Esterarbók Gamla testamentisins Þýðing og fræðilegar forsendur

[cs_text]
Jón Rúnar Gunnarsson

Árið 1975 kom Jón Rúnar Gunnarsson til starfa við Háskóla Íslands sem lektor í almennum málvísindum, fyrsti kennarinn í fullu starfi í þeirri grein. Þótt hann hefði þá dvalið langdvölum erlendis fóru af honum ýmsar sögur á háskólasvæðinu, sumar nokkuð þjóðsagnakenndar. Flestar snerust þær um ótrúlega hæfileika Jóns til að læra tungumál og um fjölda þeirra mála sem hann kynni. Ein þeirra var á þá leið að heimkominn til Íslands hefði hann spurst fyrir um það hjá Sjónvarpinu, meðan hann var að bíða eftir föstu starfi, hvort þar vantaði ekki þýðanda. Þegar spurt var hvaða mál það væri sem hann teldi sig helst geta þýtt úr á hann að hafa svarað að það skipti ekki máli. Skömmu síðar ætlaði Sjónvarpið að senda út þátt um evrópsku söngvakeppnina, Eurovision, en þá kom í ljós að í það sinn voru kynningar á heimamáli flytjenda. Þá var leitað til Jóns og hann beðinn liðsinnis, en um leið tekið fram að það væri auðvitað ekki ætlast til þess að hann færi að reyna að snúa kynningum úr fjarlægum málum á borð við tyrknesku, hebresku, arabísku (maltnesku) o.s.frv. „Af hverju ekki?“ á Jón að hafa spurt.

Þegar unnið var að þeirri þýðingu Biblíunnar sem kom út 2007 var Jón einn þeirra sem lögðu þar hönd á plóg. Ég veit ekki hvað hann á mikið í þeirri þýðingu í heild, en meðal þess sem hann glímdi við var Esterarbók. Samkvæmt því sem segir í formála þeirrar bókar sem hér er sagt frá mun Jón hafa skilað þeirri þýðingu af sér árið 1992 og kallað hana „þýðingartilraun“. Esterarbók er ekki löng, innan við 10 síður með hefðbundnu smáu biblíuletri, en þýðingartilrauninni fylgdi ítarleg og lærð greinargerð. Þessi greinargerð hefur ekki birst fyrr en nú, enda munu þýðingarnefnd Hins íslenska biblíufélags hafa fallist hendur þegar hún fékk greinargerðina og ekki vitað hvað gera skyldi við slíkt plagg. En með því að greinargerðin er stórmerkilegur vitnisburður um vinnu Jóns, vandvirkni, þekkingu og smekk er hún birt í heild í bókinni sem hér um ræðir. Þar er reyndar fyrst almennur inngangur Jóns um Esterarbók (um 18 bls.) en á eftir sjálfri þýðingunni kemur svo þessi ítarlega greinargerð hans fyrir því hvernig hann kýs að þýða, hvernig hann hefur vikið frá eldri íslenskum biblíuþýðingum, við hvað hann hefur stuðst í því efni o.s.frv. Þetta rekur hann allt vers fyrir vers á yfir 120 síðum í bókinni. Greinargerðinni er beint til þýðingarnefndarinnar og stundum spurt hvor nefndin telji að rétt væri að þýða frekar á þennan veg eða hinn.

Það hefur ekki verið einfalt verk fyrir ritstjórana að ganga frá þessari útgáfu, eins og lýst er í formála Margrétar og í kaflanum „Lykill að bókinni“, sem Bjarki skrifar. Ein ástæðan er sú að greinargerð Jóns var aðeins til í útprenti og fannst ekki í tölvutæku formi. Önnur er sú að Jón ræðir víða um leshætti og stafsetur þá dæmin gjarna með hebresku stafrófi. Þessu hafa ritstjórarnir reynt að koma til skila eftir bestu getu og ég tel víst að það hafi tekist vel en hef engar forsendur til að dæma um það.

Þótt greinargerð Jóns með þýðingunni (eða þýðingartilrauninni) sé beint til þýðingarnefndar Biblíufélagsins, eins og áður sagði, á hún erindi til mun víðari lesendahóps en ætla mætti: „Þar má nefna til sögunnar fræðimenn og annað áhugafólk um þýðingar, söguleg samanburðarmálvísindi og menningarsögu í víðum skilningi,“ segir Bjarki í inngangskafla (bls. xiii). Sjálfum kom mér mest á óvart hvað það getur verið gaman að bera þýðingartillögur Jóns saman við eldri þýðingar, en þar vitnar hann jafnan fyrst í íslensku þýðinguna frá 1981 til samanburðar en oftast líka ýmsar þýðingar á önnur mál, auk málfræðilegs rökstuðnings. Hér eru fjögur dæmi tekin af handahófi:

Tillaga Jóns: Að þeim dögum liðnum hélt konungur sjö daga veislu öllum karlmönnum í virkisborginni Súsa, jafnt tignarmönnum sem almúga, í forgarði hallar sinnar.
Þýðingin frá 1981: Og er þessir dagar voru liðnir, hélt konungur veislu öllu fólki, sem var í borginni Súsa, bæði háum og lágum, í sjö daga, í forgarðinum að hallargarði konungs.

Tillaga Jóns: að leiða fram fyrir konung Vastí drottningu, prýdda kórónu sinni, svo að hann gæti sýnt gestum sínum yndisþokka hennar, enda var hún fögur sýnum
Þýðingin frá 1981: að sækja Vastí drottningu og leiðan hana inn fyrir konung með konunglega kórónu á höfðu, til þess að hann gæti sýnt þjóðunum og höfðingjunum fegurð hennar, því að hún var fríð sýnum

Tillaga Jóns: Vín var borið fram í gullbikurum. Þar voru engir tveir bikarar eins og var vínið veitt af þeirri rausn sem sæmdi örlæti konungs.
Þýðingin frá 1981: En drykkir voru inn bornir í gullkerum, og voru hver kerin öðrum ólík, og þar var gnægð konunglegs víns, eins og konunglegu örlæti sæmir.

Tillaga Jóns: Mönnum urðu nú kunnar tilskipanir og boð konungs og var mörgum stúlkum safnað saman til hallar konungs í umsjá Hegaí þess sem gætti kvennabúrsins og var Ester í hópi þeirra.
Þýðingin frá 1981: Er boð konungs og tilskipun hans varð kunn og safnað var saman mörgum stúlkum til borgarinnar Súsa undir umsjá Hegaí, þá var og Ester tekin til konungshallarinnar, undir umsjá Hegaí kvennavarðar

Í sumum tilvikum er hér einkum um orðalagsbreytingar og smekk að ræða en í öðrum er þýðingunni breytt efnislega og það rökstutt ítarlega. Um fyrsta dæmið segir Jón t.d. í athugasemd (bls. 42): „Hér er sett öllum karlmönnum í stað öllu fólki enda kemur það fram í versi 1:9 að konum borgarinnar var haldin veisla annars staðar. Hér teljast þær því ekki til fólksins […] og má spyrja hvort ekki finnist nú víðar áþekk dæmi sem vert væri að færa til réttari vegar.“

Það er fróðlegt, m.a. fyrir þýðendur og nemendur í þýðingafræði, að skoða þessa greinargerð Jóns og vangaveltur hans, eins þótt þeir ætli ekki að leggjast í fræðilegar rannsóknir á þýðingum Biblíunnar eða á Gamla testamentinu. Þar eru leiðbeiningar Jóns eða „húsreglur“ í sjö liðum (bls. 5–7) líka forvitnilegar. En þýðendur mega þó ekki láta hugfallast þótt þeir treysti sér ekki til að leggjast eins djúpt í vinnu sína og Jón taldið nauðsynlegt í Biblíuþýðingum, eftir því sem segir í formála Margrétar (bls. ix):

Í sem fæstum orðum þarf að gaumgæfa frumtextann í fjórum gerðum hið minnsta. Auk hebreska textans eru það þýðingarnar fornu, Septuaginta eða „sjötíumannaþýðingin“ gríska, Peshitta, sem er sýrlenska þýðingin, og latneska þýðingin, Vulgata, ásamt eldri latneskum þýðingum […]

Þetta eru nú nokkuð stífar kröfur. En ef greinargerð Jóns er skoðuð kemur í ljós, eins og áður var nefnt, að hann vísar mjög oft í ýmsar fleiri þýðingar en þær sem þarna eru taldar, bæði gamlar íslenskar þýðingar og þýðingar á dönsku, sænsku, þýsku, ensku og frönsku, auk fjölda fræðirita um biblíuþýðingar.

Loks má nefna að frágangur bókarinnar er smekklegur og vandaður og bókin er falleg. Þar á Bjarki Karlsson greinilega stóran hlut því hann annaðist umbrot, sömuleiðis kápuhönnuðurinn Ragnar Helgi Ólafsson.

Það er rík ástæða til að vekja athygli á þessu sérstæða og merkilega verki, en útgáfa þess hefur farið frekar hljótt til þessa.[/cs_text]

Um höfundinn
Höskuldur Þráinsson

Höskuldur Þráinsson

Prófessor emeritus í íslenskri málfræði.

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

slotoppo


agen bola online


Mix Parlay


Judi Bola


Mix Parlay


judi bola


slot gacor anti rungkad


Penghematan 3x Tips Mahjong Ways Hunian PCH

Rahasia Siti Surabaya Produktivitas Naik 25 PCH

Scatter Hitam Bisnis Irfan Hunian Langka PCH

Bandingkan Mahjong Ways vs Cost Saving PCH

Kunci Gopay178 Hunian Berperabot PCH

Membaca Data Bisnis dengan Mahjong Wins Gopay178

Satu Pintu 75000 Pilihan Single Poc PCH

Relokasi Tanpa Drama Panduan Group Move

Fitur Baru PCH Check In Mudah Jackpot Gopay178

Kenyamanan Eksekutif Hunian PCH All Inclusive

Dosen STIP Ungkap Pola Raja Zeus 178 Juta

Mega Win Fadil Bogor Pola Mahjong Ways Ilmiah

Scatter Hitam Taruna Wulan Semarang Menang 112 Juta

Riset Mahasiswa Jakarta Wild Bandito Data Navigasi

Raka Surabaya Uji Pola Mahjong Ways Berhasil Gopay178

Kapten Rendra STIP Pola Lucky Neko Taruna Maritim

Temuan STIP Pola Raja Zeus Gelombang Laut Banda

Mahjong Wins3 Simulasi Ilmiah Taruna Teknika

Taruna Rudi Makassar Rekor 134 Juta Mahjong Ways

Jordan Bogor Penelitian Mahjong Ways 92 Juta

Dosen STIP Pengaruh Pola Spin Mahjong Ways

Pola Turbo Cuan Mahjong Wins3 Psikologi Taruna

Gopay178 Studi Pola RTP Harian Lab STIP

Dian Pekalongan Menang 75 Juta Analisis Mahjong Wins3

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko STIP

Kapten Suharto Pola Wild Bandito Navigasi Kapal

Taruna Fadil Bogor Mahjong Ways Lab Statistik

Taruna Denpasar 67 Juta Simulasi Mahjong Ways

Cuan Lucky Neko Modul Statistik Maritim

Dian Pekalongan Analisis Akademis Mahjong Wins3

Taruna Inces1000 STIP Pola RTP Ilmiah

Taruna Rudi Makassar Uji Pola RTP Mahjong Ways

Peneliti STIP Mahjong Ways Analisis Arus Laut

Lucky Neko STIP Simulasi Probabilitas Kapal

Pola Turbo Taruna Bogor Mahjong Ways 92 Juta

Taruna Siti Pontianak Riset Wild Bandito 102 Juta

Taruna Wulan Semarang Scatter Hitam 112 Juta

Riset EJournal STIP Pola Raja Zeus Navigasi

Mahjong Wins3 Modul Kedisiplinan STIP

Wild Bandito Riset Taruna STIP Internasional

Taruna Ilham Palembang Pola Lucky Neko STIP

Taruna Aldi Bandung Scatter Hitam STIP

Gopay178 Riset STIP Pola Mahjong Wins3

Pola Lucky Neko Latihan Reaksi Cepat Maritim

Taruna Rehan Solo Simulasi Mahjong Ways 115 Juta

Taruna STIP Jakarta Mahjong Ways Gopay178

Gopay178 Penelitian Pola Scatter Hitam

Riset Pola Spin Janda Wild Bandito Fokus Taruna

Taruna Inces1000 STIP Probabilitas Arus

Taruna Lina Padang 98 Juta Metode Lucky Neko

Pola Spin Rahasia Mahjong Ways 2

Trik Spin Manual Gates of Olympus

Waktu Terbaik Scatter Hitam

Trik Spin Sweet Bonanza

Pola Spin Wild West Gold

Jam Hoki Mahjong Ways

Rahasia Spin Starlight Princess

Pola Spin Gates of Olympus X1000

Pola Spin Mahjong Ways 3

Waktu Terbaik Sugar Rush

Pola Spin Jigjag Mahjong Wins

Eko Samarinda Gates of Gatot Kaca

Pola Spin Stabil Mahjong Wins3

Dody Perbandingan Gaya Spin

Scatter Hitam Anti Banned

Pola Spin Gates of Olympus X5000

Fitur Turbo Gates of Olympus

Pola Spin Modal Kecil Mahjong Wins

Gaya Spin Efektif Semua Game

Reset Akun Mahjong Ways

Strategi Unik Tegal Pengusaha Es Batu Ubah Waktu Pendinginan Jadi Rumus Penjualan Paling Akurat

Mantan Honorer Kaya Temukan Kode Scatter Rahasia Kini Jadi Jutawan

Ibu Rumah Tangga Hasilkan Rp90 Juta dari Catatan Tanggal Penjualan Sederhana

Riset Pegubin Buktikan Pola Internet Naik Turun Berbanding Lurus dengan Omzet UMKM

Model Keuangan Ajaib Mahasiswi Akuntansi Mirip Pola Spin Digital

Jurnalis Muda Ungkap Hubungan Waktu Posting dan Peluang Transaksi Raksasa

Bahasa Baru UMKM Kepala Bidang Ekonomi Sebut Pola Scatter Kunci Sukses Modern

Laporan Rahasia 78 Persen UMKM Gunakan Strategi Rolling Tanpa Sadar

Ide Bisnis Gratis Pemilik Warung Kopi Dapat Cuan dari Log Data Terbengkalai

Cepat Kaya Diskominfo Rilis Aplikasi Deteksi Jam Cuan Berbasis Analisis Harian

Modal Tukang Parkir Semarang Catat Waktu Mobil Datang Dapat 70 Juta

Strategi Produksi Viral Pengusaha Snack Gunakan Pola Gopay178

Kisah Pegawai Malam Menemukan Waktu Hoki di Tumpukan File Audit

Terobosan AI Gopay178 Prediksi Jam Ramai Marketplace Lokal

Fenomena Digital Data UMKM Aktif Malam Hari Tumbuh 50%

Cerita Lucu Berakhir Cuan Pegawai Dinkop Salah Upload Data

Inovasi Gila Pegubin dari Jaringan WiFi ke Jaringan Bisnis

Fakta Unik Kudus UMKM Temukan Hubungan Musik Dangdut dan Omzet

Peluang Bisnis Barista Dapat Ide Usaha dari Chat Grup Gopay178

Lebih Akurat dari Ramalan Pengusaha Cilacap Klaim Pola Gopay178

cepdecantabria tukang las bongkar trik mahjong 3 maxwin wild power

rahasia mega scatter mahjong wins 3 cepdecantabria pola gacor naga hitam

master cepdecantabria trik bet all in gates of olympus formula jackpot

kisah petani garam madura cepdecantabria hujan scatter spin manual

cepdecantabria ungkap rtp pg soft server eksklusif sarjana sukses pola baru

juragan pempek heboh cepdecantabria jam hoki gates of olympus turbo efektif

cepdecantabria juru parkir viral metode sensasional mahjong wins maxwin

anak kos yogya cepat kaya panduan jitu cepdecantabria mahjong ways master

stop rugi cepdecantabria rtp wild bounty trik penambang emas maxwin

heboh komdis stip taruna jago mahjong cepdecantabria tren kemenangan

strategi menang konsisten 75juta gates of olympus kutaitimurkab

disertasi kunci menang 120juta mahjong wins 3 kutaitimurkab

prediksi menang mahjong wins 3 50juta data historis kutaitimurkab

pola wild power jackpot 88juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

rahasia bet all in 90juta mahjong ways 1 metode kutaitimurkab

algoritma wild bounty teknik menang 150juta mahasiswa kutaitimurkab

jurnal scatter hitam jackpot 99juta pragmatic play kutaitimurkab

strategi menang 65juta gates of olympus mahasiswa itb kutaitimurkab

rtp menang cepat 110juta mahjong ways 1 vs 3 kutaitimurkab

pola distribusi scatter menang 105juta mahjong ways 3 kutaitimurkab

mahasiswa stmikkomputama god hand gates olympus dana studi 75 juta

dosen stmikkomputama rahasia pola algoritma mahjong ways 3 jackpot

alumni stmikkomputama tukang service workshop mewah scatter hitam

stmikkomputama komite disiplin prestasi coding mahjong wins skripsi

mahasiswa stmikkomputama tingkat akhir naga hitam mahjong kesabaran

rahasia banjir scatter alumni stmikkomputama ayah 2 anak 65 juta

direktur stmikkomputama jackpot puluhan juta trik pola mahjong ways

penjual pulsa stmikkomputama sukses gates olympus logika pemrograman

mahjong wins 3 pragmatic teknik jitu lulusan stmikkomputama jackpot

cara singkat jackpot rtp pg soft 10 jurus rahasia stmikkomputama

komputama algoritma scatter hitam jackpot 99 juta

disertasi dosen komputama probabilitas menang mahjong wins 3

wild power jackpot 88 juta pola mahjong ways 3 dosen mtk komputama

tim riset komputama studi pola scatter mahjong ways 3 105 juta

strategi eksponensial gates of olympus kuliah komputama 75 juta

metodologi komputama rahasia bet all in mahjong ways 1 90 juta

mahasiswa komputama teknik menang 150 juta wild power wild bounty

model prediksi komputama data historis menang 50 juta mahjong wins 3

analisis komparatif rtp komputama menang cepat mahjong ways 1 vs 3

topik hangat mahasiswa itb komputama strategi menang gates of olympus

strategi scatter hitam geothermal itmnganjuk maxwin pembangunan

mahjong ways 3 konservasi mangrove itmnganjuk dana csr triliun

pola kemenangan beruntun jalur logistik cpo itmnganjuk bisnis ekspor

analisis mahjong ways 3 kenaikan wisatawan itmnganjuk pantai beras basah

pemkab implementasi full power wild kebun sawit rakyat panen maxwin

gerakan anti rungkad inspirasi umkm itmnganjuk omzet melonjak drastis

dprd terkejut upgrade scatter hitam percepat infrastruktur pedalaman

mahjong ways 3 ukur indeks kebahagiaan masyarakat itmnganjuk maxwin

misteri big win frekuensi kemenangan jam padat aktivitas tambang

mahasiswa itmnganjuk beasiswa jepang penelitian free spin irigasi

mahjong ways 3 tracon wild spin 1000 persen

pola reel gacor mahjong ways 2 tracon 2025

strategi tracon mahjong ways 3 wild energy digital

bocor pola mahjong wins 3 tracon trik wild

gertakan sempurna tracon mahjong ways 3 max win

tracon exclusive trik mahjong ways 3 lamine yamal

fenomena baru strategi wild spin tracon mw3

perbandingan mahjong ways 2 vs 3 gacor tracon 2025

makna wild spirit mahjong ways 3 strategi tracon

strategi tracon taruhan maksimal mahjong ways 3