Hin fjölmörgu og ákaflega mismunandi menningarsamfélög álfunnar gera sér mörg dagamun þennan dag. Bandaríkin og Kanada eru þar reyndar lítt áberandi nema að dagurinn er víðast hvar notaður til að fjalla um landafundina í skólum og innflytjendasamfélög Mið- og Suðurameríkana bregða undir sig betri fætinum og halda menningararfleifð sinni á lofti.
Í smáríkinu Kostaríku, þar sem ég er stödd um þessar mundir, er að finna sjö mismunandi samfélög frumbyggja. Sjö þjóðabrot sem öll eiga og nota sitt eigið tungumál og menningu.En það er langt frá því að um hátíðisdag sé að ræða fyrir alla. Í smáríkinu Kostaríku, þar sem ég er stödd um þessar mundir, er að finna sjö mismunandi samfélög frumbyggja. Sjö þjóðabrot sem öll eiga og nota sitt eigið tungumál og menningu. Á síðustu árum hafa þau bundist samtökum og stillt saman strengi í baráttu fyrir auknum réttindum. Þau vilja að virðing sé borin fyrir sérstöðu þeirra og því sem þau hafa fram að færa til fjölmenningar og fjölbreytileika þjóðarinnar. Talsmaður samtakanna, sem kemur úr röðum Bribri indjána í Talamanca-sýslu á Atlantshafsströnd landsins, sendi bréf til La Nación dagblaðsins í vikunni og hvatti til þess að íbúar Kostaríku, sem og annarra landa álfunnar, notuðu daginn til að minnast þeirra milljóna manna sem féllu í átökum við landtökuliðið á sínum tíma, fyrir tilstilli sjúkdóma sem þeir báru með sér, eða í ánauð. Málflutningur hans var beittur og þar var að finna svipaðan tón og ég heyrði í Hondúras fyrir þremur árum þegar ég var þar stödd á sama tíma árs. Frumbyggjar Hondúras nutu þess þá að í landinu var starfandi sérstakt ráðuneyti um málefni þeirra. Fé hafði verið lagt til gerðar fjölmála orðabókar til að koma í veg fyrir að þjóðarbrot frumbyggja þyrftu sífellt að snúa sér til spænskunnar í samskiptum sín á milli og áhersla lögð á að til yrðu vel menntaðir túlkar sem auðveldað gætu umrædd samskipti. Því miður var skipt um stjórnvöld og skrúfað fyrir fjárveitingar til ráðuneytisins og verkefna þess. Barátta frumbyggja í Hondúras, sem og víðast hvar annars staðar, féll því aftur í fang atorkusamra sjálfboðaliða.
En það eru ekki einingis hvítir eða indjánar, og afkomendur þeirra, sem byggja álfuna, heldur einnig misfjölmenn samfélög blökkumanna. Í löndum Mið-Ameríkuríkja fara þeir alveg sína eigin leiðir og skipuleggja bæjarhátíðir, „carnival“, í tilefni 12. október ár hvert. Reyndar hafa stjórnvöld hér í Kostaríku ekki veitt formleg leyfi fyrir hátíðinni þetta árið (þótt óformlegt karnival verði haldið þrátt fyrir 
það) vegna „dengue“ sjúkdómsins sem moskíktóflugur bera á milli íbúa Atlantshafsstrandarinnar og gesta þeirra. Stjórnvöld telja sig fyrirbyggja smit með því að banna fjöldasamkomur, en raggae og calypso unnendur í borgum eins og Limón, láta það sem vind
um eyru þjóta og hér stefnir í mikla tónlistar- og danshátíð. Haldið er á lofti þeirri staðreynd að flestir íbúar landshlutans eiga ættir að rekja til Jamaíku og annarra eyja Karíbahafsins og tónlist Bobs Marley og afkomenda hans mun hljóma hátt og snjallt þrátt fyrir varnaðarorð heilbrigðisyfirvalda. „Día de las culturas“ kemur bara einu sinni á ári. „Hay más tiempo que vida“ segja Kostaríkubúar og vísa til þess að tíminn sé afstæður en lífið sé stutt.
[1] Kanada fer eigin leiðir en þar er haldin þakkargjörðarhátíð í annarri viku október.
Hér að neðan er fræðslumyndband á spænsku um þennan dag.
[/x_text]Um höfundinn
Deila