PORTRETT – handhafar Hasselblad-verðlaunannaÁ Ljósmyndasafni Reykjavíkur stendur nú yfir sýning á verkum ljósmyndara sem hlotið hafa Hasselblad verðlaunin. Um alþjóðleg verðlaun er að ræða, meðal þeirra virtustu í heiminum. Eins og gefur að skilja er ekki um neina viðvaninga að ræða heldur risa í heimi ljósmyndunarinnar. Handhafar verðlaunanna eru heimsþekktir ljósmyndarara og ýmis verk þeirra eru nú til sýnis fram í janúar á safninu. Hasselblad stofnunin var stofnuð árið 1979 og er miðstöð hennar í Svíþjóð, nánar til tekið í Gautaborg. Verðlaunin eru veitt árlega og voru þau fyrst veitt árið 1980. Sýningin er unnin af Hasselblad stofnuninni sjálfri og er sýningarstjórn í höndum Dragana Vujanovic Östlind.
24.9.2016 – 15.1. 2017
Sýningarstjóri: Dragana Vujanovic Östlind
Ljósmyndasafn Reykjavíkur – Grófarhús, 5. hæð
Sýningin ber yfirskriftina PORTRETT – handhafar Hasselblad-verðlaunanna og rétt eins og titillinn gefur til kynna er áherslan á portrettverk. Á sýningunni eru ljósmyndir eftir sjö verðlaunahafa: Irving Penn, Richard Avedon, Christer Strömholm, Malick Sidibé, Nan Goldin, Ishiuchi Miyako og Wolfgang Tillmans.
Sýningarumgjörðin er keimlím ljósmyndasýningu sem nú stendur yfir á Þjóðminjasafni Íslands á verkum Jóns Kaldal (portrett og rými). Litavalið er nánast alveg það sama á báðum stöðum: gráir veggir, innrammaðar ljósmyndir (mestmegnis svartir eða hvítir rammar með einstaka undantekningum) og meira að segja háglansandi grátt gólf auk texta á veggjum til að upplýsa sýningargesti. Við erum því ekki í hinu hefðbundna white cube rými listasafnanna heldur gráum óreglulegum sal á 5. hæð með útsýni yfir Reykjavík. Gengið er inn í safnið gegnum aðalinngang Borgarbókasafns Reykjavíkur (Grófarhús) og hægt er að ganga langan hringstiga upp á 5. hæð eða fá sér far með lyftunni. Í miðju rýminu geta gestir tyllt sér á svarta stóla og milli þeirra eru borð með ýmsum bókum og gögnum sem tengjast Hasselblad stofnuninni og listamönnum sýningarinnar. Tilvalið er að fá sér sæti og fletta bókunum til að fá enn betri mynd af listamönnunum og verkum þeirra. Við enda salarins, í litlum svartmáluðum sal, er hægt að hlusta á fyrirlestur Wolfgangs Tillmans (1968) sem hlaut Hasselblad verðlaunin árið 2015.
Flestallar myndir sýningarinnar eru svarthvítar en örfáar myndir eru í lit. Litríkasta verkið er eftir ljósmyndarann og verðlaunahafann Nan Goldin (1953) og nefnist Sjálfsportrett Inni/úti frá árinu 2006 en Goldin hlaut Hasselblad verðlaunin árið 2007. Í þessu verkin má sjá níu mismunandi sjálfsmyndir sem búið er að skeyta saman. Á sýningunni eru einnig til sýnis portrett af trans fólki í París á sjöunda áratugnum eftir Christer Strömholm, myndir af ungu fólki í þá nýstofnaða lýðveldinu Malí eftir Malicks Sidebé, fatnað og muni fórnarlamba Hiroshima sjáum við á ljósmyndum eftir Ishiuchi Miyako auk mynda Wolfgangs Tillmans af vinum.
Myndin af Salvador Dalí (frá 1947) er einkar áhugaverð, sjálfur var Dalí mikill karakter með sitt sérstaka mjóa yfirvaraskegg. Irving Penn sýnir okkur Dalí í hráu rými á sprungnu steinsteyptu gólfi. Stellingin er óvenjuleg en symmetrísk í aðalatriðum. Myndin af Duchamps (frá 1948) er í samskonar hráu veggrými, en Duchamps er nú innikróaður í þröngu horni veggjanna með pípuna sína. Allur líkaminn er með á ljósmyndunum af Dalí og Duchamps en aðeins andlit og axlir í portrettmyndum af Willem De Kooning og Jasper Johns. Portrettin eftir Irving Penn eru sterk og sálræn; veita innsýn í sálarheim.
Mynd sem margir kannast eflaust við er verkið Dovima with Elephants eða Dovima og fílarnir sem er meðal verka sýningarinnar. Richard Avedon (1923-2004) á heiðurinn að þessari mynd sem er frá árinu 1955 en Avedon hlaut Hasselblad-verðlaunin árið 1991. Myndin er tekin í París og er sýningarstúlkan í kjól frá tískuhúsinu Dior en fílarnir tilheyra sirkusnum Cirque D´Hiver. Kjólinn hannaði Yves Saint Laurent fyrir Dior, þá aðeins 19 ára að aldri.
Myndin af Dovimu og fílunum er vægast sagt óvenjuleg en um leið glæsileg og ógleymanleg. Fyrir þá sem ekki hafa séð þessa mynd áður er hún heimsóknarinnar virði.Tískuljósmyndir Richards Avedon voru óvenjulegar á þeim tíma og höfðu mikil áhrif. Vanalega voru tískuljósmyndir teknar innandyra í stúdíói en ekki á götum úti og hvað þá meðal fíla. Myndin af Dovimu og fílunum er vægast sagt óvenjuleg en um leið glæsileg og ógleymanleg. Fyrir þá sem ekki hafa séð þessa mynd áður er hún heimsóknarinnar virði.
Annað áhugavert verk á sýningunni eftir Richard Avedon nefnist The Family og er frá árinu 1976. Tímaritið The Rolling Stone fékk Avedon til að ljósmynda fræga fólk þess tíma í tengslum við forsetakosningar, svo sem stjórnmálamenn, fjölmiðlafólk, forstjóra og fleira.
Verkið hefur því heimildagildi þegar fram líða stundir rétt eins og verk Kaldals hérlendis. Avedon tók myndirnar, sem eru alls 69 talsins, á hvítum bakgrunni.
Öll verkin eru innrömmuð í litla hvíta ramma og minna við fyrstu sýn á myndir starfsmanna í anddyri sumra fyrirtækja. Eins og gefur að skilja eru þetta mestmegnis hvítir menn, enda fáar konur þá við völd, á hvítum grunni og komnir í hvíta ramma á veggrými við enda salarins. Þessi tvö verk sama höfundar frá mismunandi tímum og með mismunandi tilgangi, The Family annars vegar og Dovima with Elephants hins vegar, eru gjörólík verk sýnd á samliggjandi veggjum.
Ég mæli með að bregða sér portrettsýningu Hasselblad verðlaunahafanna á Ljósmyndasafninu og tilvalið er að líta einnig við á Þjóðminjasafninu á sýningu Jóns Kaldal; fá þannig erlenda og innlenda sýn á ljósmyndamöguleika auk innsýnar í heim liðinna tíma. Báðar þessar ljósmyndasýningar standa yfir fram í janúar.
Sýningin á Ljósmyndasafni Reykjavíkur er opin daglega og stendur til 15. janúar: frá mánudegi til fimmtudags er opið er frá kl. 12-19, á föstudögum frá kl. 12-18 og um helgar kl. 13-17. Aðgangur er ókeypis.
Um höfundinn
[fblike]
Deila