[cs_text]Á miðöldum voru stofnuð hér yfir tíu klaustur þótt ekki hafi þau öll starfað samtímis og sum einungis verið rekin um skamman tíma. Hingað til hefur þekking okkar á þeim verið æði takmörkuð. Jafnvel svo að enn má deila um hve mörg þau hafi í raun verið!

Mikil klausturblinda hefur ríkt í hérlendum rannsóknum um langt skeið og hefur hún valdið því að þessum merku stofnunum í sögu landsins hefur verið lítill gaumur gefinn. Eftir að kirkjusögurannsóknir leystu hreina sagnaritun af hólmi voru þær mótaðar af lútherskum og á stundum allt að því and-kaþólskum sjónarmiðum. Þá hlutu klaustrin auðvitað að lenda á blinda blettinum. Þau höfðu verið einhverjar helstu þungamiðjur kaþólsku miðaldakristninnar í landinu en höfðu orðið að víkja vegna þeirrar hörðu gagnrýni sem Lúther og aðrir evangelískir siðbótarmenn beindu að þeirri trú kaþólskra að klausturlíf væri göfugra og Guði þóknanlegra lífsform en það sem lifað var utan klausturveggja. Síðar tók annars konar blinda við. Í sagnfræðirannsóknum langt fram eftir 20. öld var kirkjan almennt ekki talin hafa gegnt veigamiklu hlutverki í sjálfu gangverki sögunnar heldur var hún talin hafa verið hluti af yfirbyggingu samfélagsins sem fremur hafi streist gegn framþróuninni en haft áhrif á hana. Við þær aðstæður voru klaustur ekki áhugavert rannsóknarefni. Klaustrin voru helst uppgötvuð og virt þegar athyglin beindist að hlutverki þeirra á sviði ritmenningar og sagnaritunar hér á miðöldum.

Þetta mótaði mjög myndina sem við höfðum af íslensku klaustrunum þegar líða tók að síðustu aldamótum. Í tengslum við kristnitökuafmælið árið 2000 var síðan stofnaður Kristnihátíðarsjóður sem starfaði í fimm ár og veitti m.a. fé til að kosta fornleifarannsóknir á helstu sögustöðum þjóðarinnar. Þótt Þingvellir, Skálholt og Hólar hafi þar einkum verið nefnd til sögunnar var fé einnig veitt til rannsókna á klausturstöðunum og má þar finna hinar ytri hagrænu forsendur fyrir rannsóknum á borð við þær sem Steinunn Kristjánsdóttir fornleifafræðingur hefur stundað með góðum árangri allt frá aldamótum. Þær hafa nú skilað sér í umfangsmiklum uppgreftri á klaustrinu á Skriðu sem lokið var 2012 og tveimur viðamiklum ritum, Sögunni af klaustrinu á Skriðu (Reykjavík: Sögufélag, 2012, 375 bls.) og bókinni sem hér er til umfjöllunar.

Steinunn hefur með þessu aukið þekkingu okkar á kirkjusögu þjóðarinnar en á miðöldum gegndu klaustrin eflaust mikilvægu hlutverki bæði í kirkjunni og samfélaginu hér á landi eins og annars staðar. Eflaust er hér sagt vegna þess að enn er auðvitað margt ókannað og ýmislegt sem í ljós hefur komið má auðvitað túlka á fleiri en einn veg.

Tvímælalaust má telja að rannsóknir Steinunnar hafi bylt þeirri ytri mynd sem við gerum okkur af klaustrunum. Allt þar til rústirnar á Skriðu tóku að koma í ljós var sú trú sterk að klausturbyggingar hér hafi í grundvallaratriðum mótast af ráðandi byggingarlist, byggingartækni og byggingarefni sem hér var til staðar og í stórum dráttum líkst stórbýlum. Sú spurning var svo áleitin að hve miklu leyti innra líf í klaustrunum og það starf sem þar var unnið hafi svo mótast af þessum ytri ramma og tekið á sig innlenda mynd. Nú hefur Steinunn og samstarfsfólk hennar aftur á móti sýnt að Skriðuklaustur byggðist á sömu grunnhugmund og klaustur af sömu reglu og svipaðri stærð annars staðar í álfunni. Þá sýnir uppgröfturinn á kirkjugarði klaustursins að þar hefur verið umfangsmikið líknarstarf eins og víða við klaustur erlendis.

Steinunn Kristjánsdóttir

Síðari klausturrannsókn Steinunnar sem hófst 2013 og kynnt er í Leitinni að klaustrunum hafði að markmiði að staðfesta þessa mynd og leggja grunn að sambærilegum rannsóknum á hinum klaustrunum og þá ekki síst með því að staðsetja sjálfar klausturleyfarnar heima á klausturstöðunum. Þrátt fyrir ýmsar vísbendingar, örnefni, munnmæli og staðfræðiþekkingu ábúenda getur auðvitað leikið mikill vafi á staðsetningu sjálfra rústanna af klaustrunum gagnvart nútímabyggingum, bæjarhúsum og kirkjum, á stöðunum. Markmið Steinunnar var víðtækt og metnaðarfullt. Hún lýsir því svo að það hafi framar öðru verið að leita nýrra heimilda um klaustrin í jörðu, staðsetja rústir þeirra og að leita að gripum úr þeirra eigu ofan jarðar, þ.e. í kirkjum á öðrum stöðum, í söfnum eða hvar sem verða mætti. Markmiðið breikkaði þó til muna meðan á rannsókninni stóð og má raunar segja að í bókinni sé leitast við að rekja sögu allra klaustranna. Við rannsóknina var líka stuðst við flest þau gögn og aðferðir sem fornleifafræðingum standa nú til boða til að skyggnast undir yfirborð jarðar án umfangsmikilla uppgraftra sem stundum orka tvímælis vegna þeirra óafturkræfu áhrifa sem þeir hafa. Þannig notaði leitarhópurinn ljósmyndir, loftmyndir, innrauðar myndir, hitamyndir, kort teikningar, viðnámsmælingar, segulmælingar, radarmælingar og könnunarskurði en einnig ritaðar heimildir, munnmælasagnir og drauma!

Helsti ávinningurinn af þessari nýju rannsókn er að auk klaustranna tveggja sem grafin hafa verið upp, það er að Skriðu (1493–1554) og Kirkjubæ (1186–1542), er staðsetning klaustranna að Þingeyrum (1133–1551), Reynistað (1295–1551), Munkaþverá (1155–1551), Þykkvabæ (1168–1548) og Viðey (1226–1539) nú þekkt. Hins vegar tókst aðeins að leiða líkur að staðsetningu klaustranna að Helgafelli (1184–1543) og Möðruvöllum (1296–1551). Ekki hefur hins vegar tekist að staðsetja klausturrústir í Flatey (1172–1184 en þar var fyrirrennari Helgafellsklausturs), Hítardal (1166–1201/1237) og Saurbæ í Eyjafirði (1200–1224) en á báðum stöðu voru starfrækt klaustur í skamman tíma né heldur kristniboðsstöðvarinnar í Bæ sem Steinunn telur raunar til klaustra. Þá kom í ljós að á Munkaþverá og Mörðuvöllum voru klaustrin flutt um set í kjölfar bruna og annarra skakkafalla. Þetta er þó nokkur afrakstur af rannsókninni og góður grunnur til frekari þekkingaröflunar í framtíðinni. Ástæða er til að fagna þeim merku niðurstöðum sem nú liggja fyrir á þessu vanræta sviði.

(Lengri ritdómur mun birtast í næsta hefti Ritraðar Guðfræðistofnunar sem er rafrænt tímarit með opnum aðgengi).[/cs_text]

Um höfundinn
Hjalti Hugason

Hjalti Hugason

Hjalti Hugason er prófessor í kirkjusögu við Guðfræði- og trúarbragðafræðideild Háskóla Íslands. Hann hefur stundað rannsóknir á ýmsum sviðum íslenskrar kirkjusögu og kirkjuréttar en auk þess ritað um trú, samfélag og menningu á ýmsum vettvangi. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3