I Love Dick þættirnir voru nýlega frumsýndir á streymisveitu Amazon. Þættirnir eru byggðir á frægri femínískri skáldsögu eftir Chris Kraus sem samanstendur af ævisöguskrifum og skálduðu efni í bréfaskriftastíl. Þættirnir eru töluvert frábrugðnir söguþræði skáldsögunnar en brotakennt formið kallaði eftir því að fylla þurfti í eyðurnar til þess að ná samfelldum söguþræði. Myndræn innskot af verkum femínískra kvikmyndagerðarkvenna spilar stóra rullu í samhengi þáttanna sem og tónlist kvenna. Bréfastíll bókarinnar er túlkaður með flennistórum bókstöfum sem birtast reglulega á skjánum en opnunarsena þáttanna er t.d. á þessa leið:
Þættirnir segja sögu Chris Kraus (Kathyrn Hann) sem er kvikmyndagerðarkona á krossgötum. Hún er gift sér nokkuð eldri manni að nafni Sylvere (Grifinn Dunne) og er hjónaband þeirra nokkuð staðnað. Söguþráðurinn hverfist um breytingar sem eiga sér stað í hjónabandi þeirra og sálarlífi Chris er þau flytjast tímabundið búferlum frá New York til Marfa Texas vegna námsdvalar eiginmannsins. Þegar þangað er komið hitta þau fyrir forsvarsmann námsins, Dick Jarrett (Kevin Bacon), en áralöng bið er eftir því að komast undir handleiðslu hans. Dick er frægur skúlptúrlistamaður og á búgarð rétt fyrir utan bæinn. Hann kemur mjög illa fram við Chris en vekur samt upp ólgandi ástríðubál í henni. Mörkin á milli listar og þráhyggju/geðveiki eru könnuð og ýmsum áleitnum spurningum velt upp um landamæri einkalífsins og listarinnar. Bréfin eru í fyrstu nokkurskonar ástarbréf en taka breytingum eftir því sem líður á þættina.
Þegar hjónin eru nýkomin til Marfa snæða þau kvöldverð með Dick en hann hrútskýrir (e. mansplaining) persónu Chris sem svo: „My guess is that she doesn’t want to be a filmmaker, because if you would want to be a film maker you would be one. It’s just a question of desire, not timing or talent or circumstance. It’s pure want, which you don’t possess and don’t confuse desire with entitlement around your filmmaking.” Þessi niðurlæging situr í Chris og þegar heim er komið getur hún ekki sofið og hefur að skrifa ástríðufull bréf til Dick þar sem hún leitast við að sýna að hún geti skrifað af ástríðu og þrá. En ferlið fer nokkuð úr böndunum þar sem þráhyggjan heltekur Chris og vindur sífellt upp á sig. Chris sendir Dick bréfin og þegar hann bregst ekki við þeim límir hún þau á glugga út um allan bæ. Þessi opinberlega niðurlæging kemur Dick úr jafnvægi og hann fer sjálfur að efast um eigið ágæti.
Það er vissulega spurning hvort bréfaskriftir Chris séu listgjörningur eða óviðeigandi innrás í einkalíf Dick. Það er erfitt að svara þeirri spurningu, líkt og það er erfitt að svara spurningu um hvað teljist vera „alvöru” listaverk. Chris virðist ekki vera hættuleg umhverfi sínu, hún lyppast niður þegar Dick nálgast hana, taugaveiklunin er áþreifanleg og hún virðist fá útrás með orðum fremur en gjörðum. Chris hagar sér þó á köflum meira eins og eltihrellir en listakona, brýst inn í hús Dick og lyktar af svitalyktareyði hans og setur hann svo á sig. Þrá Chris eftir Dick er knúin áfram af fantasíunni einni saman, ekki ást til hans. Hún vill ekki kynnast honum, þráin til hans er líkamleg en ítrekað er bent á það í þáttunum að karlmenn hafi gert konum hið sama í gegnum listasöguna. Söguþráðurinn er nokkuð mótsagnakenndur og mikil óreiða sem einkennir hann. Það er því nokkuð erfitt að mynda sér skoðun um hvort Chris sé listakona eða á barmi taugaáfalls eða hvort tveggja. Ef Chris væri karlmaður myndi hegðunin klárlega flokkast sem kynferðisleg áreitni/kynbundið ofbeldi. Hún tekur valdið úr höndum Dick með því að skora hann á hólm en í leiðinni er hún valdalaus þar sem hún hefur framið ákveðið brot gagnvart honum. Þættirnir leitast við að birta mynd af henni sem sterkri konu en þó er hægt að túlka gjörðir hennar sem gjörðir veikrar konu sem er gjaldþrota í listsköpun sinni og föst í stöðnuðu hjónabandi. Chris hefur ákveðið vald yfir körlunum þar sem hún neitar að haga sér á þann hátt sem þeir vilja og þeir geta ekki „læknað” hana með kynlífi eða innlögn á geðsjúkrahús. Þeir koma því fyrir nokkuð ráðvilltir og valdalausir eftir að hún fer að haga sér á karllægan hátt.
Það afsakar ekki gjörðir Chris að hjónaband hennar sé staðnað, í raun hagar hún sér á glæpsamlegan hátt gagnvart Dick en fantasíubréfin mætti flokka sem nokkurskonar hefndarklám sem allir bæjarbúar sjá. Söguþráðurinn brenglar skynjun áhorfenda með því að sýna Chris í jákvæðu ljósi og er henni veitt syndaaflausn þegar Dick verður loks „til í tuskið”. Þar með hafa gjörðir Chris verið réttlættar. Þessi sama ranghugmynd hefur verið notuð um konur um árabil þ.e. að ef karlmenn séu nógu ágengir þá gefist þær upp að lokum. Þarna er einnig unnið með aldagömlu mýtuna um að því verr sem karlmaður hagi sér gagnvart konu því spenntari verði hún fyrir honum. Chris virðist njóta þess að vera niðurlægð af Dick en berst um leið gegn því með því að niðurlægja hann opinberlega meðal bæjarbúa. Í þáttunum er sett samasemmerki milli þess að vera ástríðufullur og vera listamaður. Þetta er nokkuð vandasöm nálgun þar sem hún virðir að vettugi siðferðissjónarmið. Chris vill túlka bréfin sem listrænan gjörning og er það gott og vel en um leið og hún er búin að niðurlægja Dick er hún farin út fyrir þráðfína línu listanna og farin að feta sömu slóðir og gerendur hefndarkláms.
Chris stendur á krossgötum í lífi sínu og list, hún er frústreruð eiginkona og ekkert gengur né rekur í kvikmyndagerð hennar. Hún beinir því allri orku sinni í að sannfæra Dick um að hún sé listamaður, að hún búi vissulega yfir þránni og ástríðunni. Dick lætur Chris efast um eigið ágæti og svarið við þeirri áskorun eru bréfaskriftirnar. Þetta er ekki ástarsaga, þetta er saga um vegferð listakonu sem stendur á tímamótum og gerir tilraun til uppreisnar gagnvart þeim sem segja hana ekki verðuga. Chris gengst inn á karllægu kúgunina sem er til umfjöllunar strax í fyrsta þætti þegar karlmennirnir ræða saman um hvort hún sé góð listakona. Með því að reyna að sanna sig á þennan hátt kemur hún af stað keðjuverkun þar sem engir sigurvegarar standa uppi. Það er óþægilegt að horfa á þættina en það á líka að vera það, þar liggja töfrarnir og sérstaða þeirra. Söguþráðurinn vekur upp áleitnar spurningar um hvar landamæri lista liggi og snýr á haus aldagömlum mýtum um hvað sé ásættanlegt í samskiptum kynjanna. Umfram allt eru þættirnir samtal við áhorfendur þar sem öllum mögulegum sjónarhornum er velt upp og útkoman er listaverk sem er jafn hlaðið merkingu og óráðið eins og lífið sjálft.
Um höfundinn
[fblike]
Deila