Skáldskapurinn, sorgin og samfélagið

[cs_text text_align=”none”]
Þórunn Sigurðardóttir
Heiður og huggun. Erfiljóð, harmljóð og huggunarkvæði á 17. öld
Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, 2015
Í bókinni Heiður og huggun er fengist við kveðskapargreinar sem litla umfjöllun hafa fengið í fræðiritum til þessa, en það eru erfiljóð, harmljóð og huggunarkvæði 17. aldar. Verkið er endurskoðuð doktorsritgerð Þórunnar Sigurðardóttur sem hún varði við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands 12. ágúst 2013.

Eins og Þórunn Sigurðardóttir bendir á hafa bókmenntir 17. aldar ekki notið mikillar hylli á 20. öld ef frá er talinn kveðskapur Hallgríms Péturssonar. Hún telur að ein ástæða þess sé sú að þær eru trúarlegs eðlis og sprottnar af erlendum rótum. Til samanburðar nefnir hún miðaldabókmenntir sem hafi verið álitnar íslenskar og til þess fallnar að efla þjóðerniskennd. Hér hefði mátt nefna að fram yfir miðja 20. öld voru trúarlegar og þýddar miðaldabókmenntir einnig vanræktar, og styrkir sú staðreynd tilgátur hennar.

Mikill fengur er að kaflanum þar sem bornar eru saman bókmenntagreinarnar erfiljóð og harmljóð.
Þórunn skiptir tækifæriskvæðum um andlát og sorg í þrjá flokka, erfiljóð, harmljóð og huggunarkvæði. Ljóst verður einnig af umfjöllun hennar að ekki falla öll kvæði algjörlega í einn flokkinn, heldur getur verið um blendinga að ræða. Flokkun kvæðanna varpar skýru ljósi á eðli þeirra. Mikill fengur er að kaflanum þar sem bornar eru saman bókmenntagreinarnar erfiljóð og harmljóð. Grundvallarmunur er á frásagnarhætti þessara bókmenntagreina. Erfiljóðin eru þriðju persónu frásögn þar sem greint er frá æviatriðum hins látna. Harmljóðin eru hinsvegar sögð í fyrstu persónu og eru tjáning ljóðmælandans um látinn ástvin. Þórunn bendir á að tilfinningaríkt og hjartnæmt kvæði Hallgríms Péturssonar um Steinunni, dóttur sína, sé harmljóð. Þannig eigi sú viðtekna skoðun að þetta kvæði sé einstakt meðal erfiljóða 17. aldar ekki við rök að styðjast. Hún telur kvæðið vera dæmigert harmljóð, en fæst þeirra harmljóða sem varðveist hafa frá 17. öld voru kunn þeim sem skrifuðu bókmenntasöguna á 20. öld (173). Kaflinn um „Skálholtsakademíuna“ er merkilegt framlag til lærdómssögu 17. aldar og sýnir glögglega hvernig menning er notuð í þeim tilgangi að efla völd og virðingu (213 – 225).

Ýmsar rannsóknaraðferðir hefðu komið til greina við þetta verk og hefði til dæmis verið fróðlegt að sjá unnið samkvæmt fjölkerfakenningum ísraelska þýðingafræðingsins Itamar Even-Zohar. Hann setti fram hugmyndir sínar í nokkrum greinum á sjöunda áratugnum. Þar fjallar hann um bókmenntir sem „fjölkerfi“, eða kerfi sem samsett er úr öðrum kerfum. Kenning hans er sú að heildarkerfið stjórnist af samspili miðlægra bókmenna, eða hefðarveldis annarsvegar og bókmennta í jaðarstöðu hinsvegar. Þórunn vinnur í anda nýsöguhyggju og beitir kenningum franska félagsfræðingsins Pierre Bourdieus. Eitt helsta markmið hennar er að opna sýn inn í hugarheim 17. aldar og skoða samræðu bókmenntagreina og samfélags. Þær aðferðir sem hún kýs sér eru vel til þess fallnar. Þannig er sýnt fram á að kvæðin séu ekki bara líkræður í bundnu máli, heldur hafi þau samfélagslegu hlutverki að gegna. Þeim var ætlað að hafa áhrif á viðtakendur, fræða þá og vanda um fyrir þeim, svo fátt eitt sé nefnt. (31 – 36).

Þórunn rekur fyrri rannsóknir á erfiljóðum sem eru ekki miklar að vöxtum. Ítarlegar handritarannsóknir eru forsenda þess að hægt sé að fjalla um erfi-, harm- og huggunarljóðin. Þórunn hefur lagst í þá vinnu og dregið fram 155 kvæði. Þannig fæst nauðsynleg yfirsýn yfir kveðskapargreinina. Það er þakkarvert að Þórunn skuli hafa ráðist í að gefa út í bók sinni 17 kvæði frá 17. öld sem fæst höfðu verið prentuð áður. Kaflinn um handrit er lokakafli bókarinnar en vel hefði mátt hugsa sér að hafa hann framar.

Þau kvæði sem ort eru um konur eru heimild um líf kvenna og viðhorf til þeirra.
Eins og Þórunn bendir á voru örfáar konur í hópi skáldanna enda um lærða bókmenntagrein að ræða. En hún dregur skýrt fram hvernig kvæðin varpa ljósi á sögu og menningu kvenna. Þau kvæði sem ort eru um konur eru heimild um líf kvenna og viðhorf til þeirra. Hún greinir rækilega frá handriti Ragnheiðar Jónsdóttur biskupsfrúar sem geymir kvæði um og eftir konur. Þórunn leiðir rök að því að handrit hennar hafi verið notað til þess að kenna þeim ungu stúlkum sem námu hannyrðir hjá biskupsfrúnni góða siði og framkomu (331).

Rannsókn Þórunnar á sér langa sögu. Fyrstu niðurstöður hennar komu fram í MA ritgerð hennar 1996. Hún hefur því aflað sér mikillar þekkingar um efnið. Gildi rannsóknar Þórunnar er margþætt. Hún hefur dregið fram í dagsljósið kvæði sem flestum hafa verið áður ókunn og gefið mörg þeirra út. Tækifæriskvæði sem tengjast andláti og sorg eru flokkuð og skýrgreind á nýjan hátt. Fjallað er um kvæðin í sögulegu og félagslegu samhengi og bent á tengsl við samsvarandi evrópskan kveðskap. Rannsóknin dregur upp mynd af bókmenntaiðju 17. aldar og sýnir hvernig kvæðin eru ekki einungis heimild um einstaklinga, flesta af yfirstétt. Þau eru aldarspegill.

Þórunn skrifar skýran, lipran og læsilegan stíl. Allur frágangur bókarinnar er til fyrirmyndar. Kápan er stílhrein og látlaus. Bókin hefur fengið verðskuldaða tilnefningu til Fjöruverðlaunanna. Góð fræðirit vekja áhuga og hvetja til frekari rannsókna. Vonandi verður einnig svo um Heiður og huggun. Kvæðin sem birt eru í bókinni eru náma fyrir þá fræðimenn sem fást við rannsóknir á tilfinningum í bókmenntum og enn nánar mætti fjalla um íslenskum kvæðin og erlendar hliðstæður þeirra. Heiður og huggun er vandað og upplýsandi fræðirit um menningu árnýaldar.
[/cs_text]

Um höfundinn
Ásdís Egilsdóttir

Ásdís Egilsdóttir

Ásdís Egilsdóttir er prófessor emerita í íslenskum bókmenntum fyrri alda. Hún hefur einkum rannsakað heilagra manna sögur og kvæði, en einnig lestur, læsi og minni á miðöldum. Þá hefur hún fengist við kynjafræði, einkum karlmennsku í miðaldatextum.

[cs_text text_align=”none”][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3