Karlaheimur
Fjölskyldufaðirinn, Max, er slátrari á eftirlaunum. Hann hefur verið harðstjóri og við fáum öðru hverju snögga innsýn í líf fjölskyldunnar en galdurinn við texta Pinters er að okkur er ekki sagt hvað gerðist. Við getum aðeins getið okkur til um hvers vegna Max hatar hina dánu konu sína, Jenný, svo ofboðslega og hvers vegna synir hans hata hann en eru háðir honum líka. Hvað hefur gerst?
Ingvar E. Sigurðsson leikur Max og túlkar prýðilega fautaskapinn í honum og varnarleysið gagnvart ellinni. Ingvar er í yngsta lagi fyrir hlutverkið en hann er mjög góður leikari og tuðar sannfærandi um sína fornu frægð. Augljóslega er hann í alltof góðu formi til að þurfa rafknúinn hjólastól sem hann spændi á um sviðið og átti kannski að koma í staðinn fyrir „stólinn hans pabba“ í leikritinu.
Miðsonurinn Lenny er flókin persóna, hann er háll sem áll, sjálfsöruggur og slægur en svo fullur af bældri heift og reiði að æðisköst geta alltaf verið yfirvofandi. Hann er leikinn af Birni Hlyni Haraldssyni. Hann er fjallmyndarlegur og verðandi höfuð fjölskyldunnar. Mér fannst hann sýna vel hin mörgu andlit Lennys sem eru um margt ansi líkur föður sínum. En hvað vill hann, um hvað dreymir hann, hvað knýr hann áfram? Mér fannst það ekki ljóst í lögn persónunnar – kannski er það þó öfund og samkeppni við Teddy (Theo-dor(a) = gjöf guðs) sem knýr hann áfram í verkinu?
Max og Lenny eru úthverfu karlarnir í fjölskyldunni, þeir innhverfu og fámæltu eru Sam, Joey og Teddy. Sam er yngri bróðir Max, einkabílstjóri, siðfágaðri en hinir og ómögulegt að segja hvort hann lifir ennþá í gamalli ást og hrifningu á mágkonu sinni, Jenny, eða hvort hann notar hana bara til að halda hatri Max lifandi, ýta á veiku punktana. Það virkar alltaf. Eggert Þorleifsson leikur Sam og þó hann sé hluti af þessari sjúku fjölskyldu og valdabaráttunni innan hennar, kemst hann samt næst því að vekja samúð áhorfenda. Það er unun að hlusta á framsögnina hjá honum. Joey er yngsti sonurinn sem vonast til að verða boxari en vinnur við sóðalegasta og erfiðasta starf sem til er, hann brýtur niður byggingar og innréttingar. Hann virðist heilaskaddaður og er illa talandi. Hann er leikinn af Snorra Engilbertssyni, sem er líkamlega sannfærandi boxari og býr til aumkvunarverðan dreng. Af bræðrunum er hann skýrast klofinn milli þess að vera hrotti og smástrákur í móðurleit. Valdabarátta og úlfúð þessara fjögurra karla breytist þegar Teddy og Ruth koma heim.
Kvennaheimur
Af hverju kemur Teddy með Ruth inn í þennan óhrjálega gamla heim sinn? Hvað vill hann? Hann segir nánast ekki neitt í leikritinu og sýnir ekki oft svipbrigði en Ólafi Agli Egilssyni tekst þó að segja margt með því að segja ekkert. Það er samt Ruth sem leikritið stendur eða fellur með. Hún segir heldur ekki margt. Eiginlega er hlutverk hennar allt í undirtextum örfárra setninga. Vigdís Hrefna Pálsdóttir er fögur og fáguð og jafnvel tíguleg í túlkun sinni á Ruth framan af, köld, fjarlæg og dulúðug. Um mitt verkið kemur fram að hún er sjálf úr þessu hverfi, átti vafasama fortíð þegar hún giftist Teddy og varð prófessorsfrú í Bandaríkjunum með þrjá unga syni og sundlaug. Í upphafi vill hún ekki vera í húsi Max en undir lokin eru allir sammála um að þó Teddy fari til Bandaríkjanna verði hún kyrr. Hún vefur körlunum um fingur sér og þeir verða sammála um að halda henni hjá sér, hún á að þjóna þeim öllum þremur til borðs og sængur og verða ein af vændiskonunum sem Lenny gerir út en með forréttindi sem slík. Hún samþykkir það. Áhorfendur fengu áfall yfir þessum endi árið 1964 þegar verkið var frumsýnt. Hvað er hún að hugsa? Teddy setur sig ekki upp á móti neinu í þessum samningum og fer sína leið. Ég held að hann hafi séð þetta fyrir. Hún hefur ekki unað sér í Bandaríkjunum og hann hefur farið með hana heim í gamla hverfið til að leyfa henni að velja hvort hún vill vera eða fara. Honum er sama hvort hún velur, hún er honum ekki samboðin – eins og gamli karlinn lætur í veðri vaka nokkrum sinnum. Ákvörðun hennar er hins vegar allt sem hún hefur að segja um samband þeirra og margt fleira.
Í sláturhúsi?
Oft hefur verið sagt að þetta sé leikaraleikrit, áhrif þess hvíli á list leikarans og þetta er megináhersla sýningarinnar sem Atli Rafn Sigurðarson leikstýrir. Þess vegna hefði mátt fjarlægja næstum alla leikmynd og á myndum af öðrum uppfærslum má sjá að það hefur oft verið gert og ekkert skilið eftir nema eitt sófasett og eitt borð. Meginatriði er að taka ekki af tvímæli um neitt – leyfa tvíræðni og tvöföldunum og hinni merkingarlegu óvissu Pinters að vinna sitt verk.
Leikmynd þessarar sýningar er eftir Börk Jónsson og hún er hvorki stílfærð né raunsæ. Hljóðmynd Kristjáns S. Einarssonar er búin til og framleidd af Einari Scheving á sviðinu en að öðru leyti eru persónurnar staddar í fyrirtæki Max, kjötvinnslu þar sem enginn vinnur lengur. Af hverju gerist leikritið þar? Leikstjórinn útskýrir hugmyndina í leikskrá, sviðið endurspeglar veruleika og vinnustað karla, „þar sem blæðir á daginn en er skúrað á kvöldin. Húsnæði þar sem öllu er haldið hreinu, allt á sér sinn stað.“ Þetta húsnæði með harðri vinnustaðalýsingu Halldórs Arnar Óskarssonar þrengir æ meira að átökum innan fjölskyldunnar þegar móðirin og hóran í einni manneskju er (aftur) orðin hjarta (slátur)hússins. Er það þá meiningin að Ruth hafi verið slátrað? Ekki samkvæmt ummælum leikstjórans. Ég fæ satt að segja ekki botn í þetta.
Eftir stendur þó að þessi sýning lokast ekki þegar henni lýkur og áhorfandi gengur út í nóttina. Hún heldur áfram að vinna í höfðinu á manni og er endalaust hægt að tala um hana og pæla í henni.
Listilega vel skrifað og margrætt leikrit, fullt af reiði og þjáningum karla sem hata konur og berjast um völd. Ein kona stendur andspænis fimm körlum sem sjá í henni það sem þeir þrá. Afbragðs góðir leikarar túlka þennan heim af list en leikdómarinn er ósáttur við leikmyndina.[/x_text]
Um höfundinn
