Noam Chomsky

Fleinn í síðu valdsins: Samfélagsrýnirinn Noam Chomsky

Um höfundinn
Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson

Björn Þór Vilhjálmsson er dósent í almennri bókmenntafræði og kvikmyndafræði. Sérsvið hans eru skörun og samræða kvikmynda og bókmennta, tækni og menning, nýmiðlar af ýmsum toga, og íslensk kvikmyndasaga. Sjá nánar

Það var síðla kvölds á staðartíma, þann 1. maí síðastliðinn, sem forseti Bandaríkjanna, Barack Obama, tilkynnti í sérstakri sjónvarpsútsendingu að hryðjuverkaleiðtoginn Osama bin Laden hefði verið skotinn til bana af sérsveitum bandaríska hersins. Nokkrum dögum síðar birtust viðbrögð Noams Chomskys við atburðinum á pólitískum vefsíðum á borð við Znet og Guernica, en þar segir hann meðal annars:

Spyrja mætti hvernig við myndum bregðast við ef íraskir sérsveitarmenn lentu fyrir utan heimili George W. Bush, réðu hann af dögum og vörpuðu því næst líki hans í Atlantshafið. Glæpir hans eru óumdeilanlega margfalt alvarlegri en glæpir bin Ladens, og hann er ekki aðeins „grunaður“ heldur er hann óvéfengjanlega „ákvarðarinn“ (e. the decider) sem gaf skipun um að fremja hinn „endanlega alþjóðlega glæp sem er frábrugðinn öðrum stríðsglæpum að því leyti að í honum felst samanlögð illska heildarinnar“ (vitnað í Nuremberg dómstólinn), fyrir hverja sök nasistar voru hengdir; hundruðir þúsunda hafa látist, milljónir lagt á flótta, landið að miklu leyti eyðilagt […][i]

Þarna vísar Chomsky bæði til ábyrgðar Bush á Íraksstríðinu og þess að sönnur hafa aldrei verið færðar fyrir dómstólum á ábyrgð bin Ladens á hryðjuverkaárásunum á Bandaríkin þann 11. september 2001. Chomsky gerir þó meira en að benda á staðreyndir. Tilvitnunin hér að ofan er prýðilegt dæmi um stílbrögð Chomskys og hæfileika hans til að stuða lesendur með dæmum og samanburði sem ýmsum kann að þykja ögrandi og jafnvel fara út fyrir viðsættanleg mörk, vera óhugsandi.

Almennt voru viðbrögðin við fréttunum af dauða bin Ladens jákvæð og var þeim jafnvel tekið fagnandi af stjórnmálaleiðtogum í Evrópu. Angela Merkel þýskalandskanslari var þó gagnrýnd harðlega í fjölmiðlum og af þýskum stjórnmálamönnum fyrir ummæli sín af þessu tilefni, en hún sagði m.a. að „öfl friðar hefðu notið velgengni“ kvöldið sem árásin var gerð á víggirt heimili bin Ladens. Umræðan í Þýskalandi og víðar sýnir að ýmsir voru tilbúnir að gagnrýna bandarísk yfirvöld fyrir að hunsa með öllu gildi og reglur réttarríkisins og taka grunaðan mann af lífi án dóms og laga, en af frásögnum má ljóst þykja að hægt hefði verið að handsama bin Laden á lífi og í kjölfarið rétta yfir honum.

Fáir gengu þó jafn langt og Chomsky, sem með samanburðinum á milli bandarískra sérsveitarmanna í Pakistan og íraskra vígamanna í Crawford, Texas ítrekar ekki aðeins lögleysu aðgerða bandarískra stjórnvalda í þessu tiltekna tilviki heldur – og þetta er skrefið sem mörgum kann að þykja óþægilegt – krefst þess að við skoðum eigin samfélagslegu gildi með gagnrýnu hugarfari. Chomsky fer fram á að við reynum að greina það sem gerir okkur oft og tíðum ókleift að beita samskonar gildismati á gjörðir þjóðkjörinna leiðtoga í vestrænum lýðræðisríkjum, leiðtoga eins og Bush sem gerast sekir um þann alvarlegasta glæp sem til er samkvæmt alþjóðlegum sáttmálum og lögum, en það er að hefja stríðsátök án lögformlegar og knýjandi ástæðu, og við reiðum fram án umhugsunar til að fella dóma yfir persónum og leikendum í fjarlægum menningarheimum.

Tvískinnungur og hræsni koma hér vissulega við sögu, og sumt má skýra með tilvísun til hagsmuna, en í skrifum sínum í gegnum tíðina hefur Chomsky kafað dýpra í samfélagsgerðina og beint sjónum að fjölmiðlum og þeirri menningarlegu mótun sem á sér stað í samfélaginu og býr til ramma fyrir leyfilegar og viðsættanlegar skoðanir; þeim valdastofnunum og hugmyndafræði sem móta þann hugtaka- og gildisheim sem er ásættanlegur í „virðulegri“ og „ábyrgri“ orðræðu. Það að halda því fram að George W. Bush hafi framið glæpi er varða við Alþjóðadómstólinn og leitt hefðu til dauðarefsingar við Nuremberg réttarhöldin, er dæmi um málaflutning sem mölbrýtur viðsættanlegan ramma umræðunnar, og dæmir mælandann sjálfkrafa til útskúfunar.[ii]

Í bók sinni um Noam Chomsky frá 2005, The Chomsky Effect, lýsir Robert F. Barsky skrifum Chomskys og þeim niðurstöðum sem hann kemst að sem „of róttækum til að þau geti í raun „heyrst“ innan meginstraumsins“, og vísar þar næst í áhrifamikinn bandarískan fréttamann sem segir að viðhorf Chomskys virki á sig eins og þau séu frá fjarlægri plánetu.[iii] Milan Rai, annar rithöfundur sem skrifað hefur bók um Chomsky, fjallar um þá sérkennilegu staðreynd að ekki er nóg með að Chomsky hafi í raun verið gerður útlægur úr bandarískum meginstraumsfjölmiðlum (en samkvæmt greiningarmódeli Chomskys og hagfræðingsins Edwards S. Hermans á virkni fjölmiðla er í raun ekki við öðru að búast) en að honum hefur einnig verið vísað á dyr í helstu málgögnum vinstri manna í Bandaríkjunum (NY Review of Books, The Nation, The Progressive, Harpers, o.s.frv.). Rai vitnar í breskan blaðamann sem einmitt lýsir furðu sinni yfir þessari stöðu: „Frá lokum Víetnam-stríðsins hafa frjálslyndir bandarískir fjölmiðlar, allir sem einn, séð til þess að einum skarpasta og áhugaverðasta vinstri ummælanda þjóðarinnar er meinað um breiðan lesendahóp.“[iv] Þetta er ekki síst sérkennilegt ef litið er til þess að Chomsky er mest ívitnaði núlifandi fræðimaður heims, og áttundi mest ívitnaði fræðimaður sögunnar. Þá telst Chomsky einn mikilvægasti málvísindamaður samtímans og í 55 ár hefur hann kennt við hinn virta háskóla MIT. Í alþjóðlegri könnun sem þjóðmálaritin Prospect og Foreign Policy gerðu árið 2005 var Noam Chomsky með yfirburðum valinn áhrifamesti hugsuður samtímans. Eins og Chomsky bendir sjálfur á er það einkum í Bandaríkjunum sem aðgangur hans að fjölmiðlum er takmörkunum háður, annars staðar í heiminum er hann eftirsóttur álitsgjafi. Ein kaldhæðnislegasta birtingarmynd þessa er sú staðreynd að bandaríska stórblaðið New York Times, sem alla jafna birtir ekki stafkrók eftir Chomsky, kaupir pistla eftir hann til að dreifa á alþjóðavísu.[v]

Í grein frá árinu 1985 sem nefnist „The Chorus and Cassandra“ gerir rithöfundurinn og pólitíski ummælandinn Christopher Hitchens tilraun til að grafast fyrir um orsakir sérkennilegrar stöðu Chomskys í bandarísku menningarlandslagi.  Hann gefur sér það sem rannsóknarspurningu að grennslast fyrir um það hvers vegna stærðarinnar bók eftir virtan fræðimann um eitt eldfimasta deilumál okkar tíma, samband Ísraels og Palestínumanna, og stuðning Bandaríkjanna við Ísrael, hafi einungis fengið umfjöllun í tveimur bandarískum dagblöðum, á sama tíma og fjallað var um hana í öllum helstu fjölmiðlum Kanada og Evrópu. Hér er um að ræða bók Chomskys frá 1983, Fateful Triangle: The United States, Israel, and the Palestinians, en eins og áður segir var fjallað um hana í tveimur dagblöðum, Boston Globe (en Chomsky er frægur heimamaður í Boston) og The Los Angeles Herald-Examiner (Chomsky átti vin á menningardeildinni sem hafði betur í deilum við ritstjórann). Niðurstaða Hitchens er margþætt en að hluta til kemst hann að því að skjótasta leiðin til að dæma sig úr leik í stjórnmálaumræðu í Bandaríkjunum sé að gagnrýna Ísrael, en það hefur Chomsky, sem er gyðingur og fluttist um skeið til Ísrael á sjötta áratugnum, gert af einurð áratugum saman.[x] Að öðru leyti eru niðurstöður Hitchens samhljóða athugasemdum Barskys og Rai, að óvægin gagnrýni Chomskys á utanríkisstefnu Bandaríkjanna sé svo róttæk, en jafnframt svo vel grundvölluð, að stofnunarvaldið (en til þess telur Chomsky stóran hluta menntamanna, sem að hans mati „þjóna flestir með einum eða öðrum hætti valdi“)[xi] leiti á náðir þöggunar og ófrægingar, frekar en málefnalegrar samræðu. Chomsky hefur að þessu leyti ávallt verið afskaplega óþægilegur fræðimaður og pólitískur ummælandi, fleinn í síðu valds og þyrnir í augum málsvara kerfisins.

Því fer þó fjarri að Chomsky sé einangraður. Eins og áður segir er hann eftirsóttur ummælandi um atburði líðandi stundar um víða veröld, um hann eru gerðar kvikmyndir og á nýju árþúsundi hafa bækur hans hlotið víðtækari umfjöllun í meginstraumnum en nokkru sinni fyrr. Hann er óþreytandi fyrirlesari og kemur fram víðsvegar um Bandaríkin fyrir fullu húsi, bókaður mörg ár fram í tímann. En þrátt fyrir að njóta mikillar hylli síðustu ár hefur Chomsky hvergi hvikað í gagnrýni sinni. Niðurstaðan er kannski sú, eins og Barsky bendir réttilega á, að líf og starf Chomskys er mörgum mikilvægur innblástur og sýnidæmi um það sem einstaklingar sem njóta forréttinda í vestrænu nútímasamfélagi og eru jafnvel í ákveðinni valdastöðu í stofnanalegum skilningi  (eru t.d. prófessorar í háskólum) geta gert og áorkað í nafni réttlætis og mannréttinda.[xii]

Noam Chomsky verður öndvegisfyrirlesari Hugvísindasviðs í tilefni af aldarafmæli Háskóla Íslands.



[i] Noam Chomsky, „My Reaction to Osama bin Laden’s Death“, Guernica, 6. maí 2011. http://www.guernicamag.com/blog/2652/noam_chomsky_my_reaction_to_os/.

[ii] Sjá t.d. Christophers Hitchens, „Noam’s Follies“, Slate, 9. maí 2011. En eins og frægt er urðu vinaslit milli Chomsky og Hitchens eftir hryðjuverkaárásirnar á Bandaríkin ellefta september 2001. http://www.slate.com/id/2293541/.

[iii] Robert F. Barsky, The Chomsky Effect. A Radical Works Beyond the Ivor Tower, Cambridge, Massachusetts og London: The MIT Press, bls. 49.

[iv] Milan Rai, Chomsky’s Politics, London og New York: Verso, 1995, bls. 3.

[v] Sjá Noam Chomsky, Interventions, San Francisco: City Lights Publications, 2007, og

[vi] Sjá einnig Rai, Chomsky’s Politics, bls. 208.

[vii] Rai, Chomsky’s Politics, bls. 157.

[viii] Barsky, The Chomsky Effect, bls. 11.


Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3