Ferskar femínískar Ferskjur

Árið 1975 gaf Robin Lakoff út bókina Language and a Woman‘s Place. Þar talaði hún um mun á málsniði kvenna og karla. Þessi bók og rannsóknir um svipað efni sem fylgdu í kjölfarið sýndu fram á að karlmenn notuðu „kröfugri“ orð, þeirra málfar var talið öflugara á meðan konurnar voru mýkri. Í bók Lakoff var meðal annars talað um að konur blóti sjaldnar, noti frekar „veikara“ orð eins og til dæmis „fudge“ í stað orðsins „fuck“. Þrjátíu árum eftir að þessi bók kom út gaf electrogellan Peaches út plötuna Teaches of Peaches og stærsti smellur plötunnar, „Fuck the Pain Away“, sýndi samfélaginu að konur blóta bara víst. „Fuck the Pain Away“ hljómaði í útvarpi og sjónvarpi og færði þau skilaboð að ekki eru allar konur „dömur“. Með textum eins og „Sucking on my titties like you wanted me“ og „Make Motherfuckers wanna get with me/Lay with me, love with me, all right“ sem innihalda „kröftug“ orð kom Peaches sér á kortið.

Platan fékk góða dóma og var kölluð fyndin og svívirðileg. Ekki aðeins vegna þess að eitt lag inniheldur orðið „fuck“ í titlinum, heldur spilar þar einnig inn í kröftugur orðaforði, klámfengnir textar og femínískar hugmyndir. En nú, rúmlega 15 árum seinna er lag eins og „Fuck the Pain Away“ ekki talið eins svívirðilegt. Lagið sjálft hefur verið notað í Hollywood-myndum og sjónvarpsþáttum á borð við Lost in Translation, Drive Angry, True Blood og 30 Rock og djörf lög, eins og lag Rihönnu „S&M“ eða „Fuck You“ eftir Lily Allen, eru spiluð á dægurmiðlum.

En hvað gerir Peaches þá? Sættir hún sig við að vera orðin „mainstream“ ? Nei, hún stígur skrefi lengra og gefur út plötuna Rub.

Tónlistin á Rub er dansvæn raftónlist en samt sem áður ögrandi og oft á tíðum hörð, jafnvel örlítið pönkuð. Þrátt fyrir það er hún mjög fínpússuð og hið hráa yfirbragð sem einkenndi Peaches í byrjun ferilsins er nánast horfið. Peaches dregur fram góða vini á borð við Kim Gordon úr Sonic Youth, söngkonuna Feist og grínistann Margaret Cho og fær þær til að aðstoða sig við gerð tónlistar og myndbanda.

En það er ekki bara dúndrandi danstónlistin sem gerir Rub áhugaverða heldur er það femínískur boðskapurinn sem heillar. Peaches er þekkt fyrir að gera skilin milli kynjanna óskýr með textum sínum og að snúa við kynhlutverkunum.

Til dæmis skartaði hún alskeggi á plötuumslaginu fyrir plötuna Fatherfucker, þar sem titillinn kemur til móts við algengara blótsyrðið „motherfucker“. Þarna gefur Rub fyrri plötum Peaches ekkert eftir. Til að mynda er lagið „Vaginoplasty“, sem fjallar um ágæti píkunnar hennar, svar við þeim fjölmörgu lögum sem fjalla um gort söngvara yfir typpum sínum. Hægt er að nefna fjölmörg lög sem innihalda einhverja skírskotun í ágæti slátursins en erfiðara er að telja upp samsvarandi lög fyrir kvenmenn.

Í laginu „Dick in the Air“ syngur Peaches:

We’re sick of hands in the air
And shake our asses like we don’t care
We’ve been shaking our tits for years
So let’s switch positions, no inhibitions, fears.

stelpur eru leiðar á að vera hlutgerðar og helsti tilgangur þeirra í lögum sem þessum er að vera augnayndi og leikfang.

Laginu svipar mjög til lags Snoop Doggs, „Drop it like it‘s Hot“, það gefur frá sér rólega hip hop tilfinningu en textinn vísar til óteljandi laga þar sem fólk er beðið um að setja hendur upp í loft og stelpur að hrista rassinn. Með þessari setningu fangar hún tíðarandann í dag; stelpur eru leiðar á að vera hlutgerðar og helsti tilgangur þeirra í lögum sem þessum er að vera augnayndi og leikfang. Peaches stingur upp á því að núna sé kominn tími til að stokka þetta upp og biður hún strákana vinsamlegast um að stinga typpinu upp í loft eins og alvöru kona.

Þessi hlutverkaskipti sjást einnig vel í titillagi plötunnar, „Rub“, þar sem hún býr til aðstæður sem hingað til hafa aðeins verið tengdar karlmönnum. Í einum af fyrstu línum lagsins segir hún til dæmis: „Circle jerk girls who spray/ We’ve got a male in the middle and we bukake.“

Í „bukake“ er konan venjulega „fórnarlambið“ og karlar standa yfir henni og fróa sér, en þarna stingur Peaches upp á að konur skipti um stöðu og standi yfir karlmanninum. Þar með setur hún konurnar í stjórnunarstöðu í aðstæðum sem fáum hefði dottið í hug að byði upp á slíkt.

Aðrir vinsælir tónlistarmenn eins og Rihanna og Beyoncé syngja lög um djarft efni, en nota þó sjaldan „gróf“ orð. Það gerir Peaches hins vegar. Hún notar orð sem fólk mun taka eftir og ef til vill stuða. Orð eins og „chick‘s dick“, „jizz“ og „bukake“ eru orð sem maður heyrir nánast aldrei í tónlist. Þetta gerir Peaches viljandi þannig að hlustandinn tekur eftir og veitir tónlistinni og boðskapnum athygli. Orðanotkun Beyoncé á plötunni sinni frá 2013, BEYONCÉ, svipar til orðanotkunarinnar á Teaches of Peaches. En ég held að það sé enn langt í að stjörnur á borð við Miley Cyrus fari að syngja um snípinn á sér eins og Peaches gerir á þessari plötu.

Þema plötunnar og í raun allra platna Peaches er frelsi. Þó svo textarnir virki klámfengnir þá snýst boðskapurinn alltaf um frelsi. Frelsi til að stunda það kynlíf sem þú vilt stunda, frelsi til þess að vera karlmaður, kvenmaður eða bara hvar sem er á kynímyndaskalanum. Eins og sést í laginu „Pickles“ þegar hún syngur:

Liberate en masse
Eliminate the class
All humans, free at last
So much beauty coming out of my ass

Aðeins konur komu að gerð myndbandsins, allt frá rafvirkjanum að leikstjórunum sem voru Peaches og A.L. Steiner. […] Ég vil taka það fram að þetta myndband er bannað innan 18 ára á Youtube og ekki við hæfi að horfa á það í vinnunni.

Það er eiginlega ekki hægt að tala um plötuna Rub án þess að nefna myndböndin. Peaches gerði myndbönd við nánast hvert einasta lag á plötunni og eru þau flest mjög fyndin og skemmtileg. Það myndband sem hefur vakið mesta athygli er myndbandið við titillag plötunnar. Rub myndbandið var tekið upp í eyðimörk við Joshua Tree í Bandaríkjunum,. Aðeins konur komu að gerð myndbandsins, allt frá rafvirkjanum að leikstjórunum sem voru Peaches og A.L. Steiner. Samkvæmt Peaches sjálfri skapaðist við það óheflað og frjálst andrúmsloft, sem virðist hafa þurft þar sem nánast allir í myndbandinu eru naktir. Ég vil taka það fram að þetta myndband er bannað innan 18 ára á Youtube og ekki við hæfi að horfa á það í vinnunni. Fyrir daga Youtube þá var Peaches í vandræðum með að fá myndbönd sín spiluð, þar sem þau voru talin of gróf, en með frelsinu sem fylgir internetinu þá ákvað hún að fara alla leið við gerð þessa myndbands. Ég vil ekki lýsa því of mikið, fólk getur einnig horft á hin ýmsu viðbragðamyndbönd, sem sagt myndbönd af fólki að horfa á þetta myndband og hneykslast á myndefni og texta. Það er líka ágætis skemmtun. Dæmi um það má sjá hér og hér.

Rub á að vekja umtal og umræða er lykillinn að því að brjóta tabú og samfélagslega fordóma. Peaches notar hneykslun í þeim tilgangi að hreyfa við fólki og koma fram sínum óhefluðu skoðunum. Eða eins og Peaches orðar það sjálf:

Rolling up on attitude and puffin’ my chest
Going out you haven’t seen the worst of me yet
They call me a threat say I aim to test
I call it as I see it fuck that cheap rhetoric

Orðaforðinn er svipaður og sá sem er notaður í ýmsum vinsælum popp- og rapplögum. Er það samhengið; sú staðreynd að Peaches er kona og sá furðulegi og mikli mótbyr sem femínismi stendur frammi fyrir, sem vekur athygli? Þetta sést glögglega á Íslandi með gjörningi Reykjavíkurdætra í þættinum Vikan með Gísla Marteini síðasta föstudag.

Eitt af því sem Ágústu Evu Erlendsdóttur leikkonu misbauð er texti lagsins og þá helst nefnir hún línuna: „Ef þú höndlar þessa dínamík. sjúgðu á mér snípinn tík.“ Hún spyr sig einnig hvort allt hefði farið á hliðina ef þetta hefðu verið karlkyns rapparar að rappa um að láta „sjúga á sér kónginn“ en fáir kipptu sér upp við lagið „Viltu Dick“ þar sem Blazroca segir „Ég vil ekki vinna ég vil bara drekka drykk. Og slæda uppá frænku og segja ‚bitch viltu dick?‘“.

Það þarf greinilega að höggva á marga hnúta og Peaches og Reykjavíkurdætur eru þær sem halda á öxi, óhræddar við að reiða hana til höggs.[line]

Grein þessi var unnin sem verkefni í námskeiðinu Gagnrýni og ritdómar við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands.
[Mynd ofan við grein: Skjáskot úr upphafssenu myndbandsins við lagið „Rub“]

[fblike]