Hinn myrki Rilke

[cs_text class=”cs-ta-left”]
Rainer Maria Rilke fjallaði um skuggahliðar tilvistarinnar á ólíkan hátt í Stundabókinni, Minnisbókum Maltes Laurids Brigge og Dúínó tregaljóðunum og má þar merkja afgerandi þróun í átökum hans við myrkrið.

Síðsymbólísk og módernísk ljóð Rainers Maria Rilke hafa enn breiðan lesendahóp. Ein af ástæðunum fyrir þessum langvinnu vinsældum er án efa hæfileiki hans til að tjá tilvistarlega reynslu með háleitu myndmáli. Hinn uppbyggilegi tónn sem einkennir mörg ljóð hans hefur einnig sett mark sitt á ímynd hans sem andlegs ljóðskálds og Bréf til ungs skálds eru enn í uppáhaldi hjá mörgum sem  „sjálfshjálparbók“. En verk Rilkes eru ekki aðeins uppbyggileg. Þau teygja sig á milli tveggja póla: Annars vegar er tilvist mannsins sýnd sem samofin „æðra skipulagi“ og hins vegar hefur hann næmt auga fyrir skuggahliðum tilvistarinnar. Þær skuggahliðar birtast á ólíkan hátt á mismunandi skeiðum í höfundarverki hans. Með því að beina sjónum að þremur höfuðverkum frá þremur mismunandi tímabilum í höfundarverki hans verður hér rakinn þráður í verkum Rilkes frá upphafi til enda, þar sem Stundabókin[i] er dæmigerð fyrir fyrstu verkin, Minnisbækur Maltes Laurids Brigge miðbik höfundarverksins og Dúínó tregaljóðin síðustu verkin.

Stundabókin
Lou og Rilke
Lou og Rilke

Með Stundabókinni (Stundenbuch) sló Rilke í gegn sem ljóðskáld. Árið 1899 ferðaðist hinn 23 ára gamli Rilke með rússneska rithöfundinum og sálgreininum Lou Andreas-Salomé til Rússlands, og varð það ferðalag honum djúp andleg og tilvistarleg reynsla. Það segir sína sögu að söguhetja ljóðasafnsins – íkonamálari – er bæði munkur og listamaður. Rilke útlagði rússneskan rétttrúnað sem raunverulega andlegt trúarsamfélag, æðra kristindómi Vestursins. Rússland varð með öðrum orðum myndflötur fyrir andlegan listskilning Rilkes. Um er að ræða marghliða verk sem vísar í nokkrum atriðum fram til meginverks hans, Dúínó tregaljóðanna. Almennt hefur verið tilhneiging til þess að taka trúarlegar yfirlýsingar Rilkes bókstaflega eða að túlka hið trúarlega í verkum hans sem dulið trúleysi. Réttara væri að segja að Rilke noti hefðbundna þætti úr rússneskum rétttrúnaði til að tjá andlega heimssýn sem er nútímaleg í grundvallaratriðum. Hin andlega heimssýn hans er undir áhrifum lífsspeki (þ. Lebensphilosophie) og einhyggju, en felur einnig í sér hefðbundna dulspekilega þætti, þar á meðal afhelgun Guðshugmyndarinnar sem frumþróunarmáttar. Ekki má rugla þessari vitundarfrumþróun saman við efnislega frumþróun Darwinismans, heldur er hún samkvæmt Rilke andleg frumþróun sem listamenn eiga sérstakan þátt í. Tengsl manneskjunnar við alheimsskipulagið gefa lífi hennar merkingu – hún verður hluti af stærri heild sem hún á þátt í að skapa.


stundabokinStundabókin
lýsir þó ekki aðeins alheimsharmoníu og skapandi leik með hefðbundnar mýtur. Þriðjungur ljóðasafnsins frá 1903, „Bókin um örbirgð og dauða“ (Das Buch von der Armut und vom Tode), beinir athyglinni – eins og titillinn gefur til kynna – frekar að þyngri tilvistarlegum spurningum. Það eru fyrst og fremst kynni Rilkes af „hinni skelfilegu borg“ París sem opna augu hans fyrir eymdinni. Í stað samtals hins sjálfsmeðvitaða listamanns við Guð kemur ákall: „Stórborgirnar, Herra, eru / úrkula vonar og í upplausn“. Manneskju stórborgarinnar er lýst sem plöntu sem skortir ljós og vatn. Þannig fáum við sjónarhorn lífshyggjunnar á hina firrtu borgartilveru sem skortir náttúrulega fegurð, „víðáttu, hamingju og vind“. Í ljóðinu „Stórborgirnar eru heimtufrekar“ (Die Städte aber wollen nur das Ihre) eru borgirnar persónugerðar. Þær eru eyðileggjandi afl sem „hrífur allt með sér“. Menningargagnrýnandinn Rilke lýsir því hvernig borgarbúinn „þjónar innan menningarkerfa“; kerfisþvingun borgarrýmisins raskar „jafnvægi og hófsemi“ borgarbúans. Hin tæknilega rökvísi setur hagnýtt sjónarmið ofar þörfum manna og dýra. Borgirnar brjóta dýrin sem „holt sprek“ og „eyða mörgum þjóðum upp í eldi“. Að dýrin „brotni sem holt sprek“ er myndræn lýsing á meðhöndlun iðnaðarins á dýrum,[ii] sem ekki hafa neitt gildi í sjálfum sér, heldur aðeins með tilliti til nytsemi þeirra, til dæmis sem fæðu. Þetta er heimur glitrandi yfirborðs og hávaða. Falsvitund borgarhugarfarsins firrir manneskjuna, en sjálf kallar manneskjan þessa firringu „framfarir“, því nú getur hún „keyrt hratt“ þar sem hún áður keyrði hægt. Frá sjónarhóli ljóðsins leiða þessar tæknilegar „framfarir“ til andlegrar stöðnunar. „Hávaði“ stórborgarinnar yfirgnæfir hina íhugulu þögn, sem Rilke taldi skilyrði hins skapandi ferlis. Í þessu myrka andrúmslofti endar hin annars kosmíska og bjartsýna Stundabók.

Minnisbækur Maltes Laurids Brigge

rilke-malteReynsla Rilkes af París kemur hvað greinilegast fram í skáldsögunni Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge (1904-1910). Hún hefur verið talin fyrsta móderníska skáldsagan í þýskum bókmenntum, því hún snýst um efni á borð við firringu, angist, sjálfsmyndarkrísu og samhengis- og tilgangsleysi tilverunnar.[iii] Þessari frásögn má lýsa sem sjálfsveruhyggjulegri skáldsögu, þar sem mörkin milli hins ytri og innri heims eru óljós. Af sömu ástæðu er ekki um að ræða rökrétta framvindu, heldur frekar sterkar birtingarmyndir borgarveruleikans þar sem inn í fléttast æskuminningar og íhugandi kaflar með gríðarlegri sögulegri vídd. Knappan söguþráðinn er hægt að rekja í fremur stuttu máli. Hinn 28 ára gamli bláfátæki, danski aðalsmaður Malte Laurids Brigge, síðasti afkomandi fjölskyldu sinnar, kemur til Parísar um aldamótin 1900. Í París lifir hann einangruðu lífi, það eru engin samtöl við aðra, aðeins athuganir á manneskjum sem hann sér af handahófi á götunni. Hann vill verða skáld en segist sjálfur ekki enn hafa skapað neitt merkilegt. Án þess að það sé sagt fullum fetum í sjálfum textanum má líta á Parísarfærslurnar, æskuminningarnar frá Danmörku og hinar íhugandi sögulegu færslur sem tilraunir Maltes til að finna tjáningarform fyrir list sína.

Hvernig væri mögulegt að lifa þegar frumkraftar lífsins eru okkur fullkomlega óskiljanlegir, þegar okkur skortir sífellt upp á kærleikann, erum óviss í vali okkar og svo úrræðalaus frammi fyrir dauðanum.
Allar götur síðan bókin kom út, hefur almennt verið talið að þetta sé myrkasta verk skáldsins. Verkið hefst á dagbókarfærslu (11. september, rue Touiller), þar sem Malte undrast að fólk komi til borgarinnar til „að lifa“, því hún líkist fremur stað þar sem maður deyr. Hann kynnist hér hinum verksmiðjuvædda og nafnlausa dauða á sjúkrahúsunum. Malte klígjar við lyktinni og hinum sjúku manneskjum á götunum. Frá sjónarhóli lífshyggjunnar er þetta sama tilfærsla frá náttúrulegu heilbrigði til bæklunar manneskjunnar í borginni, og var greind í Stundabókinni. En í Malte gengur Rilke lengra en lífshyggjan.[iv] Þar er um að ræða upplausn allra vanalegra viðmiða sem við notum til að staðsetja okkur í veruleikanum. Að því er virðist tilviljunarkennd uppröðun dagbókarfærslanna styrkir tilfinninguna um brotakennda upplifunina. Borgareymdin ryðst af þvílíkum krafti inn í hið næma sjálf að skilin milli sjálfsins og umheimsins riðlast. Bílarnir ferðast yfir hinn andvaka Malte, sporvagnarnir æða gegnum stofuna hjá honum. Sjálfur túlkar hann það sem ferli þar sem hann „lærir að sjá“. Allt flæðir „djúpt inn í“ hann og gefur skáldinu Malte tækifæri til að kanna veruleikann nánar og finna ytri hliðstæður fyrir það sem hann hefur séð innra með sér. Til að takast á við Parísar-eymdina leitar Malte aftur til föður symbólismans, Baudelaire. Nú telur hann sig skilja ljóðið „Hræ“ („Une charogne“) úr Fleurs du Mal, þar sem „fegurð“ dýrshræs verður efniviður í orðlist Baudelaires. Þetta verður nú verkefni Maltes.[v] En hvers vegna snýst Rilke svo ákaft gegn myrkrinu í skáldsögunni um Malte? Í sendibréfi frá 1915 skrifar Rilke að með Malte hafi hann spurt sig tilvistarlegra grundvallarspurninga. „Hvernig væri mögulegt að lifa þegar frumkraftar lífsins eru okkur fullkomlega óskiljanlegir, þegar okkur skortir sífellt upp á kærleikann, erum óviss í vali okkar og svo úrræðalaus frammi fyrir dauðanum.“ Í þessari bók hafi honum þó ekki tekist fullkomlega að lýsa allri undrun sinni á því að „manneskjan hefur haft þúsundir ára til að læra á lífið en stendur samt sem áður á byrjunarreit og í ráðaleysi mitt á milli ótta og afneitunar, svo vansæl frammi fyrir þessum brýnu verkefnum.“[vi] Í bréfinu segir Rilke enn fremur að allt það neikvæða í Malte sé holt mót sem – ef mögulegt væri að steypa í það brons – yrði „jákvæð“ stytta.

duino2
Dúínó höllin
Útlegð meðvitundarinnar í Dúínó tregaljóðunum

Þriðji og síðasti áfangi höfundarverksins hefst árið 1912 við Dúínó höllina þegar Rilke – að eigin sögn – heyrir og skráir setninguna: „Hver, ef ég æpti, heyrði þá hróp mitt úr röðum engla?“[vii] Á næstu árum semur hann fleiri tregaljóðabrot, en það er ekki fyrr en árið 1922 sem Rilke lýkur við sitt opus magnum sem heild á aðeins einni viku. Hin tíu löngu prósaljóð lýsa vitundarstigveldi með goðsögulegum og goðsagnakenndum fígúrum. Einstaka verur mynda vitundarstigveldi sem nær frá þeim einföldustu (steinum, plöntum, dýrum) til þeirra flóknustu (engla, Guðs).[viii] Í vitundarlegum skilningi er hreyfing frá hinu ómeðvitaða (dúkkunni) gegnum sjálfsvitund (manneskjuna) til yfirvitundar (engilsins). Manneskjan er með öðrum orðum milliliður tveggja heima. Í hinum eftirtektarverða texta „Um brúðuleikhúsið“ eftir Henrich von Kleist má sjá svipaða tilverukeðju, þar sem manneskjan stendur milli dúkkunnar og Guðs. Vegna sjálfsmeðvitaðrar íhugunar hefur manneskjan tapað náttúrulegum þokka og öruggri eðlishvöt sem dýr og leikbrúður hafa, og er því í meðvitundarútlegð. Leiðin til hins ómeðvitaða er lokuð, og því snýst texti Kleists um að finna út úr því „hvar heimurinn er opinn“ í átt að yfirvitundinni. Sama hugmynd um vitundarútlegð manneskjunnar finnst einnig hjá Rilke. Helsta hliðstæðan við Kleist er í 4. tregaljóðinu, sem snýr að torveldum aðstæðum hinnar sjálfsmeðvituðu manneskju – þar sem dúkkan og engillinn mynda jákvæðar andstæður. Manneskjunni er lýst sem veru sem ekki er lengur í sambandi við ómeðvitaða vitneskju og þar með við heiminn: „Við erum tvískipt. Öðruvísi en farfuglarnir sem rata. Seint um síðir, æðum við með vindinum af stað og hröpum niðrí hlutlaust stöðuvatn.“[ix]

Manneskjan hefur engan innri áttavita eins og farfuglarnir heldur reynir að þröngva vilja sinum upp á náttúruna.
Manneskjan hefur engan innri áttavita eins og farfuglarnir heldur reynir að þröngva vilja sinum upp á náttúruna. Í staðinn fyrir að berast með vindinum í sátt við náttúruna fellur manneskjan aumlega til jarðar. Það er ekki fyrr en engillinn (yfirvitundin) grípur í þræði leikbrúðunnar (ómeðvitundarinnar) sem það tekst að græða saman sundrað sjálf mannsins: „Þar mætist tvennt sem mest er sundurgreint í okkar tilvist […]“[x]

Í 8. tregaljóðinu greinir Rilke á milli vitundarstiga dýra og sýnir hvernig þróunin frá skordýri (mýi) gegnum fugl til spendýrs er stigvaxandi firringarferli sem að lokum nær hámarki í manneskjunni.  Meginþemað í 8. tregaljóðinu er andstæðan milli vitundar „af okkar tagi“,[xi] sem er lýst á neikvæðan hátt, og hinnar „opnu“ dýravitundar.

5. tregaljóðið er myrkur miðpunktur ljóðasveigsins þar sem fánýti mannlegrar tilvistar endurspeglast í „tómri“ snilld akróbatanna.[xii] Fimleikafólkið táknar hvíldarlausa tilvist: „Seg mér, hverjir þeir eru, seg mér, sem flakka, lítið eitt / aðeins / lausari í rásinni en við, sem eru þegar í æsku / undnir af hverjum, hverjum til þægðar / aldrei fullnægða vilja? Því hann vindur þá, / sveiflar þeim, sveigir og beygir, / kastar þeim, grípur þá aftur […]“[xiii] En hvaða vilji er það sem sveigir og beygir aumingjans fimleikafólkið? Heimspeki Arthurs Schopenhauer, sem Rilke las á unga aldri, er tilvalinn túlkunarrammi: Hjá Schopenhauer er manneskjan á valdi sameiginlegs vilja sem drífur hana áfram á sjálfhverfan hátt. Skynsemin er dæmd úr leik; manneskjan er orðin að verkfæri fyrir blint og illt afl.

Í 7. tregaljóðinu er jafnvel hin malteska stórborgareymd réttlætt, því meira að segja aumustu borgarbúar upplifa lífsákefð í eitt og eitt augnablik: „Hérvist er dýrleg. Það víst þið vissuð, þið stúlkur / sem margs virtust fara á mis, þið sukkuð -, þið sjálfar / í sora gatnanna, ígerð og úrgangi / seldar. En örstund var sérhver, ekki þó kannski / alveg svo lengi, það sem tæpast á tímans / kvarða er mælanglegt bil milli bila -, þar sem hún átti / sér tilvist. Og allt. Í æðunum tilvist.“[xiv] Hér nálgast Rilke stærsta mögulega tilvistarlega bilið milli ljóss og myrkurs. Aðeins með því að fara gegnum myrkrið í Malte getur Rilke í upphafi 10. tregaljóðsins unnið sig að formúlu fyrir allt verkið: „Að ég um síðir, er innsýnin bitra er úti, / fögnuð og lofgerð syngi við samsinni engla.“[xv] Hér höfum við „bitru innsýnina“ úr Malte en einnig hin díalektísku umskipti í átt að „fögnuði og lofgerð“.

*

Stundabókin, Minnisbækur Maltes Laurids Brigge og Dúínó tregaljóðin sýna afgerandi þróun í ljóðrænni meðhöndlun Rilkes á myrkum hliðum tilverunnar. Stundabókin hefur einhyggju, frumþróun og samhljóm sem grundvöll en er brotin upp í síðasta hluta ljóðasafnsins, þegar Rilke færir nútíma- og stórborgargagnrýni sína í ljóðræn orð. Í Malte er þessi samhljómur einhyggjunnar ekki lengur trúverðug nálgun á veruleikann og því er lesandinn minntur svo harkalega á eymd manneskjunnar. Í Dúínó tregaljóðunum tekst Rilke svo loks að skapa samruna; þegar maðurinn hefur fengið innsýn í hið dýpsta myrkur, getur hann yfirstigið hinar torveldu tilvistarlegu grundvallaraðstæður manneskjunnar. Það eru einmitt átök við myrkrið sem veita verkum Rilkes tilvistarlegan hljómbotn og gera boðskap hans um von trúverðugan.

Grein þessi birtist fyrst á dönsku í tímaritinu Standart 2/2015, bls. 67-69.

[line]

[i] Hér er fylgt þýðingu Kristjáns Árnasonar á titli bókarinnar, þótt hann þýði í raun „Tíðasöngbók“. Sjá Kristján Árnason, „Inngangur“, í: Rainer Maria Rilke, Dúínó tregaljóðin, þýð. Kristján Árnason, Reykjavík: Bjartur 1996, bls. 14.
Því miður hafa hvorki StundabókinMinnisbækur Maltes Laurids Brigge verið þýddar á íslensku. Allar þýðingar úr þeim eru mínar eigin, með aðstoð Auðar Aðalsteinsdóttur.
[ii] Rilke var grænmetisæta af mannúðarástæðum, og að vissu leyti fannst honum dýrin vera heilli en manneskjan eins og kemur fram í 8. Dúínó tregaljóðinu.
[iii] Hér má nefna að saman við þennan stórborgar-módernisma fléttast æskuminningar Maltes frá Danmörku þar sem  yfirnáttúruleg fyrirbæri eins og draugar og sýnir miðla gegna – án íróníu – mikilvægu hlutverki. Í raun lýsir skáldsagan tapi ákveðinnar heildrænnar heimsmyndar; þar tapast veruleiki hins skyggna greifa Brahes sem greinir ekki milli fortíðar og framtíðar, hins sýnilega og hins ósýnilega. Í staðinn kemur eymdarveruleiki Maltes í París, en það verður verkefni hans að vinna úr þeirr reynslu á uppbyggilegan hátt. Sjá Gísli Magnússon, „Skandinavische Geister in R. M. Rilkes Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge“, í: Der deutsch-skandinavische Kulturaustausch um 1900, ritstj. Søren R. Fauth, Gísli Magnússon og Karin Wolgast, Würzburg: Königshausen & Neumann, 2014, bls. 85-100.
[iv] Rilke var ekki að spá í pólitískar úrbætur á þeirri samfélagslegu eymd sem hann sá í borgunum. Hann taldi að við það að breyta aðstæðum manneskju kæmu fram nýir og óþekktir erfiðleikar í stað þeirra erfiðleika sem hún væri vön að kljást við. Sbr. bréf til Hermanns Pong frá 21. október 1924.
[v] Færsla 22. Malte nefnir líka Saint-Julien-l’Hospitalier eftir Flaubert. Seinna er holdsveiki Karls djarfa, hertoga af Búrgúnd, lýst á krassandi hátt. Sjá færslu 61.
[vi] Bréf til Lottu Hepner fra 8. nóvember 1915.
[vii] Rilke, Dúínó tregaljóðin, þýð. Kristján Árnason, bls. 41.
[viii]  Hugmyndin um slíka „tilverukeðju”, eða stigveldi allra vera, á rætur í skrifum Platons og Aristótelesar og var þróuð áfram af nýplatonistum. Sjá Arthur O. Lovejoy, The Great Chain of Being, Cambridge, Massachusetts/London: Harvard University Press, 2001. (1. útgáfa 1936.)
[ix] Rilke, Dúínó tregaljóðin, þýð. Kristján Árnason, bls. 54.
[x] Sama rit, bls. 57.
[xi] Sama rit, bls. 73.
[xii] 5. tregaljóðið sækir innblástur í Picasso-málverkið Les saltimbanques, sem hékk uppi hjá Herthu Koenig. Tregaljóðið er tileinkað henni.
[xiii] Rilke, Dúínó tregaljóðin, þýð. Kristján Árnason, bls. 59.
[xiv] Sama rit, bls. 70.
[xv] Sama rit, bls. 79.[/cs_text]

Um höfundinn
Gísli Magnússon

Gísli Magnússon

Gísli Magnússon er lektor í dönskum bókmenntum við Deild erlendra tungumála, málvísinda og bókmennta við Háskóla Íslands. Hann hefur sérhæft sig í þýskum bókmenntum og skrifaði doktorsritgerð um dulspekilega þætti í verkum Rainers Maria Rilke.

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern

bet turbo mahjong ways anti rungkad

rtp mahjong ways 5 kalkulasi akurat

batas maksimal buy spin mahjong ways 2

strategi stop loss mahjong ways surplus

teknik pancing scatter mahjong ways 3

jam gacor mahjong ways 4 wild berantai

putaran mahjong ways jackpot x500

gates of olympus putaran kilat kakek zeus hoki

starlight princess maxwin x5000 putaran manual

sweet bonanza permen merah kombo bet minimalis

wild west gold scatter emas maxwin tanpa buy spin

koi gate barisan ikan lengkap mega jackpot

aztec gems pola gendeng multiplier x15

the dog house paw print kombo spin turbo

joker jewels wajah senyum bet stabil

gates of gatot kaca x1000 anti boncos

sweet bonanza xmas multiplier salju emas

mahjong ways 2 pola burung hantu wild berantai

naga emas pola api biru bet kecil

starlight princess petir ungu x500 wd pasti