Það er fátt sem loðir jafn rækilega við sálfræðilega spennutrylla og mýtan um heillandi siðblindingjann. Þeir hafa verið yrkisefni ófárra skálda og kvikmyndargerðarmanna í gegnum tíðina. Hannibal Lecter, Patrick Bateman, Alex Delarge og Dexter Morgan eru allir dæmi um hinn heillandi, tungulipra og oft aðlaðandi siðblindingja. Svo upptekin erum við af þessari þversögn – heillandi óþokki sem brosir sínu breiðasta á meðan hann sker þig á háls – að við heimfærum hana jafnvel á raunverulega morðingja og upphefjum um leið. Jeffrey Dahmer, Ted Bundy og Carlos Robledo Puch eru dæmi um raunverulega raðmorðingja sem horft hefur verið til með sérkennilegri blöndu af áráttukenndum áhuga og lotningu . Sá síðastnefndi er yrkisefni leikstjórans Luis Ortega í argentínsku kvikmyndinni ElÁngel (2018), eða Englinum. Morðhrina Carlosar stóð sem hæst á áttunda áratug síðustu aldar í Buenos Aires, á sama tíma og sumir frægustu raðmorðingjar aldarinnar dönsuðu eins og kettir í kringum heitan grautinn í Bandaríkjunum. Glæpir engilsins unga vöktu gríðarlega athygli í Argentínu vegna þess hve ungur, myndarlegur og heillandi Carlos var, sem og vegna kæruleysislegs yfirbragðs glæpaöldunnar sem hann stóð fyrir.
Í El Ángel birtist Carlos (Lorenzo Ferro) einmitt sem ljóshærður engill dauðans. Barnslegt andlitið, búttaðar kinnarnar og saklaus súkkulaðibrún augun í slagtogi við þrýstnar bleikar varirnar og þokkafullar ljósar krullur sem skoppa glaðhlakkalega á kolli engilsins unga, allt virðast þetta klippt úr Sistínsku kapellunni. Eðlilega reynist áhorfendum erfitt að koma auga á kaldrifjaðan morðingjann sem leynist bakvið þennan heillandi grímubúning. Áhorfendur hafa hinsvegar ekkert val þegar að því kemur. Það verður snemma ljóst að Carlitos hinn krúttlegi er ekki eitt af engilbörnum Raffaellos, heldur stelsjúkur glæpamaður sem á óhugnanlega auðvelt með að taka skrefið frá ránum að morðum. Bókina skal ekki dæma af kápunni og sama virðist gilda um morðingja, ekki skal meta umfang geðveikinnar af útliti glæpamannsns.
El Ángel er undir áhrifum margra þekktari kvikmyndaverka. Tónlistarvali hennar svipar óneitanlega til verka Martin Scorsese, þar sem vinsæl popptónlist er látin líða undir blóðugum voðaverkunum, svona eins og til að gefa þeim hversdagslegan blæ. Hinn þjófótti og þokkafulli Carlos stelst inn í íburðarmikil hús og dansar á djúprauðum, gufuhreinsuðum teppum yfirstéttarinnar á skítugum skónum meðan glaðhlakkaleg suður-amerísk popptónlist leikur undir. Carlos kveikir í stolnum bíl sem hann hefur ekið á tré og undir ómar suður-amerísk útgáfa af „House of the Rising Sun” (sem þekktast er í flutningi bandarísku sveitarinnar The Animals). Undir ýktum nærmyndum af óviðeigandi ástaratlotum miðaldra móður besta vinar hans og Carlosar hljómar „No ho l’etá”, betur þekkt hér heima sem „Heyr mína bæn”.
Gulleit filman sem líður yfir einstaklega vel útfærðum stíl 8. áratugarins er vermandi, eins og einskonar gullin rósrauð gleraugu sem horft er í gegnum, að einfaldari tímum þar sem auðvelt var að ræna grunlausa skotvopnasala og myrða háaldraða íbúa höfðingjasetra, án nokkurra afleiðinga. Þessi hlýlega sýn með sterkum litum er því ekki aðeins stórkostlegt afturhvarf til áhrifa þeirra kvikmynda sem El Angél er undir, heldur ýtir enn fremur undir hversdagslega nálgun leikstjórans á ógeðfelldum efnisvið.
Undir glæpsamlegri frásögninni kraumar svo nautnafullur hómóerótískur straumur, en samband Carlosar við besta vin sinn og glæpafélaga, Ramón (Chino Darín), birtist sem ófullnægjandi og forboðið ástarsamband, nokkuð sem flækir samskiptin um leið og það hleður þau spennu og hættu. Í þessum samskiptum er greinanlegur ómur frá kvikmyndum Pedro Almodovar, titrandi kynferðisleg spenna ungu drengjanna dansar við línurnar án þess þó að fara yfir þær. Þessi hikandi en kynferðislega hlaðna spenna gefur kvikmyndinni ákveðna vídd kynferðislegs þroska á vendipunkti barnslegrar æskunnar og blómaskeiðs kynþroskans.
Óumflýjanlegur samanburður persónu Carlosar og unga, siðblinda Alex Delarge (Malcolm McDowell) úr Clockwork Orange (Stanley Kubrick, 1972) nær hámarki þegar lögreglan nær loks í skottið á Engli dauðans og blaðaúrklippur líða yfir skjáinn. Undir fyrirsögnunum óma raddir fréttaþula sem drepa á stefum sem við þekkjum úr vélgenga glóaldinu: Að morðæði söguhetjunnar ungu sé afleiðing einhverskonar geðveilu, sem megi þá lækna. Erfitt er að horfast í augu við sannleikann, að svona heillandi, myndarlegur ungur piltur hafi getað framið slík voðaverk. Undir lok sögu Alex eru hinsvegar skýr skilaboð, ofbeldið er ólæknandi enda innsaumað í dýrslega vitund okkar. Siðblindu athæfi Carlosar er hins vegar ekki ljáð víðari samfélagsleg skírskotun, líkt og Kubrick gerir með persónu Alexar. Carlos er forvitnilegur í fjarlægð sinni, líkt og að virða fyrir sér rándýr á afrískri sléttu úr öryggi safaríbifreiðar. Ókennileiki hans og strákslegt fasið gerir hann ólíkan umhverfi sínu og þar af leiðandi heillandi, rómantískan og eftirsóknarverðan, líkt og við girnumst það sem við ekki getum fengið. Það er ekkert hér sem hægt er að skilja eða leggja út af eða nota til að lesa í samfélagið sem gat af sér svona einstakling.
El Ángel hefur kannski ekki ýkja mikið nýtt fram að færa í greinahefð glæpa– og fjöldamorðingjamyndarinnar, þótt hún sé ákaflega vönduð smíð og fögur á að líta. Frásögnin gefur lítið fyrir uppskrúfaðan hrylling eða hrottafengnar blóðsúthellingar, heldur kýs hún frekar að dvelja við lítilfjörleg, undarleg atriði sem gefa kvikmyndinni óvenjulegt yfirbragð. El Ángel er heillandi en ógeðfelld undir niðri – rétt eins og söguhetja hennar.
Um höfundinn
[fblike]
Deila