Saumavél eða vélbátur? Smávegis um söguna og ömmur

[cs_text]Eitt meginmarkmið fyrirlestrarraðarinnar Margar myndir ömmu árið 2015, og  samnefndrar bókar, var að draga upp svipmyndir af konum á 20. öld þar sem í senn væri fjallað um hlut þeirra í mótun íslensks samfélags á breiðum grundvelli og farið niður á svið hins smáa og persónulega: Að sagðar yrðu sögur af raunverulegum lífum kvenna. Fyrir mörg okkar var það talsverð áskorun að fjalla um svo nákomna einstaklinga, hvort sem við þekktum ömmur okkar eða ekki. Þetta sést vel í köflum bókarinnar, æviþáttunum sem þar er fléttað saman við fræðilegar vangaveltur um aðferðir og túlkun og sögulega framvindu.[1]

Sú aðferð að segja sögu, skrifa sagnfræði, í gegnum ævisögur eða æviþætti er aldagömul og saga kvenna var einmitt lengi sögð í gegnum ævisögur og æviþætti. Kvenrithöfundar og svokallaðir amatörsagnfræðingar erlendis skrifuðu um ævir merkra kvenna á 19. öld og þegar kom fram á 20. öld bættust íslenskar konur í þennan hóp og skrifuðu æviþætti kvenna í blöð og tímarit, inn í sínar eigin sjálfsævisögur og gáfu jafnvel út bækur með æviþáttum kvenna. Einmitt til þess að sýna hlut kvenna í þróun samfélagsins á tímum nútímavæðingar, bæði þeirra kvenna sem stigu út fyrir hefðbundið hlutverk kvenna og létu til sín taka á opinberum vettvangi en einnig svokallaðar venjulegar konur sem helguðu sig heimili og börnum, mjólkuðu kýr, söltuðu síld og þurrkuðu fisk, stóðu daglangt við rakstur. Þetta var liður í því að auka sjálfsvirðingu kvenna og sjálfstraust því ekki fengu þær inni í sögubókum. Það hafa rannsóknir sýnt.[2]

Þótt þær kæmust ekki í sögubækur/sagnfræðirit var eftirspurn eftir sögum af konum. Fyrir utan verk sem konur gáfu út hafði árið 1949 verið gefin út bókin Móðir mín, með æviþáttum 26 kvenna (eiginlega allir skrifaðir af körlum) og viðtökurnar voru svo góðar að fáeinum árum síðar, 1958, kom út Móðir mín. Nýtt safn. Þar leggur ritstjórinn Pétur Ólafsson áherslu á þátt kvenna í sköpun íslensks samfélags. Hann hafði nefnilega veitt því athygli þegar hann las yfir æviþættina 23 sem birtust í þessu safni (og nær allir skrifaðir af körlum) að „undravert“ væri hve „hlutir, eins og t.d. ein lítil eldavél, fengu breytt miklu um hagi manna, sem bjuggu aðeins á næsta leiti við okkur. Að ekki sé talað um heila skilvindu og prjónavél.“ [3]

Á tímarit.is finnast má finna auglýsingar um saumavélar frá og með 1877. Þessi birtist í Þjóðólfi 18. maí árið 1878.

Þessar tækninýjungar, rétt eins og menntun kvenna og baráttu fyrir bættum húsakosti, sem skipti konur og velferð fjölskyldna miklu máli, setur Pétur í samhengi við efnahagsþróun landsins. Þetta efni, segir hann, er þráður sem rennur í gegnum alla kaflana. Sagnfræðingurinn Þorkell Jóhannesson sá þetta ekki alveg sömu augum því hann skrifaði í ritdómi að í þessum þáttum væri ekki greint frá neinum „stórskornum viðburðum“, heldur sé þarna á ferð „saga kvenna, sem fæstar tóku þátt í umsvifum þjóðmála.“ Það sé samband barns og móður sem þarna væri í fyrirrúmi (sem var svolítið hugmyndin í fyrri bókinni).[4] Skilningur Þorkels á því hvað telst til þjóðmála stangast því á við orð Péturs en eru lýsandi fyrir þær hugmyndir sem voru ríkjandi um verðug viðfangsefni í sögu og um hvaða þættir mannlífsins, samfélagsins, væru tannhjólin í gangvirki sögunnar. Hér mætti líkja spyrja um árekstur hins alþýðlega og fræða. Brot úr minningargrein sem birtist í Tímanum árið 1966 er líklega lýsandi fyrir óþol sem í vaxandi mæli má sjá gagnvart hefðbundinni karlasögu og upphafningu frægra karla:

„Og sú er trúa mín og þó reyndar vissa, að saga kvenna, slíkra, sem Guðfinnu Þórðardóttur sé sú, að hún marki miklu dýpri, varanlegri og giftumeiri spor í þjóðarsögunni en spor ýmissa þeirra manna, sem hafa verið meira á orði, meðal annars vegna þess, að þeir hafa göslazt í gegnum lífi ð með meiri hávaða og fyrirgangi.“[5]

Í kaflanum sem ég skrifaði í Margar myndir ömmu fléttaði ég saman frásögnum af ömmum mínum og langömmum og fræðilegri umræðu um sögulegt samhengi, sögulegt virði, þ.e. hverjir hefðu verið og væru þess virði að um þá væri skrifað í sagnfræði.

Alla 20. öld reyndu konur að skrifa sig inn í söguna, vildu að litið væri á þær sem fullgilda þegna og gerendur í íslensku samfélagi bæði að fornu og nýju. Eitt dæmi frá 1941, ekki um sagnaritun heldur vitund um skekkjuna, er í Nýju kvennablaði. Snemma það ár birtist athugasemd vegna þriggja erinda sem Jón Helgason fyrrverandi biskup hafði flutt í útvarp um Reykjavík æskuáranna. Þar minntist hann „margra mætra manna“, eins og segir í Nýju kvennablaði, „en láðist með öllu að geta kvenna að nokkru. Eða voru engir kvenkostir í Reykjavík í þann mund?“[6] Bók Jóns, Þeir, sem settu svip á bæinn kom út í árslok og þá var sérstakur kafli um húsmæðrastéttina! Hvort Jón hafði lagt drög að þeim kafla áður en skotið var á hann í Nýju kvennablaði er ómögulegt að segja en óneitanlega er freistandi að ætla að ábendingar kvenna hafi haft áhrif.

Titillinn sem valinn var á þennan pistil, saumavél eða vélbátur, snýst einmitt um það hvernig við metum sögulegt virði, hvað það er sem við teljum hreyfiafl sögunnar. Vélvæðing bátaflotans fól í sér meiriháttar breytingu fyrir íslenskt atvinnu- og efnahagslíf. Um það er fjallað í sögubókum.

Minna fer fyrir umræðu um áhrif tækninýjunga á borð við saumavélar og prjónavélar, einnig heimilistækja, svo sem þeirrar byltingar sem varð með eldavélum — hlóðaeldhús yfir í kolaeldavél, kolaeldavél yfir í rafmagnseldavél — höfðu á líf og kjör kvenna á nítjándu og tuttugustu öld hefur verið rannsóknarefni kvenna- og kynjasögufræðinga víða um lönd. Þótt tæpt hafi verið á þessu efni í fáeinum ritum eða greinum er þessi saga er enn að mestu órannsökuð hér á landi.[7]

Á ráðstefnu sem ég sótti nýlega í París, um verkalýðssögu, var einmitt fjöldi málstofa helgaðar heimilinu sem vinnustað, ekki þó vegna hefðbundinna heimilisstarfa heldur einmitt vegna m.a. nýrrar tækni á borð við saumavéla, sem gerði konum kleift að taka launavinnu inn á heimilið (því gátu reyndar fylgt ýmsir ókostir einnig) eða skapa sér aukatekjur. Saumavélin var jú miklu hraðvirkari en konuhöndin – á áðurnefndri ráðstefnu var t.d. nefnt að saumavél (líklega árið 1870 frekar en 1904 – eitthvað fer á milli mála í minnisbókinni minni hvort árið á við!) saumaði 60 spor á mínútu en kona 25! Það munar um það! (Svo voru líka auglýstar hljóðlátar saumavélar þar sem tekið var fram að kona gæti alveg saumað á nóttunni án þess að trufla sofandi eiginmann!).[8]

Þessa saumavél átti föðuramma mín, Anna Stefánsdóttir (1897-1967). Ég eignaðist hana eftir að ég fór á miðilsfund á Hornafirði uppúr 1990. Ekkert markvert kom þar fram nema að afi sagði mér (í gegnum miðilinn) að ég færi til náms í Kantaraborg en svo kom amma og hafði áhyggjur af saumavélinni sinni. Ég hef aldrei komið til Kantaraborgar en föðursystir mín gaf mér saumavélina um leið og hún frétti af þessum skilaboðum að handan.

En, það eru einmitt þessar tækninýjungar sem Pétur Ólafsson er með hugann við, kannski svolítið hissa, þegar hann skrifar formálann að bókinni Móðir mín af því hann hefur áttað sig á mikilvægi þeirra í þróun samfélags og efnahagslífs.

Konurnar sem lifðu þessa tæknibreytingu voru ömmur okkar og langömmur. Hvernig notuðu þær saumavélarnar sínar og prjónavélar? Hvaða áhrif hafði þessar vélar á efnahagslífið? Saumuðu þær bara og prjónuðu fyrir heimilið? (Amma Erla saumaði öll föt á börnin sín segir mamma, kjóla með blúndum og pífum til að nota spari). Eða gátu þær drýgt tekjur heimilisins með vinnu sinni? Í þessu samhengi má minna á rannsókn Gerðar Róbertsdóttur, einstaklingsverkefni í sagnfræði á „faldri“ launavinnu kvenna á tuttugustu öld en sýningin Hjáverkin á Árbæjarsafni byggir á þeirri rannsókn.[9] Og ógiftu konurnar: Voru saumavélarnar ekki þeirra vélbátar? Tækifæri til þess að skapa sér vinnu? Jafnvel hvar sem er – saumavél (og prjónavél er auðvelt að flytja milli staða), rétt eins og vélbátarnir á t.d. Austfjörðum sem fóru milli sjávarplássa og sóttu sjóinn þaðan sem skemmst var á gjöful miðin.

Þegar ég flutti fyrirlestur um ömmur mínar fyrir næstum þremur árum og skrifaði í kjölfarið um þær í bókina fannst mér svo mikilvægt að fá tækifæri til að fjalla um venjulegar konur og hlut þeirra í sögunni. Sú tilfinning hefur eflst ef eitthvað er, ekki síst af því ég hef eytt drjúgum tíma síðan þá í að skoða sagnaritun kvenna fyrir tíma akademískrar kvennasögu, bæði hér á Íslandi og lesið erlendar rannsóknir um efnið. Þá sé ég enn betur en áður hve mjög konur hafa þráð að heyra og sjá sögu sína sagða, að fá einhvern grundvöll til þess að standa á í samfélagi sem svo lengi jaðraði sögu þeirra og þaggaði raddir þeirra.

[1] Margar myndir ömmu. Konur og mótun íslensks samfélags á 20. öld. Fléttur IV. Ritstj. Irma Erlingsdóttir, Ragnheiður Kristjánsdóttir, Sigrún Alba Sigurðardóttir og Sólveig Anna Bóasdóttir (Reykjavík: Háskólaútgáfan, 2016).

[2] Byggt á grein sem ég hef í smíðum: „Sögulegir gerendur og aukapersónur. Kyngervi og sagnaritun þjóða(r)“. Einnig má benda á Mary Spongberg, Writing Women‘s History since the Renaissance (Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2002); Bonnie G. Smith, The Gender of History. Men, Women, and the Historical Practice (Cambridge Mass.: Harvard University Press, 2. pr. 2000); Storia della Storiografia nr. 46 (2004).

[3] Móðir mín. Nýtt safn. Pétur Ólafsson sá um útgáfuna. Reykjavík: Bókfellsútgáfan, 1958, bls. 7.

[4] Þorkell Jóhannesson, „Móðir mín – Nýtt safn“, Tíminn 17. desember 1958, bls. 7.

[5] Þorsteinn Magnússon, „Guðfinna Þórðardóttir húsfreyja á Hvoli í Borgarfirði eystra“, Tíminn 11. mars 1966, bls. 8 og 12.

[6] Nýtt kvennablað 1:5 (1941), bls. 3.

[7] Æsa Sigurjónsdóttir fjallar stuttlega um saumavélar, innflutning þeirra og nefnir nokkrar konur sem áttu saumavél þegar um 1870 í bók sini Til gagns og til fegurðar. Sjálfsmyndir í ljósmyndum og klæðnaður á Íslandi 1860-1960 (Reykjavík: Þjóðminjasafn Íslands, 2008), bls. 71-76. Tæpt er á sambandi tækni, nútímavæðingar og stöðu kvenna í Erla Hulda Halldórsdóttir, Nútímans konur. Menntun kvenna og mótun kyngervis á Íslandi 1850–1903 (Reykjavík: Sagnfræðistofnun / RIKK / Háskólaútgáfan, 2011), bls. 263-267.

[8] Ráðstefna European Labour History Network, París 2.-4.  nóvember 2017.

[9] Um sýninguna sjá sýningarbæklinginn: Hjáverkin. Atvinnusköpun kvenna í heimahúsum 1900-1970 (Reykjavík: Borgarsögusafn, 2015).[/cs_text]

Um höfundinn
Erla Hulda Halldórsdóttir

Erla Hulda Halldórsdóttir

Erla Hulda er dósent í kvenna- og kynjasögu við Sagnfræði- og heimspekideild Háskóla Íslands.

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern