Um höfundinn
[container]Árið 1987 hélt pólski félagsfræðingurinn Zygmunt Bauman því fram að hinir svokölluðu menntamenn gegndu ekki lengur mikilvægu hlutverki við að móta þekkinguna og menningarleg gildi. Ástæðuna taldi hann vera ákveðna tækni- eða vísindahyggju í rekstri hins opinbera. Hin húmaníska umræðuhefð væri ekki lengur nauðsynleg og varla æskileg við lausn vandamála sem upp kynnu að koma í samfélögum manna. Til þess væru ráðnir sérfræðingar og vísindamenn af öllu hugsanlegu tagi, hinir svokölluðu teknókratar.
Minni almenn umræða gæti gert þetta ástand enn verra. Minni umræða þýðir minna aðhald við kerfið og það getur leitt til kerfishruns, eins og dæmin sanna. Þetta er stóra spurningin: Hvernig gat svo vond hugmynd um skipan samfélagsins orðið að veruleika? Var ein ástæðan hugsanlega sú að það gleymdist að taka með í reikninginn ýmis siðferðileg og samfélagsleg gildi vegna þess að áherslan var öll á tæknilegar lausnir? Hefði meiri almenn umræða getað sett hin siðferðilegu og samfélagslegu gildi á dagskrá?
Umræða um þjóðfélagsleg viðfangsefni virðist hafa tilhneigingu til að einangrast innan í litlum kreðsum. Skerðing á starfsemi fjölmiðla hefur augljós áhrif í þessa átt. Og væntanlega einnig skerðing á starfsemi háskólanna.
Vilhjálmur Árnason ræðir þátttöku háskólamanna í almennri umræðu í grein í Ritinu (2-3:2009) og bendir meðal annars á að vinnumatskerfið hvetji ekki til hennar og heldur ekki hugsjónir um að koma Háskóla Íslands í hóp hundrað bestu skóla heims. Háskólamenn eru hvattir til þess að birta rannsóknir sínar í erlendum fræðitímaritum. Í vinnumatskerfinu er það einskis metið að taka virkan þátt í almennri umræðu hérlendis, til dæmis með því að skrifa greinar eða gagnrýni í blöðin. Þegar niðurskurðurinn síðan brestur á má gera ráð fyrir að háskólamönnum gefist jafn vel enn minni tími til þess að sinna almennri umræðu.
En kannski er vandi menntamannsins djúpstæðari en þetta. Hugsanlega hefur menntamönnum einfaldlega ekki tekist að hasla sér völl í nýjum og breyttum heimi sem einkennist síður af hugmyndafræðilegum átökum og hugsjónabaráttu en hagsmunagæslu, umsýslu með völd, peninga og sérfræðiálit, stöðubaráttu og ímyndarmótun. Og að vissu leyti hefur menntamaðurinn ekki lengur jafn skýra stöðu eða ímynd og áður. Hann var til dæmis lykillinn að skilningi á ákveðnum menningarsögulegum grundvallartextum en eftir að múrarnir milli há- og lágmenningar voru rifnir niður hefur menntamaðurinn ekki jafn skýrt túlkunarlegt forræði. Umráðasvæði eða umræðusvæði menntamannsins er með öðrum orðum á reiki. Þetta er kannski skýringin á oft langdregnum, óljósum og óskipulegum deilum um ýmsa hluti hérlendis. Skilin á milli sérfræðiálita og hugsjóna eru ekki alltaf skýr. Fyrir vikið er hið túlkunarlega forræði í uppnámi. Það er ómögulegt að vita hverju má treysta.
Greinaröð Þrastar:
Harpo Marx
Samfélagslíkaminn í hjáveituaðgerð
[/container]
Leave a Reply