Lesið í leirtöflur: Bókmenntaarfur Mesópótamíu

[cs_text]
Eitt best geymda leyndarmál nútímabókmenntasögu er hinn ríki arfur sem menningarveldið Mesópótamía skildi eftir sig. Flestir hafa heyrt um afrek Babýlóníumanna í stjörnufræði og þekkja til herferða Assýringa, en sú saga er eingöngu brot af mun stærri mynd.
Saga þessarar siðmenningar nær í reynd allt aftur til ársins 3000 f.o.t, en þá reistu Súmerar sín fyrstu borgríki og rituðu hin allra fyrstu orð. Lítið er vitað um þessa ævafornu menningu, annað en það sem hefur varðveist á leirtöflum og öðrum minjum sem hafa staðist tímans tönn. Reyndar lá þessi menning í algjörri gleymsku, allt til ársins 1840, þegar fyrstu markvissu fornleifauppgreftirnir hófust á þessu svæði.

Heinrich_Kiepert._Asia_citerior.Mesopotamia_650px

Svæðið sem um ræðir liggur milli fljótanna Tígris og Efrat og myndar því gjöfult landsvæði. Fyrstu borgirnar voru reistar á bökkum þeirra en fljótlega breiddi byggðin úr sér og þegar Persar náðu yfirhöndinni 3000 árum seinna náði Mesópótamía yfir það sem er í dag Írak, Íran og Sýrland. Gróflega upptalið skiptast valdatímabilin í Mesópótamíu á þennan veg: Súmerar – Akkadíumenn – Babýlóníumenn – Assýringar. Súmerar lögðu því grunn að þessu stórveldi og var afrekum þeirra hampað fram á síðasta dag.

Fleygrúnir eru elsta þekkta form skriftar
Súmerar eiga heiðurinn að fjölmörgum uppfinningum en ein sú byltingarkenndasta var ritlistin sjálf. Fleygrúnir eru elsta þekkta form skriftar og samanstanda af um það bil þúsund rúnum, sem byggja á atkvæðum og eru því ekki eiginlegt stafróf. Súmerar notuðu þetta kerfi í upphafi til skráningar á ýmsum varningi en ekki leið á löngu þar til þeir hófu að skrá niður goðsögur, ljóð, þulur og bókmenntir.

Cuneiform inscriptions, Stela of Iddi-Sin, king of Simurrum.
Fleygrúnaáletrun, minnisvarði Iddí-Sín, konungs Simúrrúm. Sjá upprunasíðu myndar.

Í rústum Mesópótamíu hafa fundist ýmiss konar bókmenntaverk og annað sem viðkemur greininni, meðal annars bókmenntaskrár sem skjalfesta þau bókmenntaverk sem lesin voru á ákveðnu tímabili. Þar má finna ýmsa flokka og einhvers konar vísi að kennsluskrám.

Meginmunur á verkum Súmera og Akkadíumanna er útfærsla og stíll
Eiginleg bókmenntaverk Súmer eru hetju- og goðsögur, verk með sagnfræðilegan bakgrunn (konungalistar og harmsöngvar), konunglegir lofsöngvar, bókmenntaleg bréf og bænabréf, hymnar og trúarlegir söngvar, rökræður, spakmæli, vísdómsbókmenntir og ýmislegt annað.
Bókmenntaverk Akkadíumanna liggja á svipuðum slóðum. Undir verk þeirra flokkast verk Babýlóníumanna og Assýringa, þar sem þessi tvö tungumál eru ekki eiginleg tungumál heldur akkadískar mállýskur. Jafnframt byggir menning þeirra á menningu Súmera og Akkadíumanna, sem má glöggt sjá þegar bókmenntirnar eru skoðaðar. Verk þeirra eru meðal annars kviður, hymnar og bænir, harmsöngvar, ástarsöngvar og sögur, töfraþulur, bókmenntaleg bréf, vísdómsbókmenntir og útfarasöngvar.

Foundation figure of king Shulgi of Ur, carrying a basket, ca. 2094–2047 B.C. Neo-Sumerian, Ur III Copper; 12 1/4 x 2 3/16 in. (31.1 x 5.6 cm) The Metropolitan Museum of Art, New York, Rogers Fund, 1959 (59.41.1) http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/324831
Smástytta af Sjúlgí, sem sýnir hann bera körfu á höfðinu. Hún var grafin í hofgrunn til vitnis um að þessi konungur hafi byggt þetta tiltekna hof. Stytta þessi var gerð á tímabilinu 2094–2047 f.o.t. The Metropolitan Museum of Art, New York, Rogers Fund, 1959.

Meginmunur á verkum Súmera og Akkadíumanna er útfærsla og stíll, þar sem bókmenntalistin þróaðist ört og eftir því sem lengra leið á urðu verkin flóknari, með áberandi stílbrögðum og myndmáli. Mörg verk Súmera, einkum goðsögurnar, bera merki munnmæla, með ríkum endurtekningum og sterkri hrynjandi. Dæmi um slíkan texta er Lofsöngur Sjúlgí, sem var samin á valdatíma konungsins Sjúlgí en hann ríkti í kringum 2029 f.o.t. Línur 1 til 6 hljóða svo:

Ég, konungurinn, var hetja þegar í móðurkviði. Ég, Sjúlgí, var fæddur til þess að verða mikilfenglegur maður. Ég er ægilegt ljón á að líta, fæddur af dreka. Ég er konungur svæðanna fjögurra. Ég er smali og hjarðmaður svarthærða fólksins. Ég er hinn virti, guð allra landa.[1]

Endurtekning textans er augljós, en hrynjandin er ekki eins augljós þegar um þýðingu er að ræða. Sé verkið skoðað á frummálinu má sjá að hver lína endar eins, óháð lengd línunnar. Me-en er máfræðilegt viðskeyti og þýðir: „ég er“. Það þjónar því bæði hlutverki endurtekningu og hrynjandi:

1     lugal-me-en šag-ta ur-saĝ-me-en
2     dšul-gi-me-en ba-tu-ud-de-en-na-ta nitah kalag-ga-me-en
3     piriĝ igi huš ušumgal-e tud-da-me-en
4     lugal an ub-da 4-ba-me-en
5     na-gada sipad saĝ gig-ga-me-en
6     nir-ĝal diĝir kur-kur-ra-me-en[2] 

Líkt og áður sagði þróuðust bókmenntirnar ört og fljótlega litu ýmiss konar flóknari stílbrögð dagsins ljós. Línurnar urðu lengri, myndmálið flóknara og textarnir meira unnir, svo munnmælabragurinn varð minni.

hugras_etana_bm-89767
Innsigliskefli (rúllað í leir) sem sýnir uppstigningu Etana á baki arnarins, í viðurvist geitahirðis og ýmissa dýra. Innsiglið er frá 2250 f.o.t. Sjá upprunasíðu myndar.

Sagan um konunginn Etana var einkum vinsæl á tímum Akkadíumanna og eru flestar varðveittar gerðir frá þeim tíma. Textinn sem hér er fer á eftir er frá tímum Forn-Babýlóníumanna, sem spannaði tímabilið frá 1900 til 1600 f.o.t.
Etana var goðsagnakenndur konungur sem átti að hafa verið fluttur til himna af risastórum erni. Sagan hefst á því að guðirnir skipuleggja heiminn og Etana er gerður að konungi. Því næst víkur sögunni að Slöngunni og Erninum, sem hafa svarið vináttueið. Örninn gengur þó á bak orða sinna og drepur afkvæmi Slöngunnar. Slangan biðlar til guðsins Sjamas, sem refsar Erninum. Etana kemur þá Erninum til bjargar og í þakklætisskyni flytur Örninn konunginn til himna.

Textabrotið sem hefur verið þýtt hér segir af því þegar Slangan biðlar til guðsins Sjamas að refsa Erninum fyrir svik hans:

11     „Ég treysti þér, ó hetjan Sjamas
12     það var ég sem gaf erninum góðvilja minn,
13     ég var full lotningar og heiðraði þig,
14     ég ól engan illvilja gagnvart þér í brjósti mínu, vinur minn.
15     En hann, hreiður hans er óhult, (þótt að) mitt sé sundrað.
16     Hreiður slöngunnar er orðið að kveini.
17     Fuglsungar hans eru heilbrigðir, á meðan ungviði mitt er orðið að engu.
18     Hann kom að ofan og át urpt[3] mína.
19     Þú, Sjamas, veist vel að hann hagaði sér með illvilja.
20     Net þitt er hið víða engi,
21     snara þín hinn fjarlægi himinn.
22     Megi örninn ekki sleppa frá neti þínu
23     sá sem hefur framið illvirki og ódæði
24     alið á illvilja gagnvart vini sínum“.[4]

Bókmenntir þessar hafa legið í gleymsku í hartnær 2000 ár en snerta samt við nútímamanninum, enda efniviðurinn sammannlegur. Þessi tvö textabrot spanna eingöngu lítinn hluta af ríkum bókmenntaarfi Mesópótamíu, en á komandi vikum munu birtast á Hugrás greinar sem kynna fleiri verk og flóknari. Þar á meðal er Gilgameskviða sem hefur vakið hvað mesta athygli á heimsvísu en engu síðri eru ljóð Enhedúönnu, fyrsta nafngreinda skáldsins; sagan Enúma Elís, sem fjallar meðal annars um uppruna mannsins; eða ýmis ástar og sorgarljóð sem lýsa tilfinningum sem brenna jafn heitt árið 2016 f.o.t líkt og þær gera nú í dag.

[Mynd ofan við grein: Innsigli, pressað í leir, sem sýnir gyðjuna Inönnu með ljón í bandi og þjón hennar Ninsjúbúr í bænastellingu. Sjá upprunasíðu myndar (ásamt innsigliskeflinu)] [line] [1] Þýðing greinarhöfundar úr frummáli.
[2] Black, J.A., Cunningham, G., Ebeling, J., Flückiger-Hawker, E., Robson, E., Taylor, J., and Zólyomi, G., The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature, Oxford 1998–2006), texti númer 2.4.2.01.
[3] Þau egg sem einn fugl verpir hverju sinni.
[4] Foster, Benjamin. 2005. Before the Muses: An Anthology of Akkadian Literature. University Press of Maryland: Maryland, bls. 535-538. Þýðing greinarhöfundar.[/cs_text]
Um höfundinn
Kolbrún Lilja Kolbeinsdóttir

Kolbrún Lilja Kolbeinsdóttir

Kolbrún Lilja Kolbeinsdóttir er með mastersgráðu í almennri bókmenntafræði frá Háskóla Íslands. Hún er sérhæfð í mesópótamískum bókmenntum og vinnur að þýðingum þeirra, ýmist af súmersku eða akkadísku.

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3