð. Það hafa vissulega verið gerðar fleiri gamanmyndir sem hafa notið mikilla vinsælda, en það sem skilur Stellu frá þeim er að hún er aldrei „skrípó“. Absúrd – já, en innan ramma raunveruleika sem allir geta tengt við. Raunveruleikinn er oft  svo miklu geggjaðri en skáldskapur. Persónurnar eru margar ýktar, eins og vera ber, eins konar erkitýpur og enn má leiða líkur að því að allflestir geti tengt við þær og því í vissum skilningi gert grín að sjálfum sér – hlegið að sjálfum sér. Það finnst held ég öllum gott, ef það er græskulaust og einkennist af skilningi á því að lífið getur haft ótrúlegustu birtingarmyndir. Allt það sem „venjulegt fólk“ getur lent í! Flestir mæta uppákomum af ótrúlegu æðruleysi, takst á við það sem lífið færir og Stella er holdgervingur þess.

Var það aldrei freisting að feta áfram braut kvikmyndaleikstjórans?

Það hefði vissulega verið gaman, en slík tækifæri buðust bara ekki. Ég hafði ekki áhuga eða aðstæður til að geta „veðsett líf mitt“. Hafði þegar gert það tvisvar til að geta stofnað og rekið leikhópa, en nú voru komin fleiri börn og lífsbaráttan harðari. Því var þetta bara spurning um að vera í viðbragðsstöðu, en… síminn hringdi bara aldrei.

Ég held að þarna hafi skipt miklu máli að um var að ræða leikstjóra af kvenkyni. Karlmaður sem hefði náð sama árangri hefði verið kallaður aftur til starfa. Ég gæti nefnt dæmi um slíkt en læt ykkur eftir að geta í eyðurnar.[/cs_text]

Um höfundinn
Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson er dósent í almennri bókmenntafræði og kvikmyndafræði. Sérsvið hans eru skörun og samræða kvikmynda og bókmennta, tækni og menning, nýmiðlar af ýmsum toga, og íslensk kvikmyndasaga. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3