Þessi bölvaða pólitíska rétthugsun ætlar allt að drepa. Umræðunni er haldið í gíslingu af hugmyndafræðingum sem kenna sig við femínisma og fjölmenningu og kalla mann óupplýstan eða eitthvað þaðan af verra ef maður dirfist að vera ósammála þeim. Þetta er kunnulegt stef í athugasemdakerfum vefmiðlanna sem jafnvel ratar inn í stærstu fjölmiðla landsins.
Fyrir skömmu birtist pistill í Fréttablaðinu eftir Friðriku Benónýs þar sem hún gagnrýnir viðbrögð fólks við orðum Karls Lagerfeld, en hann sagði í viðtali við Entertainment! Online, að söngkonan Adele væri of feit. Vandlæting Friðriku er þegar upp er staðið engu minni en þeirra sem hún gagnrýnir og viðbrögðin hafa ekki látið á sér standa; holskefla glaðhlakkalegra flettismettisnotenda tekur undir orð hennar og vildi óska þess að þau væru þeirra eigin. Já þessi bölvaða pólitíska rétthugsun.
Friðrika gefur nefnilega í skyn að þeir sem gerist sekir um „pólitíska rétthugsun“ hafi hvorki sjálfstæða né rökstudda skoðun. „Sjálfstæð hugsun var einu sinni í hávegum höfð en virðist nú fullkomlega gamaldags og úr sér gengið hugtak“ segir Friðrika í pistli sínum.
Friðrika segir vissan tvískinnungshátt einkenna umræðuna á vefmiðlunum. Í lagi sé að gagnrýna holdafar kvenna ef þær eru grannar, „en vei þeim sem minnist á að þær séu feitar“. Við þetta bætir hún að offita sé meira vandamál í vestrænum samfélögum en anorexía. Þennan tvískinnung kennir Friðrika við pólitíska rétthugsun og fellir alla gagnrýni undir sama hatt.
Líklega eru fáir jafn meðvitaðir um „óæskilega“ líkamsgerð sína og þeir sem glíma við offitu. Fæstum þykir eftirsóknarvert að vera feitur, jafnvel þó íturvaxin söngkona nái að selja milljón plötur. Þeir sem þjást af offitu eiga oft við andleg vandamál að stríða og þess vegna þykir mörgum það aðdáunarvert þegar manneskja sem sögð hefur verið „of feit“ slær í gegn, þrátt fyrir mótlætið. Sú aðdáun þarf aftur á móti ekki að þýða að lítið sé gert úr því vandamáli sem offita er. Það mætti jafnvel halda því fram að hún slái í gegn út af vaxtalagi sínu. Úr því að Adele getur slegið gegn, þá geta aðrar bústnar söngkonur gert slíkt hið sama (einhvern veginn vill bara svo til að það gerist ekki.)
Hvað varðar anorexíu þá sækja þeir sem glíma við þann herfilega sjúkdóm margir hverjir fyrirmyndir sínar í sjónvarpi eða glanstímarit (það þarf þó ekki að vera meginástæða átröskunar og því, líkt og með offitu, þarf að varast alhæfingar). Gagnrýni á þá ímyndarsköpun er því mjög skiljanleg og jafnframt nauðsynleg.
En hvers vegna kýs Friðrika að nota hugtakið „pólitísk rétthugsun“? Ástæðan ku vera af pólitískum toga. Pistill Friðriku sækir fyrirmyndir sínar til breska íhaldsblaðsins Daily Mail en blaðamennskunni sem þar er ástunduð mætti best lýsa sem populisma af verstu gerð. Blaðamenn Daily Mail hafa í gegnum tíðina verið duglegir að ásaka frjálslynda vinstri menn, fjölmenningarsinna og femínista um pólitíska rétthugsun og jafnvel leita hennar þar sem hana er ekki að finna. Nýlegt dæmi var þegar Melanie Phillips gagnrýndi Winterval hátíðina í Birmingham, en Philips hélt því fram að nafn hátíðarinnar ætti að leysa nafn jólanna af hólmi vegna kröfu um tillitsemi við innflytjendur. Þetta átti að vera enn eitt dæmið um yfirgang pólitískrar rétthugsunar sem væri stefnt gegn breskum siðum og gildum. Síðar kom í ljós að engin slík krafa var sett fram og neyddist blaðið því til að leiðrétta umfjöllun sína.
En nú segir Lagerfeld bara það sem satt er, á að fordæma manninn fyrir það? Að sjálfsögðu ekki. Við hljótum öll að gera þá kröfu að gagnrýnin sé málefnaleg. Að sama skapi skulum við einnig varast að gjaldfella alla gagnrýni með því að kenna hana við pólitíska rétthugsun.
Páll Guðmundsson,
meistaranemi í menningarfræði
Pistillinn er skrifaður í námskeiði í menningarfræði.
Leave a Reply