Svanasöngur Sam Shepards

[cs_text]Rithöfundurinn og Pulitzer-verðlaunahafinn Sam Shepard lést í fyrra en hann skilur eftir sig fjöldann allan af skáldsögum, ljóðum, leikritum, handritum og tónlist. Hann er þó þekktastur fyrir leik sinn í kvikmyndum og fyrir það fékk hann eina Óskarstilnefningu. Síðustu ævidagana nýtti Shepard til að skrifa bókina Spy of the First Person sem hann kláraði rétt fyrir andlátið og kom út að honum látnum. Verkið er því svanasöngur listamannsins.

Sam Shepard veiktist af hreyfitaugahrörnunarsjúkdómnum ALS, afbrigði af MND, óhugnanlegri og miskunnarlausri meinsemd sem að endingu dró hann til dauða. Engin lækning er til við ALS, sem herjar á frumur og taugar og verður til þess að líkaminn missir hægt og rólega allan mátt. Eins og kemur fram í eftirmála Spy of the First Person handskrifaði Shepard verkið þar sem geta hans til að nota ritvél var ekki lengur til staðar. Þegar mátturinn hvarf úr höndunum var hluti sögunar hljóðritaður og síðan skrifaður niður af aðstandendum skáldins. Þegar hljóðritun var einnig orðin honum ofviða var frásögnin skrifuð niður beint eftir honum. Shepard ráðstafaði  síðustu blaðsíðunum, las yfir verkið, valdi mynd á forsíðu og gekk frá handritinu með hjálp vinkonu sinnar Patti Smith fáeinum dögum áður en hann lést.

Spy of the First Person er ekki mikil vexti, 80 blaðsíðna nóvella sem reikar á milli þess að vera sjálfsævisöguleg og hreinn skáldskapur. Bókin skiptist í 37 stutta kafla en þeir stystu eru ekki lengri en fimm málsgreinar og minna á ljóðrænan prósa. Sögumenn eru tveir nafnlausir menn, aðalpersónan og annar maður sem virðist fylgjast með henni. Síðarnefnda röddin er ekki fyrirferðarmikil en gefur sögunni meiri dýpt þar sem hún lýsir úr hæfilegri fjarlægð hnignun aðalpersónunnar og baráttu hennar við eigin líkama. Ekki er þó alltaf fullkomlega ljóst hver er að deila með okkur sögum sínum og minningum hverju sinni. Frásögnin er brotakennd, textinn torræður og jafnvel án samhengis þar sem raddir sögumannanna virðast oftar en ekki fléttast saman. Sögurnar sem eru sagðar innan frásagnarinnar birtast oft sem leiftur minninga sem bregður snöggt fyrir augu lesandans en hverfa jafnharðan aftur.

Verkið er rammafrásögn og greinir frá eldri manni sem situr í hjólastól á verönd byggingar sem virðist vera einhvers konar einkarekin sjúkrastofnun. Maðurinn er langt leiddur af sjúkdómi og lýsir því hvernig hann hefur gengist undir mænustungu, verið settur í segulómun og slöngur þræddar um allan líkamann. Þar sem maðurinn situr á veröndinni í umönnun ættingja og vina veltir hann fyrir sér nærumhverfi sínu og hverfulu landslagi en fer jafnframt fram og til baka í tíma og gefur lesendum og þeim sem annast hann brotakennda frásögn sem virðist vera samansafn af sagnfræði, persónulegum minningum úr fortíðinni og þáttum sem eru kannski lítið annað en hreinræktaðar fabúlur. Sögurnar og minningar sögumannsins eru fjölbreyttar og að mestu án samhengis við hver aðra. Þær segja frá ættfeðrum sögumannsins, ævintýrum Pancho Villa frá Durengo, tilefnislausu ofbeldi af hendi karlmanns gagnvart konu, flótta frá Alcatraz og fjölskylduferð á mexíkanskan veitingastað svo eitthvað sé nefnt. Á sama tíma og maðurinn deilir sögum sínum  situr yngri maður á verönd í húsinu á móti honum, einnig með takmarkaða hreyfigetu. Þeir vekja forvitni hvors annars og fylgjast grannt með atferli hins án þess þó að eiga í nokkrum samskiptum. Þeir hafa í raun enga hugmynd um hvað það nákvæmlega er sem vekur þessa forvitni. Eru það þeirra sameiginlegu örlög eða einsemdin? Eins og yngri maðurinn segir: „Það er ekki bara minn fábreytileiki hvort sem er, heldur hans líka, okkar beggja.“  

Sam Shepard. Mynd: SamShepard.com

Það er erfitt að henda reiður á sögunni og segja má að hún sé opin til túlkunar. Eru þetta hugsanir, hugarórar eða jafnvel fleipur deyjandi manns? Hverjir eru mennirnir tveir sem sitja og velta fyrir sér tilvist hvors annars? Eru þeir einn og sami maðurinn, faðir og sonur, fortíðin andspænis nýjum tíma eða er þetta vísun í ofsóknarkennd eða gægjuhneigð sem virðist vera ákveðið stef innan verksins? Mennirnir sitja á sitthvorri veröndinni líkt og þeir séu að bíða eftir einhverju, en hverju? Dauðanum, sáluhjálp, Godot? Shepard hefur meiri áhuga á að vekja spurningar hjá lesandanum en veita svör.

Það er erfitt, ef ekki ómögulegt, að lesa verkið og túlka án þess að taka tillit til örlaga höfundarins og í raun stendur verkið höllum fæti ef vitneskja um þau er ekki til staðar. ,,Ekkert virðist virka lengur. Hendur. Handleggir. Fætur. Ekkert. Ég bara ligg hér og bíð eftir að einhver vitji mín. Ég horfi upp í himininn,“ segir á einum stað. Hvers kyns texti sem greinir frá tilurð verksins hefur þannig gífurleg áhrif á upplifun lesandans, stækkar og víkkar frásögnina til muna og fyllir út í síðurnar. Sagan á bak við verkið er, ef eitthvað er, stærri en verkið sjálft. Ólíkt því sem vant er tileinkar höfundurinn ekki bókina einhverjum heldur er hún tileinkuð honum og sú kveðja kemur frá börnum hans. Textinn hverfist þannig líka að miklu leyti um einmanaleikann og hversu hverfult allt í lífinu er. Þetta er uppgjör deyjandi manns við lífið og líkama sem er að bregðast honum. Verkið spyr jafnframt tilvistarlegra spurninga um hver við erum og hvaðan við komum. Þetta er fallegt lítið kver, svanasöngur og hinsta kveðja Sam Shepards.

Aðalmynd: Graciela Iturbide, „Señor de Los Pájaros (Lord of the Birds), Nayarit“, 1985.

Þessi umfjöllun var hluti af verkefnavinnu í námskeiðinu „Loksins, loksins: Vinnustofa í menningarblaðamennsku“ á vorönn 2018.[/cs_text]

Um höfundinn
Jens Pétur Kjærnested

Jens Pétur Kjærnested

Jens Pétur Kjærnested er meistaranemi í íslenskum bókmenntum.

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3