Erótískir frumkvöðlar

[cs_text]
Umfjöllun um bókmenntir Mið-Ameríkuríkja fer alla jafna ekki ýkja hátt nema heimafyrir og meðal sérfræðinga eða sérstakra unnenda umræddra bókmennta á alþjóðavísu. Skáldverk kvenna eru þar engin undantekning – nema síður væri.
Kaflar:
1. Giaconda Belli
2. Jacinta Escudos
3. Anacristina Rossi
Í meðfylgjandi köflum er ætlunin að beina sjónum að þremur frumkvöðlum á sviði kvennabókmennta í álfunni og fjalla um erótískan undirtón í skrifum skáldkvennanna Giacondu Belli frá Níkaragva, Anacristinu Rossi frá Kostaríku og Jacintu Escudos frá El Salvador, en allar hafa þær vakið athygli fyrir hispurslausa umfjöllun um langanir og þrár kvenna í rammkaþólsku umhverfi heimalanda sinna, mótuðum af rótgrónum hugmyndum og áherslum feðraveldisins.

Giaconda Belli (Níkaragva, 1948)

Segja má að rithöfundurinn og ljóðskáldið Giaconda Belli frá Níkaragva sé frumkvöðull á vettvangi erótískra kvennabókmennta í Mið-Ameríku. Á róstursömum tíma í sögu heimalandsins, árið 1974, sendi hún frá sér sína fyrstu ljóðabók, Að hittast í grasinu (sp. Verse sobre la grama). Mynd af Giaconda BelliÍ bókinni er að finna safn óbundinna ljóða og örsagna sem komu strax á óvart vegna hispurslausrar umfjöllunar um konur sem kynverur og kynvirkni ófrískra kvenna og nýbakaðra mæðra. Fjallað er um líkama og langanir kvenna eins og um náttúrulögmál sé að ræða. Ljóðin eru nærgöngul og þar er kvenlíkaminn hvikur, virkur, óþreyjufullur og krefjandi. Í safnritinu Þetta er ást: Safn erótískra ljóða 1970-2005 (sp. Esto es amor: Poesía erótica reunida 1970-2005), frá 2005, vekja jafnvel titlar ljóðanna athygli. Fyrsta ljóðið „Ég er“ (sp. „Yo soy“) gefur tóninn um ritstíl hennar og umfjöllunarefni. „Ég er hvíla þín / jörð þín / ég er hirsla þín […].[1] Í kjölfarið er m.a. að finna ljóð sem bera titla eins og; „Öll í keng“ (sp. „Llena de grumos“); „Eins og krukka“ (sp. „Como tinaja“); „Eins og læða liggjandi á bakinu“ (sp. „Como gata boca arriba“); „Örnámskeið í erótík“ (sp. „Pequeñas lecciones de erotismo“) og „Akstursleiðbeiningar“ (sp. „Manual para conducir“). Hvert ljóð og hver örsagan í kjölfar annarrar hverfist um eina aðgerð eða hugsun um viðburð sem lýtur að því að „búa til okkar eigið tungumál“ eins og samnefnt ljóð, „Inventamos nuestro propio idioma“, leggur áherslu á. Ljóðmælandinn er kona sem þreytist ekki á að segja frá því sem konur girnast og hvað veitir þeim ánægju. Hún lýsir, gjarnan af allnokkurri nákvæmni, órum þeirra og löngunum og veitir lesendum innsýn í reynslu– og hugarheim kvenna sem kynvera. Miklvægi, heyrnar–, þreyfi– og lyktarskyns er ítrekað í öðru hverju ljóði og samspil skynfæra og umhverfis verður í meðförum Giacondu Belli uppspretta nýsköpunar í líkingamáli og málnotkun.

Í ljóðinu „Akstursleiðbeiningar“ segir hún:

[…] Ef þú dirfist, ökuþór
út á mín upplýstu breiðstræti
er það ekki með mínu samþykki,
jafnvel þó að þú grátbiðjir mig.[2]

Í ljóðum Belli og síðar í smásögum jafnt sem skáldsögum ber ekkert á kvenlegu lítillæti og afar fáar hógværar kvenpersónur er þar að finna. Konur búa yfir áfergju. Þær takast á við aðstæður sínar og ögra umhverfinu. Þær búa yfir „stolti upphafins karlmanns“ og vilja að eftir þeim sem tekið – sem kynverum, sjálfstæðum samfélagsþegnum og ekki síður sem vitsmunaverum.[3]

Belli varð snemma áberandi langt utan landamæra Níkaragva, annars vegar fyrir bókmenntaverk sín og hins vegar vegna virkrar þátttöku í andófinu gegn einræðisherranum Anastacio Somosa. Hún flúði um tíma land og dvaldi í Kostaríku og Mexíkó á árunum 1975 – 1979 en sneri til baka strax eftir byltingu og sigur Sandinista árið 1979. Hún hafði þá dvalið um tíma í Evrópu og gerðist brátt opinber talsmaður byltingarinnar og ferðaðist víða um heim á áttunda áratugnum. Hún skrifaði ötullega og gaf verk sín út. Byltingarkenndur kvenfrelsistónn heldur áfram að ráða ríkjum í verkum Giocondu Belli. Sagnasveigurinn Landið innra með mér (sp. El país bajo mi piel), sem út kom árið 2001, hefst á eftirfarandi orðum: „Það er tvennt sem ég réði engu um en ræður lífi mínu. Landið sem ég fæddist í og kyn mitt“.[4]

„Það er tvennt sem ég réði engu um en ræður lífi mínu. Landið sem ég fæddist í og kyn mitt“
Þessi upphafssetning fyrsta kafla bókarinnar verður einskonar leiðarstef og endurspeglast víða í verkum hennar. Áberandi er umræða hennar um þjóðina og konuna sem leggja allt í sölurnar til að breytingar geti orðið. Í viðtali sem tekið var við Belli árið 2009 gengst hún við því að hafa haldið sig við svipuð efnistök frá fyrstu bókum sínum þar til nú, enda sé ekki vanþörf á. Síendurtekið er, segir hún, að þróunarlöndum, íbúum þeirra og konum víða um heim beri að „haga sér“ samkvæmt aldagömlum uppskriftum. Ekki beri að ögra þessari forskrift eða verra hljótist af. Skáldsaga Belli, Land kvennanna (sp. El país de las mujeres, 2011) gengur lengst í andófinu. Ritverkið er – eins og fyrri verk hennar – safn eininga, smásagnaruna, þar sem sömu kvenpersónurnar koma fyrir aftur og aftur. Stundum ein og ein en stundum nokkrar saman. Söguþráðurinn er samfelldur, en hver kafli stendur sjálfstæður. Konur hafa verið kosnar til valda í ótilgreindu landi. Flokkurinn sem þær leiða, PIE (Partido de la Izquierda Erótica), umbyltir öllu.[5] Þær senda karlmenn heim til að sinna heimilisstörfum og barnauppeldi og ráða einungis konur til starfa í þeirra stað – í herinn, í vegagerðina, í ráðuneytin, í verksmiðjurnar, í fangelsin og á akrana. Fullvinnsla matvæla verður í þessu frjósama landi nærri miðbaug helsti atvinnuvegurinn og þar kunna konur til verka. Markmið PIE er að koma á fót samfélagi þar sem gildismat og reynsla kvenna ræður ríkjum. Greining Belli á samfélaginu ítrekar að ógerningur er að afbyggja staðalmyndir um konur sem kynlausar, hljóðlátar og fórnfúsar undirlægjur nema ráðandi staðalmyndum um karla sem ráðandi, kynmiklar fyrirvinnur séu samtímis ögrað. Í tilefni af útkomu bókarinnar segir Belli í viðtali að hún vildi gjarnan búa í þessu landi sem sér hafi tekist að skapa.[6] Hún bætir svo við að það sé köllun sín sem rithöfundar að fjalla um stjórnmál jafnt sem erótík frá sjónarhóli kvenna í öllum sínum verkum. Annars, segir hún, eignist yngri rithöfundar seint fyrirmyndir sem þeir geta mátað sig við og síðan samþykkt eða hafnað.[7]

Jacinta Escudos ( El Salvador, 1957)

Rithöfundurinn Jacinta Escudos (1957) frá El Salvador í Mið-Ameríku hefur vakið athygli fyrir áræðnar sögur og nýstárlegt tungutak. Smásagnasafn hennar Klúrar sögur [sp. Cuentos sucios] kom fyrst út árið 1997 og hneykslaði marga. jacinta_escudos_250pxSafnið var endurútgefið í nokkuð breyttri mynd árið 2001 undir yfirskriftinni Vonbrigðin eða El desencanto. Þar beinir Escudos sjónum að konunni sem kynveru. Hver eining verksins stendur sem sjálfstæð smásaga en saman mynda þær smásagnasveig því sama aðalpersónan kemur fyrir í hverri sögu. Sagt er frá tilraunum Arcadíu til að finna lífsförunaut – prinsinn á hvíta hestinum – en leiðin sem hún fer er ekki í nokkru samræmi við viðteknar hefðir eða væntingar til 17 ára gamallar stúlku sem er nýútskrifuð úr kaþólskum nunnuskóla. Hver saga hverfist um tiltekinn ástarfund – eða stefnumót sem snýst um kynlífsviðburði, samfundi sem snúast um það að karlmenn njóta Arcadiu án þess að hún njóti nokkurs á móti. Og hún leyfir þeim að gera ýmislegt við sig – „se deja hacer“ – því hún veit ekki hvernig á að segja nei. Groddalegar lýsingar á dýrslegum samförum barnungrar stúlku og eldri karla ganga nærri lesandanum. Mörkin á milli erótíkur og ofbeldis eru óljós, en það sem gerir frásögnina ákallandi og ögrandi er að Arcadia er ekki neydd til þessara funda – hún fer sjálfviljug.

Mörkin á milli erótíkur og ofbeldis eru óljós, en það sem gerir frásögnina ákallandi og ögrandi er að Arcadia er ekki neydd til þessara funda – hún fer sjálfviljug.
Í hverri sögunni á fætur annarri fylgjum við henni frá einum karli til annars. Fyrst hittir hún þennan með fíngerðu hendurnar í bílnum hans við borgarmörkin. Hann strýkur henni um vangann, dáist að hárprýði hennar, en þvingar hana því næst til að fullnægja sér með munnmökum. Hún þorir hvorki né kann að segja nei en finnst þessi reynsla svo ógeðsleg að hana langar mest til að hrækja sæðinu framan í hann og hlaupast á brott. Annar er með andlit eins og bolabítur, þriðji drekkur gin á morgnana, fjórði elskast með opin augun, fimmti er kynóður, svo er það sadistinn sem biður um að fá að slá hana utanundir í ástarleiknum og fleiri og fleiri og fleiri. Þeir verða alls 27 – segir hún þegar hún spjallar við einhvern sem kemst næst því að vera vinkona. Þær ræða þessa leit að einhverjum sem skiptir þær máli og hvernig þær leika og látast til að styggja ekki bólfélagana. Í kaflanum um „Listana“ ítreka þær, þá 25 ára gamlar, að þær séu ekki hórur í hefðbundinni merkingu orðsins, né lauslátar. Þær séu bara að leita að þessum eina sem einhverju máli skipti – þessum sem ástarsögurnar fjalla um, þessum sem nunnurnar sögðu að þær ættu að bíða eftir. „Við leitum að þessum sem við finnum aldrei. Við leitum að ástinni. Og missum aldrei vonina um að finna hana. Og eina leiðin til að finna ástina er að prófa sig áfram, leita“.[8]

Arcadia kýs að hafna samböndum við karla. Í þeim felast hömlur, höft og væntingar samfélags sem hún er ekki tilbúin að fylgja.
Og þó að Arcadia finni eitthvað sem hún heldur að geti verið ástin, þá tæplega fertug, ákveður hún að það samband sé of margslungið og að sambúð krefjist þess að hún verði of samofin annarri manneskju. Betra sé að vera sjálfstæð og á eigin vegum. Arcadia kýs að hafna samböndum við karla. Í þeim felast hömlur, höft og væntingar samfélags sem hún er ekki tilbúin að fylgja. Erótíkin og ástríðurnar sem blómstra í verkum annarra skáldkvenna sömu kynslóðar, s.s. Anacristina Rossi frá Kostaríu og Giacondi Belli frá Níkaragva, sem fjallað er um hér í fyrri og seinni kafla þessarar greinar, eru í smásögum Jacintu Escudos færðar út á ystu nöf. Skilgreiningar Isabel Allende, eins og hún setur þær fram í bók sinni Afródíta (1997), um að kynlíf sem lýst er í smáatriðum eða sem vanabundnum, öfgakenndum eða vélrænum verknaði sé ekki lengur erótískt heldur pornógrafískt eða dapurlega sorglegt, eiga hér vel við.[9] Ætla má að hið fyrrnefnda hafi ráðið úrslitum um að Escudos endurskrifaði sögur sínar milli 1997 og 2001. Lesandinn finnur til með sögupersónu hennar samtímis því að hann undrast langlundargeð hennar og uppburðarleysi. En hafa ber í huga að þótt borgarastyrjöldin í El Salvador hafi stuðlað að ýmiss konar siðrofi og upplausn, og þar jafnt sem annars staðar sé þörf á uppstokkun staðalmynda um konur sem undirgefnar, bljúgar og bíðandi, þá hefur blygðunarkennd almennra lesenda ekki tekið stakkaskiptum og verk Escudos eru ögrandi lesning.

Í smásagnasveignum A-B-Sudario, frá 2003, heldur Escudos áfram að ögra lesendum sínum. Sögupersóna hennar, hin unga Cayetana, vinnur að ritun skáldsögu. Hún hefur flutt sig um set og dvelur í húsi við ströndina. Hún sefur lítið sem ekkert, nærist á áfengi og eiturlyfjum, og lýsir fyrir lesendum kostum þess og göllum, áhrifum og eftirköstum. Textinn er tilraunakenndur, sundurlaus og uppbrotinn. Málnotkunin er óformleg og nýstárleg, og orðaforðinn áleitinn og persónulegur.[line]

– Kannski gætum við tekið þátt í ástarleikjatilraun einhvern daginn, þú og ég.
– Tilraun?
– Já. Það eina sem mig vantar er einhver sem trúir á tilgátuna
– og hver er hún?
– Að stofna til sambands við einhvern þar sem ást eða tilfinningatengsl eru ekki samnefnari eignarhalds eða samkeppni og þar sem kynlíf er ekki eitt af hefðbundnum skylduverkum á hverju kvöldi heldur raunverulegur og glaðlegur samfundur. Önnur tegund samtals.
– Þú ert allt of rómantísk
– og lágkúruleg líka, ég veit það. Af hverju heldurðu ég sé alltaf ein?[10] [line]

Hispursleysi umfjöllunarinnar, ekki hvað síst í samskiptum Cayetönu við vinina „Homero, Pablo Apóstol og El Fariseo“, „af því henna falla orðaleikir“,[11] verður óþægilegt á köflum. Hún kynnist þeim á barnum eftir að hafa „púðrað á sér nefið“.[12] Samræður þeirra eru á tíðum samhengislausar og í anda hugarflæðis ólíkra persóna en snúast um að gagnrýna hefðbundið gildismat og ögra kaþólskum viðmiðum samfélagsins. Ljótleikinn er gerður eftirtektarverður og jafnvel aðlaðandi á stundum. Með undirliggjandi meinhæðni vísa vinirnir til Cayetönu sem gyðju,[13] móður[14] og jafnvel dýrlings hinna brjáluðu, og helgimeyjarinnar af Calvariofjalli, „Cayetana Dolorosa del Monte del Calvario“.[15] Þeir girnast hana, fara í fjörur við hana en „Cayetana hlær“ og færist undan. Ofurgrannur líkami hennar og ruglingslegur hugarheimur rennur sífellt undan henni sjálfri jafnt sem öðrum. Hún skrifar, greinir aðstæður sínar og kemst að því að hún er tvær eða margar og að með henni býr ófreskja, óargadýr.[16] Henni er í mun að sjá um sig sjálf, koma ein á barinn og fara þaðan ein og, rétt eins og kvenpersónur Rossi, sem fjallað er um hér að neðan, reynist henni mikilvægt að vera engum háð. Homero gerir tilraun til að fá að fylgja henni en hún flækir málið með því að sjálfstæði hennar fyrirbyggi samneyti við hann. „Ég veit ekki lengur hvað ég er“ svarar hún einfaldlega og um undanfærslur hennar þarf ekki frekari orðalengingar.[17]

Og þó svo líf hennar hangi á bláþræði vegna ofneyslu lyfja og lesandinn sé leiddur um hugarheima ofskynjunar heldur Cayetana um stjórnartaumana, jafnvel þegar dauðinn birtist í gættinni. Hann svífur lokkandi yfir henni og bíður eftir því að hún gefi sig honum á vald og rétti út höndina eftir honum, nokkuð sem hún á endanum gerir ekki.

Þrátt fyrir ruglið og óstjórnina sleppir hún ekki tökunum og það ógnar körlunum.
Þrátt fyrir ruglið og óstjórnina sleppir hún ekki tökunum og það ógnar körlunum. Um leið og hlutverk þeirra sem verndandi, skaffandi öxuls í tilvist konunnar fyrirfinnst ekki kunna þeir ekki á aðstæðurnar og hún leikur sér að þeim eins og köttur að músum. „Þú ert ráðgáta“, segir Pablo Apóstol, „og allt of vel gefin. Það ógnar karlmönnum.“[18]

Um leið og skáldverk Jacintu Escudos eru einlæg, persónuleg og ofurkvenleg eru þau þéttriðið net tilvitnana í verk annarra rithöfunda, popp-menningar og samfélagsumræðu við árþúsundarlok. Cayetana dvelur löngum stundum á kaffihúsum og börum þar sem velþekkt dægurtónlist hljómar, fólkið í kringum hana minnir hana á kvikmyndahetjur,[19] hún les sjálfshjálparbækur og í bókarlok er hún „[She´s] leaving on a jet plane“ og sönglar laglínu Eric Claptons „why does love got to be so sad“.[20] Escudos dregur upp einfaldar myndir, raunsannar myndir sem eru í takt við hefðir smásögunnar í Rómönsku Ameríku og henni tekst að halda sig við knappan stíl, að „lýsingarorðast ekki“, eins og Horacio Quiroga hvatti rithöfunda álfunnar til að virða.[21] Ofgnótt orða er afstýrt og efnisumfjöllunin er aðalmálið. Til verður kvenfrelsislegt tungutak og nýstárlegt myndmál kvenna. Myndirnar sem dregnar eru upp eru einfaldar en málaðar skærum litum.

Anacristina Rossi (Kosta Ríka, 1953)

Rithöfundurinn Anacristina Rossi (f. 1953) er þekktasti kvenrithöfundur Kostaríku um þessar mundir og hefur vakið athygli fyrir ögrandi og nýstárleg viðfangsefni. anacristina_rossiÁ sama tíma og Giaconda Belli beinir sjónum að konum, stjórnmálaátökum og eilífu valdatafli yfirvalda þá fjallar Rossi um konur, ástir, umhverfismál og ójöfnuð minnihlutahópa.
Eftir hana liggja til þessa fimm skáldsögur og eitt smásagnasafn auk fjölda smásagna sem birst hafa í safnritum víða og ógrynni fræða- og tímaritagreina. Rossi er á sömu slóðum og Belli þegar kemur að hispursleysi í umfjöllun um konur sem kynverur og virka gerendur í eigin lífi. Hún fjallar gjarna um málefni sem sjaldan ber á góma í opinberri umræðu og skilgreinast alla jafna sem tabú í kostarísku samfélagi, þ.e. konur sem kynverur, sögu og stöðu blökkumanna, spillingu hins opinbera og þátttöku kostarískra vinstrimanna í átökum Mið-Ameríkuríkja á áttunda áratugnum.[22]

Verk hennar kallast á við íhaldssamt og rammkaþólskt samfélag þar sem stjórnmálaástand hefur verið nokkuð stöðugt frá því um miðja tuttugustu öld. Stór millistétt einkennir samfélagsskipan í Kostaríku og hún heldur fast í hefðir og venjur. Kostaríski fræðimaðurinn Magda Zavala hefur fjallað um skáldskap Rossi og telur hana með dirfsku í efnisvali hafa farið langt út fyrir viðtekin mörk í bókmenntasköpun sinni og því fengið misjöfn viðbrögð.[23]

Nýstárleiki verka Rossi felst ekki hvað síst í umfjöllun um samskipti kynjanna, langanir og erótík, ólgandi ástríður og krefjandi pólitísk álitamál eins og náttúruvernd og útskúfun minnihlutahópa.
Til dæmis segir hún viðbrögðin við fyrstu skáldsögu Rossi, María hin myrka (sp. María la noche, 1985), hafa ráðist af „tómlæti og þögn“, jafnvel þótt skáldsagan hafi unnið til helstu bókmenntaverðlauna heimalandsins. Ástæðuna telur Zavala vera þá að sagan um Maríu segir á opinskáan hátt frá ástríðuþrungnum ástarþríhyrningi þar sem kynhneigð kvenna sem láta ekki stjórnast af íhaldssömum viðmiðum um hegðun er lofsömuð.

Nýstárleiki verka Rossi felst ekki hvað síst í umfjöllun um samskipti kynjanna, langanir og erótík, ólgandi ástríður og krefjandi pólitísk álitamál eins og náttúruvernd og útskúfun minnihlutahópa. Í fyrrnefndri skáldsögu, María hin myrka, kynnir Rossi leiðarstef verka sinna og heldur sig á svipuðum slóðum hvað erótíska umfjöllun varðar í skáldsögunni Sú brjálaða frá Candoca (sp. La loca de Candoca, 1992) þar sem aðalpersónan „hún“ á frumkvæði að flestu því sem á daga hennar drífur – hvort heldur er í samskiptum við hitt kynið eða á vettvangi samfélags- og stjórnmála. Konur vita hvað þær vilja, fylgja því eftir og uppskera fyrir vikið ósjaldan ámæli, útskúfun og/eða jaðarsetningu.

Smásagnasafnið Situaciones Conyugales (Uppákomur í hjónalífi) kom út árið 1993 og þar kveður við sama tón. Zavala bendir á að í smásögum Rossi sé efnisvalið í takt við það sem er að finna í skáldsögum hennar auk þess sem þar skjóti upp kollinum ákallandi samfélagsleg ádeila sem höfundurinn rannsakar með kaldhæðnina að vopni. Smásagan „Hversdagsleg saga“ (sp. „Una historia corriente“) er þar gott dæmi. Hún hefst á orðunum: „Hugo afmeyjaði mig þegar ég var átján ára. Nítján ára giftist ég honum yfir mig ástfangin. Ég var svo ástfangin að það skipti mig engu þó að ég nyti ekki hjónalífsins“.[24] Yfirskrift sögunnar vísar í umfjöllunarefni hennar þar sem segir frá ofur venjulegu hjónabandi sem að mörgu leyti er hamingjuríkt og til fyrirmyndar utan þess að „ég“ sögunnar nýtur ekki ástafunda þeirra hjóna. Vinkona hennar bendir henni á að það skipti ef til vill ekki meginmáli, maðurinn sé jú heimakær, kærleiksríkur faðir, góð fyrirvinna og máttarstólpi samfélagsins. Sögupersónan getur í sjálfu sér fallist á þau rök en veit best sjálf að það er hún líka. Vel menntuð, glæsileg kona í góðri stöðu. Farsæll fréttamaður, atorkusöm og eftirsóttur starfsmaður. Í textanum segir hún: „Að verða þekkt reyndist hindrun. Hin fræga Díana, lesist ég sjálf, þessi sem tekur viðtöl við skæruliðsforingja og einræðisherra og leggur allt í sölurnar í leit að sannleikanum, þorir ekki að vera einlæg við eiginmann sinn og veit ekki hvað fullnæging er“.[25]

Og í takt við aðrar kvenpersónur Rossi, rétt eins og í verkum Escudos og Belli, tekur aðalpersónan málin í sínar hendur.
Og í takt við aðrar kvenpersónur Rossi, rétt eins og í verkum Escudos og Belli, tekur aðalpersónan málin í sínar hendur. Börnin stálpast, heilsunni hrakar sökum vansældar og það er að duga eða drepast. Hún daðrar við lyfjafræðinginn á horninu og gefur ástríðum sínum lausan tauminn. Henni er í mun að upplifa það sem hún hefur farið á mis við og lesandinn fylgist með ástarfundum elskendanna og tilraunum hennar til að færa eitthvað af fjörinu inn í hjónaband sitt. Viðbrögðin sem hún fær við uppástungu um tilbrigði við hefðbundið stef eru: „Hvernig dettur þér í hug að stinga upp á viðlíka viðbjóði. […] Hann fór inn í mig eins og vanalega, inn og út þrisvar sinnum, og allt var yfirstaðið“.[26]

En fyrir framrás sögunnar skiptir það helst máli að allt kemst upp. Inn í söguna fléttast umræður um hjónabandið, siðferði og trúarlegt gildismat sem beinist gegn væntingum, löngunum og hlutverkum kvenna. Í lok sögunnar skilja hjónin og ástmaðurinn tekur stórt skref upp að hlið hennar til að fylla í skarðið. Hún snýr sér að honum og þakkar „fyrir allt.“ Hún ætlar að takast á við „þetta mál ein. Ég ætla að takast á við líf mitt ein“.[27] Þroskasaga hennar er fullkomnuð og sjálfsmynd hennar mótuð. Henni eru allir vegir færir – á eigin vegum.

Gagnrýnt hefur verið að Rossi haldi á lofti klisjunni um kynferðislegt atgervi blökkumanna í verkum sínum en kostaríski gagnrýnandinn Karen Poe blæs á þá gagnrýni…
Í best þekktu skáldsögum Anacristinu Rossi, Limón Blues (2002) og Limón Reggae (2007), er að finna áhrifamikla, ástríðufulla og erótíska kafla um ástarfundi sögupersóna verkanna, sem í öllum tilvikum eru fulltrúar minnihlutahópa – gjarnan blökkumanna eða múlatta.[28] Gagnrýnt hefur verið að Rossi haldi á lofti klisjunni um kynferðislegt atgervi blökkumanna í verkum sínum en kostaríski gagnrýnandinn Karen Poe blæs á þá gagnrýni og bendir á að gerendur þessara undirkafla séu í öllum tilvikum kvenpersónur verkanna. Hún fagnar því að borið sé á borð fyrir kostaríska lesendur efni sem veitir innsýn í hugarheim kynferðislegra virkra kvenna því langanir þeirra og þrár séu alla jafna ekki til umræðu.[29]

Magda Zavala telur að sjónarhorn Rossi sé ekki afdráttarlaust feminískt heldur feli frelsisleit kvenpersónunnar í sér ferli sem snýst um að stilla upp vandamálum, gera þau sýnileg, greina þau, ræða þau og finna síðan lausnir á þeim. Nýútkomin er sögulega skáldsagan La romana indómita (Ótamda Rómastelpan, 2016) sem enn á ný kynnir lesandann fyrir sjálfstæðum, áræðnum og e.t.v. vergjörnum konum sem ekki láta segjast þrátt fyrir áskoranir almenningsálitsins og viðspyrnu alltumlykjandi karlveldis.

Til upplýsingar má bæta því við að Anacristina Rossi hefur ekki einungis sinnt skáldagyðjunni í gegnum árin. Hún starfar sem kennari við Kostaríku-háskóla og hefur ritað fræðilegt efni um málefni ásta og ástríðna. Þar má nefna bókarkaflana „Sexo, Sexualidad, Erotismo“ („Kynlíf, kynhneigð, erótík“) sem birtist í ritgerðarsafninu Ensayos sobre violencia (Ritgerðir um ofbeldi, 2007), auk ritgerðarinnar „Cambiar el sistema económico: Un asunto de supervivencia“ („Að breyta efnahagskerfinu: Spurning um að lifa af“) sem kom út árið 2010.[line]

[1] Belli, Giaconda. 2005. Esto es amor: Poesía erótica reunida 1970-2005. Managua: Ediciones Anama. „Yo soy tu cama / tu suelo / soy tu guacal / en el que te derramás sin perderte / porque yo amo tu semilla / y la guardo“, bls. 7.
[2] „Si te atreves autonauta / sobre mis iluminadas autopistas, /aún cuando me lo implores / no temas, no te lo concederé. / Hombre. Hombrecito mío. / Te doy mi palabra. / No te mataré.“ Sama rit, bls. 93.
[3] „Miren cómo me amó está mujer / con orgullo de macho idolatrado“. Sama rit, bls. 96.
[4] Í frumtextanum segir: „Dos cosas que yo no decidí decidieron mi vida: el país donde nací y el sexo con el que vine al mundo.“ Sama rit, bls. 3.
[5] Fljótlega eftir byltinu Sandinista 1979 stofnaði hópur 11 kvenna deild innan samtakanna sem fékk nafnið PIE (Partido Isquierda Erótica). Í bókinni verður einkennismerki þeirra eða fáni mynd af fæti með rauðlökkuðum tánöglum. Allar hafa þessar konur sagt skilið við hreyfingu Sandinista í dag utan ein.
[6] Viðtal Kathia Cárdenas við Belli á /Canal UCR/: “Giaconda Belli, una vida sin miedo“. Sjá sérstaklega mín. 4.12, 7.38-8.40 og 19.36-20.48 [Sótt í ágúst 2016].
[7] Höfundur átti þess kost að sækja ársþing rithöfundasambands Níkaragva í desember 2011og komast að því að innan þeirra vébanda starfa sérstök deild kvenrithöfunda. 73 konur eru skráðir félagar (uppl. frá í desember 2014). Allflestar þeirra gefa út smásögur og ljóð því skáldsagnaútgáfa reynist svo miklu kostnaðarsamari.
[8] Escudos, Jacinta. 2001. El desencanto. San Salvador, El Salvador: Consejo Nacional para la Cultura y el Arte, bls. 114.
[9] Allende, Isabel. 1997. Afródíta: Sögur, uppskriftir og önnur kynörvandi fyrirbæri. Þýðandi Tómas R. Einarsson, Reykjavík: Mál og menning, bls. 103.
[10] Escudos. A-B-Sudario. 2003. Madrid: Aantillana Ediciones Generales, S.L., bls. 151.
[11] „[…] –me encantan los nombrecititos. pero más me encantaba la idea de estar sentada frente a 3 tipos, todos feos, todos mudos e incómodos, y yo enfrente, esperando a que pasara algo, que alguien tomara la batuta y dirigiera la orquesta de la conversación.“ Sama rit, bls. 25. Bent skal á að Escudos notar ekki stóra stafi á eftir punktum.
[12] „[…] y por supuesto iba a llenarme de polvos la nariz, aunque no precisamente de Max Factor.“ Sama rit, bls. 26.
[13] „[…] diosa de los afligios“. Sama rit, bls. 32.
[14] „[…] las bestias. –que somos /fuimos / seremos nosotros, de toda „gran madre““. Sama rit, bls. 32.
[15] „[…] -Virgen de los locos, ruega por nosotros. –Virgen de los rabiosos, juega con nosotros.“ […]. –Cayetana Dolorosa del Monte de Calvario, ruega por nosotros. –escupe por nosotros. –sufre por nosotros. – muere por nosotros. –sálvanos.“ Sama rit, bls. 33.
[16] „[…] -tú y la bestia, tú y la bestia. – la bestía soy yo. […] hay una bestia que me habita. Hay dos dentro de mi: una la persona medianamente normal y bondadosa, dispuesta a convivir en esta vida de acuerdo a los que se espera de ella, sin alterar demasiado el orden natural de las cosas. Pero hay otra. Es a la que temo. No sé por qué tiene vida, ni cómo sobrevive dentro de mí.“ Sama rit, bls. 77.
[17] „[…] no sé, ya no sé lo que soy –contesta una Cayetana pensativa que ya no dice nada en todo el resto del camino.“ Sama rit, bls 140.
[18] „[…] -es que eres un rompecabezas y además, demasiado inteligente. Eso amedrenta al espíritu masculino.“ Sama rit, bls. 151.
[19] „[…] usted se parce a James Cagney en Public Enemy“. Sama rit, bls. 17.
[20] Tilvitnun í frægt bandarískt dægurlag. Sama rit, bls. 233.
[21] Horacio Quiroga (1879-1937) var úrúgæskur rithöfundur sem bjó lengst af í Argentínu. Árið 1927 gaf hann út eins konar leiðbeiningar um smásagnaritun og kallaði: „Decálogo del perfecto cuentista“ (1927). [Sótt 22. ágúst, 2016.] [22] Hólmfríður Garðarsdóttir. 2007. „La mujer de color: Diáspora globalizadora de la subalternidad.“ Serie VII de HAINA, Gautaborg: Gautaborgarháskóli, bls. 171- 183.
[23] Zavala, Magda. 2009. „El cuento que desafía: Las narradoras costarricenses y el gesto de ruptura“. Centroamericana 16, Ritstj. Dante Liano. Milano: Università Cattolica del Sacro Cuore, bls. 95-117. Hér af bls. 97. [Sótt 12. ágúst 2016.] [24] Rossi. 2005. „Una historia corriente“, Antología del Cuento Centroamericano, San José, Costa Rica: Cicatrices, bls. 2- 9.
[25] Sama rit, bls. 2.
[26] Sama rit, bls. 6.
[27] Sama rit, bls. 9.
[28] Hólmfríður Garðarsdóttir. 2011. „Að skyggnast í skúmaskotin. Um fjölmenningarsamfélag við Karíbahafsströnd Kostaríku í verkum Anacristina Rossi.” Milli mála. Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur, Reykjavík: Háskólaútgáfan, bls. 31- 63. Sjá einnig: Kearns, Sofía. 2006. „Postcoloniality in Anacristina Rossi´s Limón Blues“. The South Carolina Modern Language Review. Vol. 5, nr. 1, bls. 1-36. [Sótt 12. ágúst 2016.] [29] Poe, Karen. 2007. “/Limón Reggae/: La reinvención utópica del sexo”. San José, Costa Rica: Página Literal, bls. 62-71.[/cs_text]

Um höfundinn
Hólmfríður Garðarsdóttir

Hólmfríður Garðarsdóttir

Hólmfríður Garðarsdóttir er prófessor í spænsku við Mála- og menningardeild Háskóla Íslands. Í rannsóknum sínum hefur hún lagt áherslu á bókmenntir Rómönsku Ameríku og um þessar mundir vinnur hún að nýrri bók um málefni minnihlutahópa við Karíbahafsströnd Mið-­Ameríkuríkja. Sjá nánar

[cs_text][fblike][/cs_text]

Deila

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern