Íslensk bókmenntafræði: Ekki dáin, bara flutt?

[cs_text]
1.

Fyrir tveimur vikum birti ég stuttan pistil hér á Hugrás undir titlinum “Blómatími bókmenntafræðinnar.” Um var að ræða afar síðbúið viðbragð við nærri ársgömlu útvarpsviðtali Eiríks Guðmundssonar við Gunnar Þorra Pétursson bókmenntafræðing um meintan dauða, endalok eða í það minnsta kreppu nútímabókmenntafræði hér á landi. En um leið var pistillinn óbeinn upptaktur að ritdómi sem ég birti í síðustu viku á Hugrás um Sjónsbók: Ævintýrið um höfundinn, súrrealisma og sýnir eftir Úlfhildi Dagsdóttur. Ég ræddi þá bók í og með sem vísbendingu um að nútímabókmenntafræði væri síður en svo dauð úr öllum æðum á okkar dögum. Í fyrri grein minni hafði ég líka nefnt (svo að segja af handahófi) ríflega 40 önnur rit og ritgerðir eftir íslenska bókmenntafræðinga sem komið hafa út frá aldamótum og bera vott um umtalsverða grósku á fræðasviðinu.

Hefur mér tekist að kveða Gunnar Þorra í kútinn eða verða þessi knöppu pistlaskrif mín hlekkur í fjörlegri ritdeilu sem minnt getur á þá gósentíma í íslenskri bókmenntaumræðu sem hann dásamaði í útvarpsviðtalinu […]?
Hefur mér tekist að kveða Gunnar Þorra í kútinn eða verða þessi knöppu pistlaskrif mín hlekkur í fjörlegri ritdeilu sem minnt getur á þá gósentíma í íslenskri bókmenntaumræðu sem hann dásamaði í útvarpsviðtalinu og raunar enn frekar í grein sinni í 3. hefti Ritsins 2015 sem var kveikja viðtalsins? Vandi er um slíkt að spá. Straumar og stefnur í íslenskri bókmenntafræði undanfarin 30 til 40 ár eru vissulega forvitnilegt viðfangsefni og það er ljóst að með yfirlýsingum sínum um endalok hennar vill Gunnar Þorri egna okkur kollega sína til andsvara og, með almennari hætti, til aðferðafræðilegrar umræðu innan greinarinnar. Það er góðra gjalda vert. Í raun fylgir hann sígildri mælskufræðilegri uppskrift sem reyndist stundum ágætlega á síðari hluta 20. aldar í langlífri og oft á tíðum frjórri umræðu skálda og fræðimanna um yfirvofandi dauða skáldsögunnar.

2.

En um hvað snýst ágreiningurinn, að hve miklu marki erum við Gunnar Þorri ósammála? Það veltur að einhverju leyti á því hvað við eigum við þegar við tölum um nútímabókmenntafræði. Hverjum þeim sem les grein Gunnars Þorra í Ritinu verður fljótt ljóst að þar er hann fyrst og fremst að velta fyrir sér hvernig vissir fræðimenn (m.a. Mikhail Bakhtin, Julia Kristeva, Michel Foucault, Jacques Derrida og Roland Barthes) fóru að hafa sín áhrif á kennslu í almennri bókmenntafræði og líklega einnig íslensku við Háskóla Íslands á níunda og tíunda áratug síðustu aldar og hvernig þau áhrif birtust í skrifum kennara og nemenda. Samkvæmt lýsingu hans eru þetta fulltrúar þeirrar nútímabókmenntafræði sem byggðist á forsendum formalisma, strúktúralisma og póststrúktúralisma. Gunnar Þorri virðist telja að þessar kenningar hafi virkað eins og vítamínsprauta (eða jafnvel raflost) fyrir bókmenntaumræðuna í landinu um skeið. Hún hafi hins vegar koðnað niður í seinni tíð. Ein skýringin er sú, segir hann í greininni í Ritinu, að nútímabókmenntafræðin hefur “útvistað aðferðafræði sinni til annarra greina” (s. 196). Í útvarpsviðtalinu ræddi Gunnar Þorri þetta atriði sérstaklega í samhengi við þekkta grein Roland Barthes, “Dauði höfundarins”:

Roland Barthes
Roland Barthes

“Það sem hann er að segja í raun er að sú merking sem að höfundurinn réð yfir áður, hún er komin núna til lesandans og þar með túlkandans og þar með bókmenntafræðingsins og þar með verður svona yfirfærsla á valdi og merkingu sem að reynist alveg rosalega frjó til skemmri tíma og yfir til lengri tíma þýðir það að þetta flæði leitar út úr bókmenntafræðinni og yfir til nýrri greina sem eru að koma upp og koma til Íslands um árþúsundamótin, menningarfræði og kvikmyndafræði, og þannig var semsagt þessi orðræðubundna áhersla, sú áhersla að allt sé texti hún tók bókmenntafræðina frá höfundinum, frá lesandanum, frá merkingunni, frá sjálfinu, allt varð texti … og smám saman leitar krafturinn út, smám saman hætta bókmenntafræðingar í miklum mæli að fjalla um bókmenntir og fara að fjalla um menningarfræði, kvikmyndafræði, flettiskilti og svo framvegis. Áhugavert á sínum tíma en er gengið sér til húðar og mér finnst vanta umræðu um það.”

3.

Í fyrstu Hugrásargrein minni kaus ég vísvitandi að skilgreina íslenska nútímabókmenntafræði með víðtækari hætti en Gunnar Þorri gerir. Ég gef mér þar að hugtakið eigi nokkurn veginn við öll þau skrif um bókmenntir þar sem stuðst er við “nútímalegar alþjóðlegar bókmenntafræðikenningar”. Meira um það síðar. Í ritdómnum um Sjónsbók var ég hins vegar að hugsa til hinnar afmörkuðu skilgreiningar Gunnars Þorra þegar ég benti á að Úlfhildur fáist við arfleifð ýmissa þeirra fræðimanna sem hann ræðir um. Og hún er ekki ein um það. Raunin er sú að póststrúktúralisminn (svo vísað sé í umræðu um póstmódernisma í Sjónsbók Úlfhildar) ‘er ekki horfinn þó að hann sé kannski dauður. Hann heldur áfram að virka sem ákveðið hreyfiafl’ innan margra greina hug- og félagsvísinda, þar á meðal bókmenntafræði, heimspeki, mannfræði, málfræði, táknfræði, menningarfræði og kvikmyndafræði. Í því sambandi er líka nauðsynlegt að setja fyrirvara við þá fullyrðingu Gunnars Þorra að bókmenntafræðin hafi útvistað “aðferðafræði sinni til annarra greina”. Gróskan í nútímabókmenntafræði (í þröngum skilningi) síðustu hálfa öldina fólst ekki síst í ‘yfirtöku’ bókmenntafræðinnar á kenningum heimspekinga, málfræðinga, túlkunarfræðinga, táknfræðinga, sálgreinenda og sagnfræðinga. Hugsanlegt uppgjör við arfleifð póststrúktúralismans í íslenskri bókmenntafræði verður, af þessum sökum, að miðast við stærri vettvang en bókmenntaumræðuna eina.

hugras-hallgrimurSíðustu 10 til 15 ár hafa íslenskir fræðimenn og rithöfundar haldið áfram að kynna og vinna úr kenningum og rannsóknum þeirra erlendu höfunda sem lögðu grunninn að póststrúktúralismanum, sem og hinna sem hafa gengist á hólm við hann. Sá sem tæki sér fyrir hendur að skrifa sögu þessara hugmyndastrauma þyrfti að leggja net sín allvíða og huga eins vel að því sem hefur átt sér stað utan Háskóla Íslands og þess sem gerst hefur innan hans. Hér mætti kanna Atviksbókina Heimspeki verðandinnar. Rísóm, sifjar og innrætt siðfræði (ReykjavíkurAkademían, 2002) sem hefur að geyma skrif um og eftir Gilles Deleuze og Félix Guattari í ritstjórn Geirs Svanssonar og málþing sem haldið var í ReykjavíkurAkademíunni um þessa tvo frönsku hugsuði árið 2002. Hér mætti kanna rit Einars Más Jónssonar sagnfræðings, þar á meðal Bréf til Maríu (Ormstunga, 2007) þar sem höfundur hjólar í ýmsa helstu páfa nútímabókmenntafræðinnar (í þröngum skilingi). Hér mætti kanna íslenska þýðingu Hauks Más Helgasonar á Óraplágunni (Hið íslenska bókmenntafélag, 2008) eftir Slavoj Žižek og heimsóknir þessa slóvenska heimspekings hingað til lands árin 2007 og 2008. Hér mætti kanna íslenska þýðingu Péturs Gunnarssonar á Regnskógabeltið raunamædda (JPV, 2011) eftir Claude Lévi-Strauss og ráðstefnuna “Strúktúralismi á tímamótum” sem Hugvísindastofnun og Mannfræðistofnun héldu árið 2011. Hér mætti kanna ritið Af marxisma (Nýhil, 2009) í ritstjórn Viðars Þorsteinssonar og Magnúsar Þórs Snæbjörnssonar sem hefur meðal annars að geyma þýðingu þess síðarnefnda á ritgerð Fredric Jameson ” Póstmódernismi eða menningarleg rökvísi síðkapítalismans” og tvær námsstefnur sem róttæki sumarháskólinn efndi til um bókina árið 2012. Hvað bókmenntaumræðuna snertir mætti meðal annars kanna grein Magnúsar Þórs Snæbjörnssonar “Er Draumalandið sjálfshjálparbók handa hræddri þjóð?” sem birtist í Skírni árið 2007, ritið Rithöfundur Íslands: Skáldskaparfræði Hallgríms Helgasonar (Háskólaútgáfan, 2008) eftir Öldu Björk Valdimarsdóttur og grein Önnu Bjarkar Einarsdóttur “Her af mér og póstmódernísk höfundarvirki” sem birtist í greinasafninu Af marxisma. Unnt er að túlka vissa kafla í Sjónsbók Úlfhildar sem framhald af eða viðbragð við skrifum þeirra Öldu og Önnu. Og er þá bara fátt eitt nefnt. Mergur málsins er sá að uppgjörið, sem Gunnar Þorri kallar eftir, er í ýmsum skilningi hafið.

4.

hugras-gudrun-ingolfsSú víðtæka skilgreining á nútímabókmenntafræði sem ég lagði til grundvallar í fyrri Hugrásargrein minni byggir á þeim skilningi að hugtakið nái til fleiri kenninga eða “skóla” en þeirra sem jafnan eru kenndir við formalisma (og nýrýni), strúktúralisma (og táknfræði) og póststrúktúralisma (og afbyggingu). Að vísu eru mörk milli fræðikenninga, rétt eins og mörkin milli fræðasviða, stöðugt á reiki. Flestir fræðimenn eru fjöllyndir í þessum efnum og oft er aðferðafræðilegur grundvöllur rannsókna þeirra að einhverju marki ómeðvitaður eða óskilgreindur. Ég tel engu að síður að marktæk umræða um blómatíma og hugsanleg endalok nútímabókmenntafræði (í víðum skilningi) hér á landi þurfi að taka tillit til mun fleiri kenninga og fræðimanna en þeirra sem Gunnar Þorri leggur til grundvallar í sínum málflutningi. Ég ætla að leyfa mér að gefa vísbendingu um hve viðamikil slík úttekt gæti orðið (hér kemur gamli góði strúktúralistinn upp í mér) en tek um leið skýrt fram að engan veginn er um tæmandi upptalningu að ræða:

  • Eftirlendufræði (síð-nýlendustefna) og ferðabókarannsóknir. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Jóns Yngva Jóhannssonar, Marion Lerner og Sumarliða Ísleifssonar.
  • Fagurfræði. Hér mætti kanna rannsóknir Árna Sigurjónssonar, Birnu Bjarnadóttur, Kristjáns Árnasonar, Matthíasar Viðars Sæmundssonar og Þorsteins Þorsteinssonar.
  • Femínismi og kynjafræði. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Ásdísar Egilsdóttur, Dagnýjar Kristjánsdóttur, Guðrúnar Ingólfsdóttur, Helgu Kress, Hólmfríðar Garðarsdóttur, Irmu Erlingsdóttur, Kristínar Guðrúnar Jónsdóttur og Soffíu Auðar Birgisdóttur.
  • Félagsbókmenntafræði. Hér mætti kanna m.a. rannsóknir Auðar Aðalsteinsdóttur, Ernu Erlingsdóttur og Torfa H. Tuliniusar.
  • Framúrstefnu- og módernismafræði. Hér mætti kanna m.a. rannsóknir Arnar Ólafssonar, Ástráðs Eysteinssonar, Ástu Kristínar Benediktsdóttur, Benedikts Hjartarsonar, Björns Þórs Vilhjálmssonar, Hauks Ingvarssonar, Þorsteins Þorsteinssonar og Þrastar Helgasonar.
  • Hinsegin fræði. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Ástu Kristínar Benediktsdóttur, Dagnýjar Kristjánsdóttur, Geirs Svanssonar og Þorvaldar Kristinssonar.
  • Hugræn bókmenntafræði. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Bergljótar Kristjánsdóttur, Bergsveins Birgissonar, Guðrúnar Steinþórsdóttur og Sigrúnar Margrétar Guðmundsdóttur.
  • Leikhús- og sviðsetningarfræði. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Terrys Gunnell, Jóns Viðars Jónssonar, Magnúsar Þórs Þorbergssonar, Sveins Einarssonar og Trausta Ólafssonar.
  • Marxismi. Hér mætti kanna m.a. rannsóknir Önnu Bjarkar Einarsdóttur, Bergljótar Kristjánsdóttur, Silju Aðalsteinsdóttur, Vésteins Ólasonar og Viðars Þorsteinssonar.
  • Minnis- og trámafræði. Hér mætti kanna m.a. rannsóknir Álfrúnar Gunnlaugsdóttur, Daisy L. Neijmann, Gunnþórunnar Guðmundsdóttur.
  • Nýsöguhyggja. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Guðna Elíssonar, Jón Yngva Jóhannsson, Kristjáns Jóhanns Jónssonar og Sveins Yngva Egilssonar.
  • Rannsóknir á bókmenntagreinum. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Ármanns Jakobssonar, Bergljótar Kristjánsdóttur, Katrínar Jakobsdóttur, Sveins Yngva Egilssonar, Torfa H. Tuliniusar og Þórunnar Sigurðardóttur.
  • Sálgreining. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Dagnýjar Kristjánsdóttur, Helgu Kress, Sigurjóns Björnssonar og Torfa H. Tuliniusar.
  • Sifjafræði þekkingar. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Eiríks Guðmundssonar, Matthíasar Viðars Sæmundssonar og Þrastar Helgasonar.
  • Sjálfsævisögufræði. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Eiríks Guðmundssonar, Gunnþórunnar Guðmundsdóttur, Sigurðar Gylfa Magnússonar, Davíðs Ólafssonar og Soffíu Auðar Birgisdóttur
  • Stílfræði og frásagnarfræði. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Ástráðs Eysteinssonar, Ástu Kristínar Benediktsdóttur, Hauks Ingvarssonar, Jóns Karls Helgasonar, Úlfhildar Dagsdóttur, Þorleifs Haukssonar og Þóris Óskarssonar.
  • Vistrýni og dýrarannsóknir. Hér mætti kanna m.a. rannsóknir Guðna Elíssonar, Gunnars Theódórs Eggertssonar, Magnúsar Arnar Sigurðssonar og Sveins Yngva Egilssonar.
  • Þýðingarfræði, viðtökufræði og aðlögunarfræði. Hér mætti m.a. kanna rannsóknir Öldu Bjarkar Valdimarsdóttur, Ásdísar Sigmundsdóttur, Ástráðs Eysteinssonar, Gauta Kristmannsonar, Jóns Karls Helgasonar, Kenevu Kunz, Sifjar Ríkharðsdóttur og Svanfríðar Larsen.

Fleiri skóla og fræðimenn væri vert að nefna (ég treysti því að einhverjir fylli í gloppurnar hjá mér innan tíðar). Í rannsóknum íslenskra miðaldabókmennta hefur verið gríðarleg gróska, meðal annars undir áhrifum nýju textafræðinnar en þar hafa líka margháttaðar þverfaglegar rannsóknir verið að birtast. Einnig er ástæða til að vekja athygli á hinu nýja en ört vaxandi fræðasviði stafrænna hug- og félagsvísinda sem sækir að nokkru leyti kraft sinn í arfleifð formalisma og strúktúralisma. Þá er vert að minnast þá þau stóru tímamót sem urðu fyrir réttum áratug þegar lauk útgáfu á Íslenskri bókmenntasögu í fimm bindum í ritstjórn Vésteins Ólasonar, Halldórs Guðmundssonar og Guðmundar Andra Thorssonar, og A History of Icelandic Literature í ritstjórn Daisy L. Neijmann kom út í Bandaríkjunum.[/cs_text]

 
[cs_text]
5.
[pullquote]Ég vil ítreka hér í lokin að Gunnar Þorri Pétursson á lof skilið fyrir viðleitni sína til að kalla fram líflegri umræðu meðal okkar bókmenntafræðinga um sögu og þróun fræðanna.[/pullquote]Ég vil ítreka hér í lokin að Gunnar Þorri Pétursson á lof skilið fyrir viðleitni sína til að kalla fram líflegri umræðu meðal okkar bókmenntafræðinga um sögu og þróun fræðanna. Líklega mættum við vera enn duglegri en við erum að skiptast á skoðunum um kenningar og túlkanir, gagnrýna hvert annað, fara í hár saman, rífa kjaft í fjölmiðlum, ögra skáldum og almenningi. Ég vil líka taka fram að þótt ég líti svo á að íslensk nútímabókmenntafræði sé enn í fullu fjöri þá er ekki þar með sagt að mér finnist allt það sem frá okkur fræðimönnunum kemur jafnstórkostlegt. Margt má vafalítið betur fara. Hugsanlega fá lifandi höfundar og nýleg verk þeirra of litla fræðilega athygli. Hugsanlega höfum við sum hver (rétt eins og sum skáldin) eytt of miklu púðri í fáein sígild verk og (karlkyns) höfunda, svo sem Njálu, Eglu, Hallgrím Pétursson, Jónas Hallgrímsson, Þórberg Þórðarson, Gunnar Gunnarsson og Halldór Laxness. Það væri til að mynda gagnrýni sem ég gæti líklega tekið til mín.

Og ég verð reyndar líka að gangast við því að vera bókmenntafræðingurinn sem sóaði kröftum sínum í að skrifa um flettiskiltin sem þeim Gunnari Þorra og Eiríki útvarpsmanni varð tíðrætt um. Þetta var í stuttri grein sem birtist í Tímariti Máls og menningar árið 1994, á blómatíma íslenskrar nútímabókmenntafræði samkvæmt söguskoðun Gunnars Þorra.[/cs_text]

Um höfundinn
Jón Karl Helgason

Jón Karl Helgason

Jón Karl Helgason er prófessor í Íslensku sem öðru máli við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Hann hefur skrifað fræðibækur og -greinar, fengist við þýðingar og komið að ritstjórn tímarita, bóka og vefja á Netinu. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern