Vonbrigði

[blockquote]Það vakti athygli og eftirvæntingu þegar Argentínumaðurinn Jorge Mario Bergoglio var kjörinn páfi rómversk kaþólsku kirkjunnar og tók við embætti af Benedikt páfa XVI 2013. Hinn nýi páfi valdi sér heitið Frans og gerði þar með heilagan Frans frá Assisi að fyrirmynd sinni. [/blockquote]Á þeim árum sem liðin eru síðan þá hefur páfi hreyft við ýmsum mikilvægum málum og brugðist við allmörgum áskorunum samtímans. Umfram allt hefur hann þó staðið með lítilmagnanum.  Þetta hefur vakið vonir um að endurnýjunarskeið væri hafið í þessari fjölmennustu og útbreiddustu kirkjudeild heims sem eins og kunnugt er á víða í miklum vanda. Afstaða og atbeini kirkjunnar í ýmsum samfélagsmálum hefur einangrað hana frá yngri kynslóðum og má þar nefna andstöðu gegn getnaðarvörnum, prestvígslu kvenna og hjónaband samkynhneigðra. Ekkert bendir til annars en að páfi muni fylgja endurnýjunaráhuga sínum eftir enda ekki vanþörf á.

Loksins sanngirnisbætur

[pullquote type=”right”]Með þessum hætti er þó íslenska ríkið sem velferðar- og réttarríki að axla ábyrð og leitast við að bæta fyrir brot sem unnin voru innan stofnunar sem starfar með leyfi ríkisins og er þannig hluti af skólakerfi landsins.[/pullquote]Fyrir skömmu vorum við á hinn bóginn minnt á hversu óralangt er frá Róm norður í Landakot. Nú nýlega bauð íslenska ríkið 33 fyrrum nemendum Landakotsskóla samtals 200 milljónir í sanngirnisbætur fyrir andlegt, líkamlegt og kynferðislegt ofbeldi sem þeir höfðu í æsku mátt búa við af hálfu eins af prestum kirkjunnar, sr. Georgs, en honum var trúað fyrir stjórn skólans, sem og kennslukonunnar Margrétar Müller. Skiptra skoðana kann að gæta um hversu mörgum ætti að bjóða slíka bætur og ekki síður um upphæðirnar. Með þessum hætti er þó íslenska ríkið sem velferðar- og réttarríki að axla ábyrð og leitast við að bæta fyrir brot sem unnin voru innan stofnunar sem starfar með leyfi ríkisins og er þannig hluti af skólakerfi landsins.

Hingað til hafa fulltrúar og trúnaðarmenn rómversk kaþólsku kirkjunnar hér á landi á hinn bóginn mætt þolendunum af kærleiksleysi og kulda. Kemur það best fram í smánarlegum upphæðum — hæst 170 þús. kr. — sem hún hefur verið reiðubúin til að reiða fram. Slíkt hlýtur fremur að ýfa sárin en rísa undir nafni sem sanngirnisbætur.

Glatað tækifæri

Nú stendur svo vel á í Landakoti að þangað er kominn til starfa nýr biskup, Davíð Tencer, sem ekki hafði nein tengsl við skólann eða kirkjuna hér þegar ódæðin voru framin. Hann hafði því allar forsendur til að nálgast málið með öðrum hætti en forverar hans þegar Fréttatíminn leitaði álits hans málinu 30. september sl. Það ber hann þó ekki gæfu til að gera. Þvert á móti segir hann „skrítið“, að ríkið ætli að greiða slíkar bætur og hafnar því að það hafi heimild til að reiða þær fram af peningum skattgreiðenda.

Verst er þó að hann virðist draga í efa að vitniburður fórnarlambanna sé sannur þar sem um „flókið“ mál sé að ræða. Með þeim hætti tekur hinn nýi biskup sér stöðu með fyrirrennurum sínum sem leiddu málið hjá sér að meira eða minn leyti.

Ekki skal dregið í efa að biskupinum renni málið til rifja, hafi í allri einlægni beðið fyrir þolendunum og jafnvel lesið fyrir þau messu eins og fram kemur í viðtalinu við hann. Hugsanlega hjálpar það honum þó meira en þeim. Það verður líka að teljast einfeldningslegt af manni í jafn hárri stöðu að vænta þess að það muni hjálpa þolendunum að hitta hann og tala við eða að hann kunni að finna einhverja leið til hjálpar sem sé betri en bæturnar.

Eðli sanngirnisbóta — trúverðugleiki kirkjunnar

Svo að allrar sanngirni sé gætt virðist afstaða biskupsins ekki aðeins ráðast af fastheldni á fé kirkjunnar heldur efast hann um að peningar hjálpi þeim sem urðu fyrir ofbeldinu börn að aldri. Í því sambandi skiptir máli að ekki er um skaðabætur að ræða þar sem reynt er að meta tjónið sem valdið var til verðs og reiða það fram í krónum og aurum. Hér er verið að bjóða sanngirnisbætur. Í því felst að þolandinn er tekinn alvarlega, honum eða henni er trúað, mark er tekið á vitnisburðinum og það játað að í nafni sanngirni og réttlætis beri að bæta fyrir unnin brot. [pullquote type=”right”]Til þess að raunverulegum tilgangi sanngirnisbótanna hefði verið náð hefði féð þó með réttu átt að koma frá rómversk kaþólsku kirkjunni en ekki íslenska ríkinu.[/pullquote]Það má gera með táknrænu móti, með því að greiða bætur sem ekki eru smánarlegar heldur eiga að tjá raunverulega iðrun og yfirbót. Það er sorglegt ef þessi hlið málsins er æðsta embættismanni rómversk kaþólsku kirkjunnar óskiljanleg. Til þess að raunverulegum tilgangi sanngirnisbótanna hefði verið náð hefði féð þó með réttu átt að koma frá rómversk kaþólsku kirkjunni en ekki íslenska ríkinu. Reyndar er vandséð hvaða hlutverki rómversk kaþólska kirkjan geti gegnt hér ef hún er ekki dómbær á siðferðilega ábyrgð sína og er ekki reiðubúin til að standa með þeim sem þjást. Eða hvert er hlutverk kristinnar kirkju í samfélaginu ef ekki það?

Mynd ofan við grein er fengin að láni hér.

[fblike]