Gróf upp fjölskylduna á Hofstöðum

[x_text]
Í ár urðu mikil tímamót hjá Hildi Gestsdóttur fornleifafræðingi þegar hún lauk uppgreftri á kirkjugarðinum á Hofstöðum í Mývatnssveit, en því verkefni hefur hún stjórnað, með hléum, í fimmtán ár.
Hildur Gestsdóttir útskrifaðist sem doktor í fornleifafræði frá Háskóla Íslands árið 2014, en hún kom fyrst að uppgreftri á Hofstöðum á vegum Fornleifastofnunar árið 1996. Þá hafði rannsókn á víkingaaldarskála staðið þar yfir í fjögur ár. „Ég var bara grafari í skálanum og fór svo í mannabeinafræði í Bretlandi. Þegar ég kom til baka á Hofstaði, árið 1998, hafði verið stofnaður uppgraftarskóli á Hofstöðum, þ.e. verknámsfræðsla fyrir háskólanema í fornleifafræði. Árið 1999 voru gerðir prufuskurðir í kirkjugarðinum samhliða vinnunni í skálanum, en þetta er allt í túninu á Hofstöðum og aðeins 100 metrar á milli. Kirkjugarðsuppgröfturinn varð mitt verkefni og ég stjórnaði því frá upphafi.“

Heildstætt safn af beinagrindum

Verkefnið byrjaði þegar doktorsnemi í Háskólanum í Bradford gerði tilraunir með jarðsjármælingar á Íslandi. Hann gerði slíkar mælingar á túninu á Hofstöðum en talið var að þarna hefði verið kirkjugarður. Hluti af túninu hafði alltaf vHugras_HofstadirHildurerið kallaður „kirkjugarðurinn“ en um kirkju á þessum stað er aðeins til ein rituð heimild frá 1477; þar er minnst á kirkjuskyld á Hofstöðum. „Við jarðsjármælingarnar kom í ljós hringlaga garður, sem er dæmigert lag á miðaldakirkjugarði. Þá var ákveðið að stækka þessa rannsókn og taka kirkjugarðinn með líka. Á þeim tíma vantaði heildstæð mannabeinasöfn. Það voru til um þúsund beinagrindanúmer á Þjóðminjasafninu en í mannabeinarannsóknum þarf að vera til heildstætt safn af beinagrindum svo hægt sé að draga ákveðnar ályktanir um samfélög. Ein beinagrind segir lítið nema um einstakling en safn af þeim gæti sagt okkur eitthvað um samfélag. Síðan þá hefur þó bæst úr því, með fleiri svona kirkjugarðarannsóknum, t.d. á Skriðuklaustri og í Keldudal í Skagafirði. En á Hofstöðum var markmiðið frá upphafi að grafa upp allan garðinn; til að fá stærðina á safninu og heildarmyndina. Ákveðin mynstur er ekki hægt að sjá nema maður hafi allt safnið.“

Risastórt verkefni

Árið 2000 byrjaði uppgröfturinn í kirkjugarðinum á Hofstöðum, undir stjórn Hildar. „Ég fékk þetta eiginlega upp í hendurnar en verkefnið hefði aldrei farið af stað nema af því að ég var til staðar sem mannabeinafræðingur til að taka það að mér.“ Árið 2002 kláraðist uppgröfturinn í víkingaaldarskálanum en sá í kirkjugarðinum hélt áfram. Framvindan markaðist mjög af því hvort styrkir fengust til verkefnisins, og hversu stórir, en eitthvað var grafið á hverju sumri, í 2-5 vikur, eftir því hversu mikið fjármagn fékkst. Í sumar kláraðist loks uppgröfturinn og segir Hildur að það hafi verið mikill áfangi, enda verkefnið risastórt. Kirkjugarðurinn er 450 fermetrar, rúmlega 25 metrar í þvermál, og því frekar stór miðað við miðaldakirkjugarð. Elstu miðaldakirkjugarðar eru með hringlaga garðlag og kirkja í miðjunni. Þessi reyndist hins vegar áttstrendur.[/x_text]

[x_text]„Það lag hafði mjög táknræna merkingu í kristni, og það er möguleiki að þetta sé ekki eini áttstrendi kirkjugarðurinn. Það eru svo margir garðar undir sverði enn í dag og þetta sá eini þar sem búið að grafa fram garðlagið sem umlykur hann. Það var reyndar ekki fyrr en við sendum upp dróna að við áttuðum okkur á laginu. Í miðju garðsins reyndust svo vera mannvirki og þar grófum við upp þrjár mismunandi byggingar, sem voru hver ofan á annarri. Og svo 170 beinagrindur allt í kringum kirkjuna. Við getum ákvarðað aldurinn á þessu nokkuð vel því við erum með tvö gjóskulög, annað fyrir neðan og hitt fyrir ofan. Neðra gjóskulagið er frá árinu 940 og svo liggur önnur gjóska frá því um 1300 yfir öllu. Við erum líka búin að gera svolítið af kolefnisgreiningum á beinagrindum og öðru efni sem benda til að flestar minjarnar séu frá 10. til 12. öld. Elsta kirkjan sem við fundum er reist seint á 10. öld en það er mjög lítið eftir af henni, aðeins stoðaholur, sem benda til að þetta hafi verið timburkirkja, og smá leifar af gólfi. Það hefur allt verið fjarlægt þegar hún var rifin og byggð önnur kirkja. Við höfum ekki tímasetningu á því hvenær það er gert, en kirkjan sem tekur við er klárlega stafkirkja, því þar erum við með stoðarsteina í hornunum og flata steina á milli þar sem stafirnir hafa staðið. Kirkjuskipið er mjög lítið, 3×3 metrar, en hornstoðirnar hafa verið 80 cm í þvermál. Það eru mjög stórar hornstoðir og við teljum að það þýði að byggingin hafi verið mjög há, í raun eins og turn, annars væri engin ástæða til að vera með svo stórar stoðir í svona lítilli byggingu. Turninn minnir á norskar stafkirkjur, en þær voru með svalir í kring og við sáum engin merki um slíkt. Þessi bygging er aðalkirkjan sem við höfum en ofan á þetta var svo byggt torfhlaðið hús, eftir 1477. Við sjáum það af því að þá er gjóska í torfinu. Árið 1950 var túnið sléttað og þá skemmdist yngsta húsið mjög mikið svo við vitum ekki hvaða hlutverk það hafði. Við höfum aðeins þessa heimild frá 1477 um kirkjuskyld. Þá var löngu hætt að greftra í kirkjugarðinum, það hætti fyrir árið 1300, en mögulega var þetta bænahús.“

Vantaði börnin inn í söguna

Úr kirkjugarðinum voru alls grafnar upp um 170 beinagrindur. Þar af voru rúmlega 90 af börnum, aðallega nýburum. Flest fullorðna fólkið var grafið austanmegin við kirkjuna, konurnar í norðurhlutanum og karlarnir í suðurhlutanum, en það er þekkt mynstur í miðaldakirkjugörðum. Á þessu eru þó undantekningar og Hofstaðir eru að því leyti öðruvísi en t.d. kirkjugarðurinn í Keldudal þar sem þetta var ófrávíkjanlegt regla. Elstu grafirnar eru austan við kirkjuna og langflest fullorðna fólkið er grafið í röðum.

Uppdráttur af svæðinu eins og það leit út í lok sumars 2014. Eldri svæðin eru í gráum lit og síðasta rannsóknarsvæðið er innan svörtu útlínunnar. Rauðu beinagrindurnar eru þær sem voru grafnar upp 2014, sumarið 2015 bættust svo við 36 grafir á þessu svæði.
Uppdráttur af svæðinu eins og það leit út í lok sumars 2014. Eldri svæðin eru í gráum lit og síðasta rannsóknarsvæðið er innan svörtu útlínunnar. Rauðu beinagrindurnar eru þær sem voru grafnar upp 2014, sumarið 2015 bættust svo við 36 grafir á þessu svæði.

Í röðinni næst kirkjunni liggur fólk svo þétt að það er nánast gröf við gröf, en alls eru fjórar raðir. „Það vildu greinilega allir vera beint austan við kirkjuna það er fíni staðurinn til að liggja á, með höfuðið i átt að kirkjunni,“ segir Hildur. „Í upphafi er mikið skipulag á því hvernig raðað er niður. Börnin eru sunnan við kirkjuna og þétt upp við hana, en það er líka þekkt frá miðaldakirkjum í Evrópu. Í Englandi hefur verið sagt að þetta snúist um að regnvatn dropi frá þakskeggi kirkjunnar og blessi þau. Þarna er rosalega þétt grafið, mikið af börnum, og greinilega verið að reyna að koma þeim sem næst kirkjunni því þau eru jafnvel grafin hvert ofan á annað. Á svæði sem var 1,5 til 3 metrar voru 50 grafir, langflestar barnagrafir. En aðeins lengra sunnan við fundum við svo aðrar þyrpingar af börnum. Það er nokkuð ljóst að verið var að aðskilja þessi börn. Við getum ekki séð enn sem komið er hvort þær grafir eru frá öðru tímabili, það er eitthvað sem ég á eftir að leysa úr í úrvinnslunni. Það virðist þó vera að í upphafi hafi verið mest grafið og þá hafi jafnframt verið mesta skipulagið. Undir lokin, þegar nýtingin á kirkjugarðinum fer hægt og rólega að minnka, er eins og skipulagið hverfi, fullorðið fólk er t.d. grafið beint ofan í barnsgrafir og fólki virðist hreinlega troðið einhvers staðar.“

Kirkjugarðar af þessu tagi voru margir á þessum tíma, þeir lágu gjarnan upp við bæi, og á Hofstöðum er gamla bæjarstæðið þétt upp við garðinn, beint vestan við kirkjuna. Hildur segir rannsóknir sýna að svona kirkjugarðar hafi verið á um þriðja hverjum bæ, þeir hafi þá þjónað bænum sem þeir stóðu við og nokkrum bæjum í kring. Á Hofstöðum séu ef til vill frekar margir grafnir, en sá garður hafi líka verið í notkun í að minnsta kosti 200 ár. Hins vegar sé þetta fyrsti uppgröfturinn hér á landi þar sem finnst svo mikið af beinagrindum barna. „Ég held að hann sé bara einn af fáum görðum sem sýna rétta mynd af samfélaginu, af því að við gröfum hann allan upp. Varðveisluskilyrðin eru mjög góð, og hann var í notkun í langan tíma. Þar með fáum við þennan mikla ungbarnadauða inn í gagnasafnið. Þetta er mjög áhugavert því svona stór söfn af vel varðveittum barnabeinum eru óvenjuleg. Ekki bara á Íslandi, heldur er þetta með stærri söfnum af barnabeinum í Evrópu. Og það er ljóst að ef við getum ekki sagt söguna af börnunum þá vantar stóran hluta af sögunni.“

Fjölskyldan á Hofstöðum

Þar sem Hildur hefur fylgt verkefninu frá upphafi til enda var nokkuð táknrænt að hún endaði á því að klára það ein. „Það var mjög skrítin vika. Ég þurfti að klára verkið, upp á styrkumsókn. Ég hélt að það væru svona fjórar barnsgrafir eftir, miðað við það hvernig verkefnið hafði þróast um sumarið, en akkúrat á þessum stað kom þyrping og á einum stað voru fimm grafir. Ég gróf ein upp tólf grafir. Í raun átti ég að vera í fríi og fjölskyldan var komin til mín en ég þurfti að halda áfram. Það var sérstök stund þegar ég var þarna ein að grafa upp 170. beinagrindina, kláraði það og gekk í burtu.“

Hugras_Hofstadir6
Nú þegar uppgreftri er lokið blasir enn við mikil vinna við úrvinnslu á uppgraftargögnum, rannsóknir og greiningu á beinum. „Við erum, í samstarfi við Scottish Universities Environmental Research Centre, byrjuð á ítarlegum ísótóparannsóknum til að greina mataræði, uppruna, fólksflutninga og svoleiðis. Þar fyrir utan hefur safnið verið notað í fjölda rannsókna, Eitt risastórt verkefni snýr að DNA-rannsóknum og kortlagningu genamengis á Norður-Atlantshafssvæðinu. Mitt aðaláhugasvið eru sjúkdómar og fornmeinafræði og mig langar til að halda áfram við það sem ég kannaði í doktorsrannsókninni minni, þegar ég skoðaði slitgigt í beinagrindum úr Hofstaðakirkjugarði og fleiri stöðum. Við vitum að slitgikt er arfgeng á Íslandi, mjaðmagikt og handagikt, það er búið að finna genin. Ég fann ótrúlega hátt hlutfall af þessari arfgengu slitgikt í Hofstaðakirkjugarði – 15% af beinagrindunum sem ég skoðaði voru með mjaðmagikt en meðaltalið fyrir aðra staði er í kringum 5% og í samanburðarsöfnum frá Skandinavíu og Bretlandi er hlutfallið um 2%. Niðurstaðan er sú að fólkið á Hofstöðum sé líffræðilega skylt. Það er áhugavert því kirkjugarðurinn var í notkun í a.m.k. 200 ár og bendir til að sama fjölskyldan hafi búið þar allan þennan tíma. Þetta kom mér til að spá í fjölskylduna, sem hefur ekki verið mikið tækluð sem hugtak í fornleifafræði, þar er frekar talað um „household“ og „communities“. Þegar ég rannsaka beinin langar mig að gera það með þetta hugtak í huga, við erum að fást við fjölskyldu og hvernig er hægt að takast á við það. Okkur finnst svo sjálfsagt hvað hugtakið fjölskylda merkir, en þetta eru ekki alltaf líffræðileg tengsl, fólk elur upp börn sem eru ekki endilega líffræðileg skyld því. Er fjölskylda meira en skyldleiki, getum við horft á það hvernig komið er fram við fólk, t.d. hvernig gengið er frá líkum, og er það öðruvísi en annars staðar? Eitt af því sem við viljum rannsaka með ísótópagreiningu er brjóstagjöf; var börnum gefið brjóst, hversu lengi o.sv.frv.“

Sóknarfæri fyrir fornleifatúrisma

Uppgröfturinn á Hofstöðum hefur vakið athygli erlendis og Hildur fær mikið af fyrirspurnum frá fólki sem hefur áhuga á að stunda rannsóknir honum tengdar. Hofstaðir eru jafnframt einn af þeim stöðum sem Minjastofnun Íslands mun lagfæra sem minjastað til að auðvelda aðgengi almennings að minjunum. Gengið verður frá svæðinu þannig að hægt sé að sjá eitthvað í kirkjugarðinum og víkingaaldarskálanum, gerðir verða göngustíHugras_Hofstadir4gar, upplýsingaskilti o.fl. Hildur telur þetta mjög jákvætt. Áhugi fólks sé til staðar en á fáum stöðum sé hægt að ganga um og sjá slíkar minjar. Þá sé gott, með aukningu ferðamanna, að dreifa þeim meira. „Það er mikið sóknarfæri fyrir fornleifatúrisma og ég hef fengið fyrirspurnir frá ferðaþjónustunni, fólk vill koma og skoða. Ég fór nýlega til Orkneyja þar sem þeir hafa gert mikið út á þetta; 50% túrista þar koma til að skoða fornleifar. Við gætum lært mikið af þeim. Ég hef miklar skoðanir á því hvernig standa megi að málum á Hofstöðum, enda er ég orðin tilfinningalega tengd staðnum eftir 20 ára vinnu þar. Það er til dæmis áhugi hjá mér og fleirum fyrir því að þar verði komið á stofn rannsóknasetri. Ég veit um mörg verkefni sem fólk í Mývatnssveit gengur með í maganum, tengd fornleifa- og fornvistfræði og samstarfi milli íslenskra og erlendra háskóla. Svona rannsóknasetur myndi draga að sér rannsóknir. Mývatnssveit er eitt best rannsakaða svæðið á Íslandi hvað varðar fornleifar, en því meira sem við rannsökum, þeim mun fleiri spurningar vakna.“

Fimmtudaginn 5. nóvember mun Hildur halda fyrirlestur þar sem hún fer yfir sögu rannsóknarinnar, segir frá fyrstu niðurstöðum og fjallar um næstu skref. Fyrirlesturinn verður haldinn í stofu 132 í Öskju klukkan 16:30. Aðgangur er ókeypis og allir velkomnir á meðan húsrúm leyfir.[/x_text]

[x_text][fblike][/x_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3