Um höfundinn
Um miðjan maí beindust augu íslenskra fjölmiðla og yfirvalda að Úganda þegar erlend mannréttindasamtök fengu fréttir af því að úganska þingið myndi hugsanlega fjalla um lagafrumvarp sem felur í sér stórfelld mannréttindabrot gagnvart hinsegin fólki. Tvær undirskriftasafnanir voru settar af stað og söfnuðust samtals um tvær milljónir undirskrifta. Bleiki hnefinn, aðgerðahópur róttækra kynvillinga, og Samtökin ’78 skoruðu á íslensk yfirvöld að beita sér í þágu hinsegin fólks í Úganda. Í kjölfarið fordæmdu bæði Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra og Össur Skarphéðinsson utanríkisráðherra frumvarpið.
Staða hinsegin fólks er slæm víða í heiminum. Kynferðissambönd tveggja einstaklinga af sama kyni eru ólögleg í 76 ríkjum. Í sjö löndum má dæma hinsegin fólk til dauða fyrir kynmök við einstaklinga af sama líffræðilega kyni.[1] Þess utan sætir hinsegin fólk ofsóknum af hálfu lögreglu og stjórnvalda þar sem kynvitund og kynhneigð þeirra er fullkomlega lögleg, t.d. í Eystrasaltslöndunum og Írak.
Frumvarpið sem hér um ræðir var fyrst lagt fram af David Bahati árið 2009. Ef það nær fram að ganga má dæma einstakling til dauða ef hinn aðilinn er undir 18 ára aldri eða fatlaður, ef viðkomandi er HIV-smitaður eða svokallaður „raðgerandi“ (serial offender), þ.e. „person who has previous convictions of the offence of homosexuality or related offences“. Samkynhneigð (homosexuality) er jafnframt skilgreind sem svo lítið sem að snerta aðra manneskju af sama kyni í þeim tilgangi að eiga með henni kynmök. Fyrir það má dæma einstakling í lífstíðarfangelsi og beita dauðarefsingu gerist það oftar en einu sinni.[2] Það þýðir í raun að dauðarefsing muni liggja við samkynhneigð og tvíkynhneigð ef frumvarpið verður samþykkt.
Eftir að athygli umheimsins beindist að frumvarpinu hefur David Bahati haldið því fram að hann muni eða hafi þegar fjarlægt dauðarefsingarákvæðið úr frumvarpinu. Meint endurbætt útgáfa hefur þó aldrei verið gefin út og því vinna mannréttindasamtök enn í samræmi við upprunalegt frumvarp.
Úganda er eitt af þróunarsamvinnulöndum Íslands ásamt Malaví, Mósambík, Namibíu og Níkaragúa. Öll nema Níkaragúa hafa einhvers konar ákvæði í landslögum sínum sem banna samkynhneigð. Í íslenskri þróunarsamvinnu ræður samvinnulandið för og peningar settir í verkefni sem tengjast þeim markmiðum sem það hefur sjálft sett. Samhliða er lögð áhersla kynjasamþættingu, þ.e. að kynjajafnrétti sé fléttað inn í allar hliðar þróunarsamstarfsins. Orðin samkynhneigð, tvíkynhneigð, trans eða hinsegin koma aftur á móti hvergi fyrir, hvorki í jafnréttisstefnu stofnunarinnar né nýjustu ársskýrslum frá 2008 og 2009.[3]
Þróunarsamvinnustofnun er ríkisstofnun og starfar í löndum þar sem svívirðileg mannréttindabrot gagnvart hinsegin fólki viðgangast. Íslensk yfirvöld stæra sig af því að samkynhneigðir og tvíkynhneigðir njóti lagalegs jafnréttis í hvívetna og jafnvel er talað um Ísland geti orðið fyrirmynd annarra þjóða er varðar málefni hinsegin fólks. Það verður því að teljast nokkuð undarlegt að Þróunarsamvinnustofnun hafi enga stefnu varðandi réttindi hinsegin fólks eða hvernig bregðast skuli við þegar samvinnuríki geri sig líkleg til að auka mannréttindabrot gagnvart hinsegin fólki. Þess í stað gerir stofnunin lítið úr þeirri ógn sem hinsegin fólki stafar af ofangreindu frumvarpi í vefmiðli sínum og talar um séríslenskt fjölmiðlafár þegar einföld leit á Google News sannar hið gagnstæða.[4]
Það ætti raunar að vera einfalt mál að leysa þann vanda sem stofnunin er í og um leið viðhalda stöðu landsins sem „fyrirmyndarríki“ þegar kemur að réttindum hinsegin fólks með því að ekki aðeins kynjasamþætta þróunarstarf stofnunarinnar heldur einnig „hinseginsamþætta“ það. Það er flétta jafnrétti hinsegin fólks inn í alla þætti þróunarsamstarfsins og stuðla þannig að valdeflingu og fræðslu. En þvert á móti virðist stofnuninni líðast að vera algerlega stefnulaus í þessum málaflokki.
Hér er um að ræða ríkisstofnun sem starfar í löndum þar sem alvarleg mannréttindabrot gagnvart hinsegin fólki eru daglegt brauð og öll fræðsla um málefni þeirra er í höndum hinseginfjandsamlegs ofstækisfólks. Stefnuleysi hennar gefur því rakið tilefni til að spyrja hvort íslensk stjórnvöld virði réttindi hinsegin fólks í hvívetna, eins og þau stæra sig stundum af, þegar íslensk ríkisstofnun lætur sig engu varða stórfelldar ofsóknir og mannréttindabrot gagnvart hinsegin fólki í þeim löndum sem hún starfar.
1. http://ilga.org/ilga/en/article/1161
2. http://www.scribd.com/doc/54991486/09-10-14-Bill-No-2018-Anti-Homosexuality-Bill
3. http://www.iceida.is/utgefid-efni/
4. ,,Íslenskt fjölmiðlafár vegna frumvarps þingmanns í Úganda”, Vefrit um þróunarmál 18. maí 2011: http://archive.constantcontact.com/fs049/1102056362425/archive/1105584923110.html
Leave a Reply