Lykillinn að hamingjunni

[cs_text text_align=”none”]
Gerður Kristný
Dúkka
Myndir: Linda Ólafsdóttir
Mál og menning, 2015
Dúkka, nýjasta bók Gerðar Kristnýjar, er listilega myndskreytt af Lindu Ólafsdóttur. Allar myndirnar eru svartar og gráar blýantsteikningar, fyrir utan bókarkápuna sem er í dempuðum afbrigðum af grænum, gulum, rauðum, brúnum og gráum lit. Framan á kápunni stendur stúlka sem heldur á dúkku og í bakgrunni er gult blómaveggfóður sem einnig skreytir kápuna að innan en er þá svart og hvítt að lit. Þessi sömu blóm birtast svo fremst í hverjum kafla, þá öllu stærri en á veggfóðrinu. Þau eru grá og svört að lit, niðurlút, visin, lífsþreytt og þyrst. Titill bókarinnar er dreginn upp líkt og hann sé ofinn úr blómastilkum eða vafningsjurt og er sérlega drungalegur á að líta. Þetta er óvanalegur stíll fyrir barnabók en hentar sögunni vel. Í Dúkku skín sólin nefnilega aldrei skært – það er dimmt, kalt og blautt og ungar söguhetjurnar þurfa að kljást við alvarleg vandamál og töluverðar sorgir og þar leika dúkkur stórt hlutverk.

Dúkkur hafa verið viðfangsefni rithöfunda, listamanna og kvikmyndagerðamanna áratugum saman en dúkkur, sem eftirmynd mannfólks, eiga sér langa sögu sem rekja má allt aftur til Forn-Grikkja, Rómverja og Egypta, ef ekki víðar og lengra aftur í tíma. Þær hafa verið notaðar í helgiathöfnum, í tengslum við galdra og sem leikföng. Vitað er að dúkkur voru notaðar sem leikföng í Grikklandi um 1000 árum fyrir Krist en nútíma dúkkuframleiðsla á rætur að rekja til Þýskalands á 15. öldinni. Þær hafa verið búnar til úr öllu mögulegu hráefni: Leir, stráum, við, postulíni og plasti svo fátt eitt sé nefnt og sumar eru jafnvel svo manneskjulegar að þær geta talað, opnað og lokað augunum, hreyft alla útlimi og sumar þurfa jafnvel að fara á klósettið. Dúkkur hafa birst í mörgum hryllingsmyndum og einn mesti óhugnaðurinn er þegar þær lifna við. Þær geta nefnilega verið ansi óhugnanlegar eins og ég komst að á dögunum þegar ég heimsótti leikfangasafn Pollocks í London. Þar ægir saman hinu og þessu dóti en í síðasta herberginu er allt yfirfullt af dúkkum héðan og þaðan úr heiminum. Þær eru misvel gerðar og varðveittar, úr hinu og þessu hráefni, en mér leið eins og þær væru allar að horfa á mig og var nokkuð viss um að þær hugsuðu ekki fallega til mín.

Dúkkurnar í bók Gerðar Kristnýjar eru hvorki brotnar, teygðar, togaðar eða eineygðar eins og sumar dúkkurnar á safninu. Nei, þær eru af allra fínustu sort, koma beint með flugi frá Japan og ganga fyrir alveg sérstökum batteríum. Í upphafi bókar fær aðalsöguhetjan, hin 10 ára Kristín Katla, að velja sér nýja dúkku í afmælisgjöf en að hennar sögn eru allar stelpurnar „vitlausar“ í þessar dúkkur, enda eru þetta ekkert venjulegar dúkkur eins og augljóst er af lýsingu hennar:

Dúkkurnar voru allar jafnstórar og náðu mér [Kristínu Kötlu] rétt upp að hné. Þær voru blíðar á svip og munnurinn, frosinn í brosi, var hálfopinn svo sást í hvítar framtennurnar. Það var hægt að velja um nokkra ólíka hárliti. Sumar dúkkurnar voru dökkhærðar, aðrar skolhærðar en svo fengust þær líka ljóshærða og rauðhærðar. Hárið var jafnsítt á öllum en misjafnt hvort þær voru með topp, slétt hár eða liðað. (bls. 5–6)

Það er augljóst strax frá upphafi að þótt dúkkan, sem fær hið fallega nafn Draumey, sé hönnuð og mótuð úr því allra flottasta í dúkkubransanum er hún ekki fallega innrætt. Lesandanum er þetta ljóst mun fyrr en Kristínu Kötlu og hann óttast að dúkkan muni vinna henni mein.

Skilaboðin eru þar af leiðandi sú að það er stúlkan sem á að vera eins og dúkka, ekki öfugt.
Dúkkurnar eru seldar undir því yfirskyni að hver og ein stúlka geti valið sér dúkku sem líkist henni sjálfri sem mest. Dúkkueigendur eru síðan hvattir til að skrá dúkkurnar á heimasíðuna dúkka.is og þaðan berst eigendum reglulega uppbyggileg og jákvæð skilaboð eins og „Settu sjálfa þig alltaf í fyrsta sæti!“, „Vertu þú sjálf!“ og „Þú stjórnar líðan þinni!“ Sannleikurinn er hins vegar sá að dúkkurnar virðast ræna eigendur öllum vilja, gleði, sjálfstæði og þori. Stúlkurnar einangrast og vilja ekki taka þátt í lærdómi eða leik með öðrum. Þær breytast líka í útliti, verða sífellt líkari dúkkunum, og raunar svo mjög að lífið virðist vera að fara úr þeim. Yfirskriftin í leikfangabúðinni, fyrir ofan hillu sem er úttroðin af dúkkum, virðist komast næst sannleikanum en þar stendur: „VELDU BESTU ÚTGÁFUNA AF SJÁLFRI ÞÉR“ (bls. 6). Skilaboðin eru þar af leiðandi sú að það er stúlkan sem á að vera eins og dúkka, ekki öfugt. Samhliða þessari draugalegu sögu af (hálf)lifandi dúkkum og stúlkum er fjallað um sorg Kötlu Kristínar, móður hennar og bróður en stutt er síðan fjölskyldufaðirinn lést í bílslysi – slysi sem Katla Kristín kennir sjálfri sér um. Það er því ekki aðeins svo að hún sakni föður síns heldur telur hún sig bera ábyrgð á dauða hans og það er ansi þungur kross fyrir litla manneskju að bera. Sem betur fer endar Dúkka þó með sigri hins góða. Fjölskyldan fer að vinna saman úr sorginni og Kristín Katla og lesendur bókarinnar læra að það er best að vera maður sjálfur, að lykillinn að hamingjunni er í okkar eigin höndum, gott sé að sýna hugrekki og ekki hugsa um það sem við getum ekki breytt – en þessi vísdómsorð er að finna í skilaboðum frá dúkku.is, eins öfugsnúið og það nú er.

… það er ansi flókið að skrifa hæfilega draugalega bók fyrir börn og sömuleiðis að skrifa um sorg og missi án þess að fara yfir strikið.
Dúkka er bæði draugaleg og sorgleg saga og það er ansi flókið að skrifa hæfilega draugalega bók fyrir börn og sömuleiðis að skrifa um sorg og missi án þess að fara yfir strikið. Hvoru tveggja tekst Gerði Kristnýju af mikilli lagni í einni og sömu bókinni, sem hlýtur að teljast töluvert afrek. Í öllum barnabókum sínum, og Dúkka er þar engin undantekning, sýnir Gerður Kristný ungum lesendum sínum mikla virðingu sem birtist skýrt í því hvernig hún ávarpar lesendur sína og hversu mikla rækt hún leggur við textann sem er blæbrigðaríkur og fallegur. Í sögum hennar er aldrei að finna það sem bókmenntafræðingurinn Barbara Wall kallar „tvöfalt ávarp“ en þá beinir sögumaður hvað eftir annað orðum sínum til hins fullorðna lesanda og fullvissar hann um uppeldislegt gildi bókarinnar. Gerður Kristný fer vel með „einfalt ávarp“ þar sem höfundurinn talar á einlæglegan hátt til ungra lesenda sinna. Slíkar bækur geta þó orðið yfirborðslegar og allra bestu barnabókahöfundarnir eru lagnir við að sameina tvöfalt og einfalt ávarp í „tvíþættu ávarpi“ og tala bæði til barna og fullorðinna í einu, og á tveimur eða fleiri plönum. Í þessu liggur helsti styrkur þessarar fallegu bókar sem gerir það um leið óþarft að lýsa óhugnaðinum í alltof miklum smáatriðum. Það er ýmist gefið í skyn og látið ósagt varðandi hinar hræðilegu dúkkur sem eldri lesendur átta sig á og sjá eflaust fyrir sér en óreyndari lesendur ekki – og geta fyrir vikið lagst sæmilega rólegir á koddann um kvöldið. [/cs_text]
Um höfundinn
Helga Birgisdóttir

Helga Birgisdóttir

Helga Birgisdóttir er doktorsnemi í íslenskum bókmenntum við Háskóla Íslands en doktorsverkefni hennar fjallar um barnabókmenntir. Helga hefur skrifað greinar, haldið fyrirlestra og kennt námskeið á sviði nútímabókmennta, einkum þó á sviði barnabókmennta og afþreyingarbókmennta.

[cs_text text_align=”none”][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3