[container] „Hvar hafa dagar lífs þíns lit sínum glatað?“ spyr skáldið Jóhann Jónsson í kvæði sínu Söknuði og vísar þar til mikilvægi litanna í lífi okkar.
Misjafnt er hvað fólk leggur mikla merkingu í liti en flestir sjá og upplifa liti á persónulegan hátt. Af einhverjum ástæðum virðast þó flestir, eða um 90% jarðarbúa, eiga það sameiginlegt að upplifa gráa litinn á svipaðan hátt og tengja hann neikvæðum tilfinningum svo sem sorg, þunglyndi, leiða og reiði. Eins má benda á þá staðreynd að flest orðasambönd sem innihalda orðið grár hafa neikvæða merkingu, sbr. grámóskulegt veður, að vera grár og gugginn, að vera á gráu svæði og svo mætti lengi telja. Áhrif lita á tilfinningalíf fólks er rannsóknarefni út af fyrir sig enda eru ekki allir á sama máli hvort tilfinningar sem litir vekja tengist lærðri hegðun eða séu hluti af eðlisávísun mannsins.
Hið neikvæða viðhorf til gráa litarins er viðfangsefni listamannsins Curvers Thoroddsen (f.1976) í vídeógjörningi sínum Gráskali sem opnaði í Galleríi Þoku laugardaginn 20. september, en þar fæst hann við tilbrigði gráskalans á persónulegan og afhjúpandi hátt.
Curver útskrifaðist með BA gráðu í myndlist frá Listaháskóla Íslands árið 2000 og lauk MFA námi frá School of Visual Arts í New York árið 2009. Curver er þekktastur fyrir að fást við það sem kallað er sjálfsævisöguleg listsköpun; þegar listamaðurinn gerir lífstíl eða ákveðnar athafnir sínar að inntaki listsköpunarinnar. Curver hefur í mörgum verka sinna skrásett líf sitt með aðstoð fjölmiðla, og má þar nefna verkið Íbúðin frá árinu 2004 en þar notaði listamaðurinn tækifærið og tók íbúðina sína í gegn fyrir opnum tjöldum. Þremur árum síðar hélt hann skransölu í anddyri Listasafns Íslands árið 2007 til þess að fjármagna framhaldsnám sitt í Bandaríkjunum.
Í nýjasta verki sínu Gráskali beinir listamaðurinn aftur sjónum að hversdagslegum athöfnum fólks og í þessu tilfelli þeirri athöfn að klæða sig í og úr. Gráskali er vídeógjörningur sem tekinn var upp í galleríinu í einni samfelldri lotu og felst í endurtekningu á þeirri athöfn að klæða sig í og úr fötum í ólíkum tónum gráskalans, eða allt frá hvítu til svarts. Við fyrstu sýn virðist verkið frekar grámyglulegt og litlaust á að líta, þó svo að gjörningurinn sé í lit. Það eina sem gefur til kynna að verkið sé í lit er nakinn líkami listamannsins sem hann afhjúpar inn á milli þess sem hann klæðir sig í og úr. Nakinn líkaminn, sem er einskonar miðpunktur í verkinu eða skiptistöð milli ólíkra tóna gráskalans, framkallar spennu og eftirvæntingu áhorfandans og myndar mótvægi við hinn yfirvegaða og skynsama eiginleika sem grái liturinn framkallar. En þrátt fyrir að nektin skipti ekki sköpum fyrir listgildi verksins má þó segja að nektin brjóti upp hinn gráa lit hversdagsleikans og gefi verkinu lit.
Curver er sannfærður um að grái liturinn eigi skilið jákvæðari viðbrögð, eða eins og hann orðaði það sjálfur í viðtali við Víðsjá: „Það eitt að grár sé minnst spennandi liturinn, gerir hann spennandi fyrir vikið“. Curver bendir á að grái liturinn er staðsettur milli hvítasta hvíts og svartasta svarts, en er samt litleysa og því litur hlutleysis en jafnframt litur óendanlegra möguleika enda er talið að mannsaugað geti greint allt að 500 gráa litatóna. Með verkinu vill listamaðurinn gera gráa litnum hærra undir höfði og bendir á að hver litatónn í hinum gráleita veruleika sé aðeins krydd í tilveruna. Curver tekst því að koma til skila að lífið er ekki svart og hvítt, heldur allir litirnir eða litleysurnar þar á milli.
Vigdís Rún Jónsdóttir,
meistaranemi í listfræði
[/container]
Leave a Reply