Kynbundið ofbeldi og áhrif kynjakerfisins á heilsufar er þemað í haustfyrirlestraröð RIKK, Rannsóknastofnunar í jafnréttisfræðum. Mikil aðsókn á fyrsta fyrirlesturinn sýnir að þetta er málefni sem snertir marga, segir Kristín Pálsdóttir, verkefnisstjóri hjá RIKK.
Opnir hádegisfyrirlestrar RIKK eru orðnir að föstum lið í vetrardagskránni og eru jafnan vel sóttir af almenningi jafnt sem háskólafólki. Sigrún Sigurðardóttir, lektor við heilbrigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri, hóf fyrirlestraröðina að þessu sinni með því að fjalla um áhrif ofbeldis á heilsufar og líðan kvenna.
Hún er sérfræðingur í erfiðum upplifunum í æsku og áhrifum þeirra á heilsufar og líðan síðar á ævinni og hefur unnið að þróun þverfaglegs meðferðarúrræðis sem nefnist Gæfusporin. Í fyrirlestrinum kom fram að afleiðingar ofbeldis geti verið brotin sjálfsmynd, námsörðugleikar, einelti, ofvirkni, afbrot, áfengis- og fíkniefnaneysla, ýmis flókin heilsufarsleg vandamál eins og langvinnir verkir, vefjagigt, síendurtekin móðurlífsvandamál og krabbamein. Einkenni geti verið „óútskýranleg“ og því mæti konur með slíka sögu oft ekki nægilegum skilningi og stuðningi. Einnig geti afleiðingar komið fram í erfiðleikum með að tengjast tilfinningaböndum, treysta og njóta kynlífs. Þjáningin getur verið djúp og mikilli þöggun sem fylgir ofbeldisreynslu. Mikilvægt sé því að byggja á dýpri þekkingu á reynslu kvenna um þessar víðtæku afleiðingar við þróun heildrænna meðferðarúrræða.
[pullquote type=”right”]Kristín segir að áherslur haustmisserisins tengist samstarfsverkefni Reykjavíkurborgar og Lögreglunnar í Reykjavík um að taka heimilisofbeldi föstum tökum.[/pullquote]Kristín segir að áherslur haustmisserisins tengist samstarfsverkefni Reykjavíkurborgar og Lögreglunnar í Reykjavík um að taka heimilisofbeldi föstum tökum. RIKK fékk það hlutverk að taka út þetta samstarfsverkefni og er nú að leggja lokahönd á skýrslu um framkvæmd þess, en í október 2015 birti stofnunin áfangamat um sama verkefni. Hugmyndin að fyrirlestraröðinni spratt upp af þeirri vinnu, en auk hennar verður efnt til ráðstefnu í Helsinki í lok nóvember, um gerendur í kynbundnu ofbeldi, í samvinnu við NIKK, Norræna upplýsingamiðstöð um kynjajafnrétti. Markmiðið er m.a. að stofnað verði norrænt tengslanet í kringum rannsóknir á ofbeldi í samböndum með fókus á gerendur.
„Við sáum það í úttektinni sem gerðum fyrir Reykjavíkurborg og lögregluna að gerendur voru lítt sýnilegir og kerfið nær ekki vel til þeirra. Þeir eru oft farnir af staðnum þegar lögregla og félagsþjónusta koma, en lögreglan nær þó frekar til þeirra en félagsþjónustan. Athyglin hefur oft beinst meira að þolendum en gerendum. En ef við viljum komast að því hvernig minnka megi ofbeldi þá þurfum við að kanna gerendurna líka.“
Ýmsar rannsóknir eru í gangi á þessu sviði sem hægt er að fá innsýn í á fyrirlestrum RIKK. Sigrún Sigurðardóttir, sem þegar hefur flutt sitt erindi, er til dæmis að ljúka við doktorsritgerð um áhrif ofbeldis á heilsufar. Sigrún Ólafsdóttir, prófessor í félagsfræði við HÍ, hefur kannað áhrif kynjaðra samfélaga á heilsu karla og kvenna í alþjóðlegu samhengi, og mun fjalla um það í nóvember. Þá hafa Jón Ingvar Kvaran, lektor á menntavísindasviði HÍ, og Rannveig Sigurvinsdóttir, nýdoktor við sálfræðisvið Háskólans í Reykjavík, rannsakað sjálfsmyndir þolenda og gerenda ofbeldis og starfað með RIKK við rannsókn á gerendum í ofbeldismálum, þar sem tekin voru viðtöl við gerendur og þeirra sjónarhorn á ofbeldið kannað. Rannveig, sem hefur nýlokið doktorsprófi í félagssálfræði við Háskólann í Chicago, mun flytja næsta erindi fyrirlestraraðarinnar sem ber titilinn „Svona kemur ekki fyrir konur eins og mig“. Þar mun hún fjalla um þær hugmyndir um að ákveðnir aðilar verði fyrir ofbeldi en ekki aðrir og hvernig fólk upplifir það að vera allt í einu komið í slíkar aðstæður.
[pullquote type=”left”]Við verðum með tvo fyrirlestra um kynbundið ofbeldi í miðaldabókmenntum.[/pullquote]Kristín bendir á að litið verði á viðfangsefnið í mjög víðu samhengi, því auk þess verði í fyrirlestraröðinni fjallað um ofbeldi í bókmenntum, sem sé einnig áhugavert rannsóknarefni. „Við verðum með tvo fyrirlestra um kynbundið ofbeldi í miðaldabókmenntum. Aðalheiður Guðmundsdóttir, prófessor í íslenskum bókmenntum fyrri alda við HÍ, mun fjalla um stéttbundna misnotkun kvenna í afþreyingarbókmenntum fyrri alda og Ingibjörg Eyþórsdóttir, doktorsnemi í íslenskum bókmenntum, ræðir ofbeldi í garð kvenna í nokkrum íslenskum sagnadönsum frá síðmiðöldum.“Kristín segir ljóst að þetta efni eigi mikið erindi inn í samfélagsumræðuna. „Strax á fyrsta fyrirlestrinum fundum við fyrir miklum áhuga. Það var fullur salur enda er þetta málefni sem er greinilega mörgum hugleikið. Ekki síst heilbrigðisstarfsfólki og starfsfólki í félagsþjónustu, lögreglu og fleiri fagstéttum sem komast í snertingu við þau vandamál sem fylgja heimilisofbeldi. Einnig fólki sem hefur einhverja persónulega reynslu af ofbeldi og svo auðvitað fólki úr fræðasamfélaginu sem leikur hugur á að kanna þennan vanda nánar.“[/cs_text]
Deila