„Ég hef ákveðið að hætta að skilgreina mig sem kven-eitthvað eða karl-eitthvað“

Í Kynvillta bókmenntahorninu er skrifað um hinsegin bókmenntir og hinseginleikann í bókmenntum — við lesum á skjön, skyggnumst út fyrir síðurnar og skoðum það sem býr á milli línanna. Umsjón: Ásta Kristín Benediktsdóttir, lektor við Íslensku- og menningardeild: akb@hi.is.  


Unnur Steina K. Karls, meistaranemi í almennri bókmenntafræði, skrifar um kynseginleika í íslenskum skáldsögum.

Um kynseginleika í íslenskum skáldsögum

Bókmenntir hafa frá upphafi fjallað um fjölbreytileika kyns og kynvitundar en það var ekki fyrr en nýlega að eiginlegar kynsegin persónur tóku að birtast í íslenskum skáldsögum. Hér á eftir verður fjallað um sex slíkar bækur, sem allar komu út á síðustu fimm árum, en auk þeirra má nefna Hans Blævi (2018) eftir Eirík Örn Norðdahl. Þau orð og hugtök sem við notum í dag til að lýsa kynseginleika eru langflest nýyrði og áður en þau ruddu sér rúms í íslenskri tungu var erfiðara að fjalla um málefnið. Auknum sýnileika kynsegin fólks í samfélaginu mun þó vonandi fylgja aukinn sýnileiki í íslenskum skáldsögum.

Kynsegin persónur í aukahlutverkum

Skáldsagan Móðurhugur (2017) eftir Kára Tulinius er ein fyrsta íslenska bókin, ef ekki sú fyrsta, þar sem fornafnið hán er notað. Ein af aukapersónunum, Lionel, er kynsegin og notar fornafnið hán. Lítið kemur fram um hán annað en að háni var útskúfað úr samfélaginu þegar hán kom út úr skápnum. Lionel missti forræði yfir dóttur sinni fyrir að vera kynsegin og þrátt fyrir að vera með meistaragráður fær hán ekki að kenna og engar bækur útgefnar. Lionel býr ásamt ástmanni sínum Jerome í litlu húsi á afskekktum stað og virðist forðast samfélagið sem fordæmdi hán.

Í bók Ævars Þórs Benediktssonar Drengurinn með ljáinn (2022)er einnig aukapersóna sem er kynsegin og jafnframt er persónufornafn forsætisráðherra Íslands hán í Arnaldur Indriðason deyr (2021)eftir Braga Pál Sigurðarson. Persónur sem þessar, sem eru í litlum hlutverkum, virðast ekki skipta miklu máli í fyrstu en í raun eru þær mikilvægt skref í átt til þess að gera kynsegin fólk sýnilegra og festa fornafnið hán í sessi í íslenskri tungu.

Hér er hán, um hán, frá háni, til háns

Þekkingarleysi og fordóma gagnvart kynsegin fólki má einnig finna í íslenskum skáldsögum. Sem dæmi má nefna Að eilífu ástin (2018) eftir Fríðu Bonnie Andersen og Dauðabókina (2020)eftir Stefán Mána. Í fyrri bókinni segir persónan Sigga að í raun mætti segja að „Guð sé hán“ og að orðið hán þýði „eitthvað sem skilgreinir sig hvorki sem karl né konu“.[2] Þarna birtist sá algengi misskilningur að persónufornafnið hán sé nafnorð sem lýsi kynvitund. Sigga er trans kona sem vinnur á elliheimili og hefur reynt að upplýsa og fræða heimilisfólk um hvað það er að vera trans en þrátt fyrir það virðist hún ekki fullkomlega skilja hvernig nota eigi fornafnið hán.

Í Dauðabókinni leiðir morðmál rannsóknarlögreglumanninn Hörð Grímsson að trans málefnum. Hugmyndir hans um trans fólk einkennast af mikilli vanþekkingu og fordómum þar sem hann segir meðal annars um kynsegin fólk: „Það má ekki einu sinni flokka fólk eftir kynfærum lengur því sumir eru hvorki karl né kona heldur eitthvað sem heitir hán, hvað sem það nú er.“[3] Hér kemur aftur upp fyrrnefndur misskilningur þar sem Hörður notar fornafnið hán rangt. Hvergi í bókinni eru skoðanir Harðar og þær rangfærslur sem hann setur fram gagnrýndar eða vegið á móti þeim. Sérstaklega má tilgreina orðræðu hans um morðingja bókarinnar sem er trans einstaklingur. Hörður segir morðingjann hvorki vera konu né mann (morðinginn er þó samkvæmt lýsingum trans maður) og tengir það við andlegt ójafnvægi, afbrigðileika og verknað hans.[4] Eru þessar skaðlegu hugmyndir Harðar síðar staðfestar þar sem morðinginn er vistaður á réttargeðdeild.

Litli garðurinn

Skaðlegar umfjallanir líkt og í fyrrnefndum bókum eru sem betur fer fátíðar en dæmi um jákvæðari birtingarmynd fá finna í skáldsögunni Litli garðurinn (2020)eftir Láru Óskarsdóttur. Sagan gerist á tveimur tímabilum, á tíunda áratugnum og í samtímanum. Á fyrra tímabilinu fjallar sagan um Elínu og Stef, sem lesendur kynnast fyrst sem Stefano/Stefí. Stef kemur út sem kynsegin í bókinni en þegar Elín og Stef kynnast fyrst er Stef að hætta störfum hjá lögreglunni og að hefja feril sinn sem dragdrottning. Hán segir frá því hvernig hán hafi vitað frá unga aldri að hán hafi ekki fæðst í því kyni sem háni var ætlað:

Þegar ég var þriggja ára, byrjaði ég að klæða mig úr strákafötunum mínum og fara í kjóla sem frænka mín átti. Hún greiddi á mér hárið og setti í það spennur.[5]

Viðbrögð foreldranna við þessari hegðun voru neikvæð. Þau bönnuðu frænkunni að koma oftar í heimsókn, sendu Stef í strákabúðir og neyddu hán til að bæla kynvitund sína. Hán segist hafa viljað þóknast foreldrum sínum en nú séu þau bæði látin og því getur hán loksins lifað eins og hán vill.

            Hingað til hefur Stef hvorki fundið sig sem karl eða konu en þó leikið bæði hlutverk sem Stefano og Stefí. Hán nýtir sér það að geta klætt sig í karlmannsföt og verið álitið karlmaður en klæðist aðallega kjólum heima hjá sér. Kvenlega hliðin kemur svo sterkt fram í draginu þar sem hán nýtur þess að vera mjög kvenlegt. Að lokum fær Stef þó nóg af því að leika þessar tvær manneskjur, karlmanninn Stefano og kvenmanninn Stefí. Þegar hán kemur út úr skápnum segir hán Elínu að hán hafi ákveðið að hætta að skilgreina sig eftir kynjatvíhyggjunni. Þá tekur hán upp nafnið Stef þar sem hin nöfnin eru tengd ákveðnum kynjum.

            Þar sem saga Stefs gerist eins og áður segir á tíunda áratugnum voru þau orð sem við notum í dag ekki til, því notar hán sem dæmi ekki orðið kynsegin. Stef segist einnig vera sama um fornöfn en á þessum tíma hafði Stef ekki úr öðru að velja en hún eða hann þar sem hán hafði ekki enn verið búið til. Í þeim hluta sem gerist í samtímanum vísar Katrín, dóttir Elínar, þó til Stefs með fornafninu hán og má þar greina þessa þróun orðræðunnar beint. En eins og sálfræðingur Katrínar segir þegar hún spyr hvort það sé ekki sérstakt að Stef hafi skilgreint sig utan kynjatvíhyggjunnar í mörg ár, þá hefur kynsegin fólk alltaf verið til þó það hafi ekki verið til ákveðin orð um það fyrr en nýlega.

            Saga Stef er mjög falleg og byggir að mestu leyti á gleði. Þrátt fyrir að þurfa að fela kyngervi sitt lengi vel endar saga háns á því að hán hefur fundið sig, er glatt og hefur meira að segja látið drauma sína rætast um að opna eigin dragklúbb og verða fræg dragdrottning. Sögur sem þessar, þar sem saga kynsegin persóna er sögð með mikilli virðingu og byggir ekki á fordómum heldur þeirri lífsgleði sem fylgir að geta verið man sjálft, eru gríðarlega mikilvægar. Vonandi munu þær bækur í framtíðinni sem fjalla um kynsegin persónur taka svona birtingarmyndir til fyrirmyndar.

Unnur Steina K. Karls, meistaranemi í almennri bókmenntafræði.


[1] Lilja Óskarsdóttir, Litli garðurinn, (Reykjavík: Lára Óskarsdóttir, 2020), bls. 171.

[2] Fríða Bonnie Andersen, Að eilífu ástin, (Reykjavík: Bjartur, 2018), bls. 204.

[3] Steinar Bragi, Dauðabókin, (Reykjavík: Sögur, 2020), bls. 205.

[4] Sama heimild, bls. 274.

[5] Lilja Óskarsdóttir, Litli garðurinn, (Reykjavík: Lára Óskarsdóttir, 2020), bls. 69.

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern