Ritrýning á grein eftir Einar Steingrímsson

[container]

Um höfund
Gauti Kristmannsson

Gauti Kristmannsson

Gauti Kristmannsson er prófessor í þýðingafræði við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Rannsóknasvið hans eru almenn þýðingafræði, enskar og þýskar bókmenntir, upplýsingin í Evrópu, þýðingasaga, málstefna á Íslandi og annars staðar og íslenskar samtímabókmenntir. Sjá nánar


Ritrýning á grein Einars Steingrímssonar o.fl. „Þarf að reka 80% háskólakennara á Íslandi úr 40% af starfi sínu?“ sem birtist á vefmiðlinum Eyjunni 8/10/2013.[1]

Retórík og gagnrýnin hugsun

Flestir háskólamenn eru sammála um að gera eigi miklar kröfur til fræðimanna og skrifa þeirra. Grein Einars Steingrímssonar er innlegg í umræðu um gæði rannsókna við háskóla á Íslandi, en Einar starfar sjálfur við háskólann í Strathclyde skv. upplýsingum á Netinu og þar áður um árabil við Háskólann í Reykjavík og víðar.

Gagnrýnin hugsun hefur lengi verið talin mikilvægur þáttur í háskólastarfi, bæði á Íslandi og erlendis, en einnig hefur lengi þótt mikilvægt að þeir sem tala í nafni vísinda sýni viðeigandi nákvæmni þegar þeir draga ályktanir af athugunum sínum. Einnig þykir það sjálfsagt að fylgja ýtrustu nákvæmni við rannsóknina sjálfa.

Nú er grein Einars greinilega hugsuð sem gagnrýni á kerfi sem hann telur vera í miklum vandræðum og er því fróðlegt að velta vöngum yfir hvernig hann kemst að niðurstöðum sínum.

Fyrst skal athuga fyrirsögnina sem er í formi spurningar, nokkuð óvenjulegt, en þó ekki þegar litið er til þess hversu áköf og pólemísk hún er. Við lestur greinarinnar kemur líka í ljós að þetta er ekki nein „rannsóknaspurning“ heldur einfaldlega retorísk spurning sem svara á með já, enda er það gert beinlínis í greininni þar sem segir „það er því varla ofreiknað að 80% akademískra starfsmanna háskóla á Íslandi séu á launum við að stunda rannsóknir sem ekkert vit er að setja peninga í“. Hvaðan höfundur hefur þekkingu til að kveða upp úr um hvaða rannsóknir vit sé að setja peninga í kemur ekki fram og ekki vísar hann til neinna rannsókna um það efni. Þetta virðist því vera hans persónulega skoðun á því hvaða rannsóknir vit sé að setja peninga í, nema hann eigi hreinlega við rannsóknir sem skili beinlínis hagnaði. Það verður þó að telja ólíklegt, því í flestum ef ekki öllum vísindagreinum fara fram tilteknar grunnrannsóknir sem engum hagnaði skila til skamms tíma, hvað sem síðar verður. Þessar rannsóknir eru jú einkum stundaðar við háskóla.

„Tölfræðilegur samanburður“

Mjög kemur á óvart hvernig greinin hefst: „Það er best að taka fram strax að þær tölur sem hér eru nefndar eru alls ekki nákvæmar.“ Höfundur er jú starfandi í raunvísindum og ætti að vita hvernig fara á með tölur og það nákvæmlega. Tölurnar í fyrirsögninni retorísku eru jú nákvæmar, talað er um 80% háskólakennara og 40% starfshlutfall þeirra. Reyndar eru svona setningar í upphafi greina vel þekktar í retóríkinni, mælskulistinni eins og hún hefur verið kölluð, en oft er erfitt að nota orðið list um sumar retórískar æfingar vegna þess hve skortir á listfengi mælenda og á það við í þessu tilfelli. En þessi fyrsta setning er klassísk „viðurkenning“ eða það sem á erlendum málum heitir concessio eða paromologia þar sem eitthvað er viðurkennt í því skyni að koma samt með veigamikil rök um viðfangsefnið.[2] Hér er þetta stílbragð notað með mjög óheppilegum hætti þar sem verið er að færa rök fyrir því að tiltekið hlutfall háskólakennara á Íslandi, einkum ríkisháskóla, sé ekki hæft til starfa sinna og í raun „undirmálsfólk“ eins og höfundur kemst svo smekklega að orði. Viðurkenningin gengur heldur ekki upp því rökin sem færð eru fyrir skoðuninni eru ekki byggð á neinum athugunum eða niðurstöðum af nokkru tagi.

Ósamræmi er í fyrirsögn og viðfangsefninu og kemur það fram í fyrirvara um Háskólann í Reykjavík en kennarar þar virðast vera undanskildir þeirri stimplun sem fram fer, þótt höfundur viðurkenni að ekki sé „allt í sómanum þar“ þá tekur hann sérstaklega fram að „vandamálið sem ýjað er að í fyrirsögninni eigi síður við þar.“ Það er því spurning hvort hluti þessara 80% sem um er að ræða starfi við HR eða ekki.

Höfundur fer síðan í það sem hann kallar „tölfræðilegan samanburð“ og verður að segjast alveg eins og er að hann er ekki burðugur og er ég hræddur um að hann færi ekki langt í félagsvísindunum á honum. Hann byrjar á því að velja sér til samanburðar Kaliforníuríki í Bandaríkjunum, á þeim forsendum að „þar er langstærstur hluti háskólakerfisins rekinn af ríkinu“. Tilvísunin í tenglinum er í eina Wikipedia síðu um háskóla í Kaliforníu, vinnubrögð sem þættu líkast til hláleg á hjá fyrsta árs nema við flesta háskóla á Íslandi. Tölur um fjölda nemenda í háskólakerfinu koma ekki fram á þeirri síðu enda giskar höfundur á að „um 10-15% háskólanemanna [séu] í rannsóknaháskólum, þar sem þær kröfur eru gerðar til kennara að þeir séu líka virkir í rannsóknum“.

Höfundur hefur heldur ekki miklar áhyggjur af aðferðafræði sinni og telur nóg að kynna sér hlutina af handahófi eins og hann segir: „Hitt er svo annað mál að það þarf varla tölfræðilegan samanburð af þessu tagi til að komast að þeirri niðurstöðu að eitthvað mikið sé að; það er nóg að kynna sér af handahófi rannsóknaframlag akademískra starfsmanna íslensku ríkisháskólanna.“ Lesandinn heldur áfram spenntur að sjá einhverjar niðurstöður af þeirri handahófsrannsókn sem höfundur telur nægja en fær aðeins í hausinn annan fyrirvara, nú innan sviga:

(Og þá þarf að geta þess fyrst að í þessum háskólum, aðallega HÍ, er að finna mikið af góðu vísindafólki, og talsvert af fólki sem stendur framarlega á alþjóðavettvangi á sínu sviði.  Það fólk líður einmitt fyrir það hvernig takmörkuðu rannsóknafé ríkisskólanna er varið í undirmálsfólk, á meðan umhverfi þeirra sem eitthvað geta versnar í mörgum tilfellum ár frá ári.)

Hér verður að gera ráð fyrir að þetta góða fólk sé í mesta lagi 20% og það er sorglegt til þess að vita að það skuli líða fyrir hvernig fénu er varið í „undirmálsfólk“, en þetta hugtak og þessi hugsunarháttur á reyndar einkum heima í hugarheimi þeirra sem aðhyllast það sem í lýðræðis- og mannréttindaríkjum teljast vera býsna annarlegar skoðanir. Vegurinn þangað er a.m.k. ekki langur.

Óeðli íslenskunnar

Höfundur agnúast síðan út í að verið sé að sinna vísindum og fræðum á íslensku og því að „gefinn út urmull af “ritrýndum fræðiritum” á íslensku, á sviðum eins og menntavísindum, hjúkrunarfræði, sálfræði, verkfræði og viðskiptafræði.“ Fjarvera læknisfræða í upptalningunni er athyglisverð, en hvort sem þau eru meðtalin eða ekki þá verður að spyrja sig hverjum höfundur telur að rannsóknirnar eiga að þjóna? Akademíunni einni og þeim fræðimönnum sem þar starfa eða því þjóðfélagi sem borgar brúsann í formi skatta? Rannsóknir tengjast kennslu og hún fer fram á íslensku að miklu leyti. Það er líka eðlilegt því fólkið sem kemur úr greinunum sem höfundur telur upp, og raunar fleirum, starfar síðan með fólki sem talar það mál fyrst og fremst og á fullan rétt á því.

Höfundur heldur því fram að það liggi „í augum uppi að það er ekki hægt að viðhafa alvöru ritrýningu í svo örlitlu fræðasamfélagi sem Ísland er, því þeir örfáu sérfræðingar sem til eru á hverju sviði þekkjast allir, og starfa gjarnan í sömu háskóladeildinni.“ Vont ef satt væri, en svona er það ekki. Höfundur benti sjálfur á í fyrri hluta greinar sinnar að margir Íslendingar væru háskólakennarar erlendis og ritstjórar tímarita á íslensku geta vel leitað til þeirra þegar þörf krefur bæði til að fá ritrýni og auk þess birta þeir líka greinar í tímaritunum íslensku. Höfundur kýs hins vegar að fullyrða án þess að benda á nokkurt dæmi að „engum sæmilegum háskóla [dytti]  í hug að vera með sín eigin tímarit, sem tækju við greinum bara frá starfsmönnum skólans, sem væru svo ritrýndar eingöngu af starfsmönnum sama skóla.“ Fyrir það fyrsta er það alls ekki óalgengt á háskólaútgáfur erlendis gefi út tímarit og í öðru lagi virðist hann einnig telja öll þessi svið svo ógnarlítil að ekki sé unnt að sinna nafnlausri ritrýni. Ég var um tíma ritstjóri Ritsins sem er ritrýnt tímarit Hugvísindastofnunar og veit um mörg dæmi þess að menn gagnrýndu og höfnuðu greinum kollega sinna enda vissi hvorugur af hinum og hafi þá grunað eitthvað létu þeir það ekki trufla sig, enda treystu þeir nafnleysinu. En það hafa aldrei þótt merkileg vísindi að veifa fremur röngu tré en öngu eins og greinarhöfundur gerir.

Höfundur telur reyndar „undirmálsfólkið“ skáka í skjóli tungumálsins sem hann telur ekki á vetur setjandi enda sé það „að sjálfsögðu fáránlegt að gefa út “fræðirit” á íslensku á sviðum sem augljóslega eru alþjóðleg í eðli sínu.“ Hugtakabeitingin hér er afar hæpin, enda er erfitt að skilgreina „alþjóðlegt eðli“. Er það eitthvað sem er bara á ensku? Eða eitthvað sem snertir ekki veruleika manna einungis á einum tilteknum stað eins og til dæmis loftslagsbreytingar? Eða eru það fræði sem enginn þarf að fjalla um eða skilja nema vísindamennirnir sem stunda þau? Undirrituðum sýnist að þetta þýði í þegar öllu er á botninn hvolft að vísindi hafi ekki neina merkingu nema þau séu sett fram á ensku. Sé sú nærtæka ályktun rétt, mætti kannski segja (takið eftir fræðilegu fyrirvörunum og viðtengingarhættinum) að höfundur sé kominn í flokk með bisnesshetjum gróðærisins sem kölluðu eftir „tvítyngdri“ þjóð. Margir þeirra voru reyndar ágætlega menntaðir erlendis og einn sá frægasti við MIT, meira að segja, en eitthvað virtist „alþjóðlegt eðli“ viðskipta þvælast fyrir þeim.

Þegar hér er komið sögu í þessari grein kemur hins vegar fram það sem líkast til er raunverulegur tilgangur hennar að undirstrika, en það er að höfundi finnst „undirmálsfólk“ vera að fá fé sem einhverjir óskilgreindir yfirburðamenn eiga að fá. Undir þetta taka nokkrir meðhöfunda í umræðuinnleggjum og fram kemur mikil vandlæting yfir því hægt sé að fá fleiri rannsóknastig fyrir grein í íslensku tímariti en þau „mikilvægustu“ erlendis. Þetta er efnislega rangt þar sem fleiri stig eru gefin fyrir erlendu tímaritin í hæsta flokki, en í þeim er ekkert íslenskt tímarit. Höfundur tínir til að þetta stafi af fjölda höfunda á erlendu greinunum, en kemur svo með dæmi um grein þar sem hann nefnir einn höfund að grein í tímaritinu Nature sem á að fá færri stig en tveir höfundar greinar í einu af þessum íslensku tímaritum sem engu máli skipta í „alþjóðlegu“ vísindasamfélagi. Vafalaust hafa verið fleiri höfundar að þessari grein, en ekki er látið svo lítið að nefna þá breytu og sýna svona vinnubrögð ekki mikinn skilning á vísindalegum vinnubrögðum eða einfaldlega kröfuna um skýrleika í texta sem þekkt er frá Hórasi, a.m.k.[3]

Niðurstaða

Niðurstaða þessarar ritrýni að greinin sé óhæf til birtingar bæði á vísindalegum vettvangi og einnig öðrum opinberum vegna þess að hún gefur sér órannsakaðar forsendur, fellir illa grundaða sleggjudóma á grundvelli þeirra og notar orðalag um annað fólk sem orkar mjög tvímælis í opinberri umræðu.

 


[1] Einar Steingrímsson o.fl. (2013), http://blog.pressan.is/einar/2013/10/08/tharf-ad-reka-80-haskolakennara-a-islandi-ur-40-af-starfi-sinu/, sótt 9/10/2013. Allar eftirfarandi tilvitnanir til höfundar eru úr þessari grein. Einar Steingrímsson er talinn fyrsti höfundur greinarinnar hér þar sem ýmsir aðrir tóku þátt í umræðum í umræðukerfi Eyjunnar.

[2] Sjá t.d. http://rhetoric.byu.edu/figures/C/concessio.htm, sótt 10/10/2013.

[3] Hóras er íslensku á nafni rómverska fræðimannsins og skáldsins Quintus Horatius Flaccus. Um hann er margt að finna víða á vefnum og Wikipediu líka.

Deila

[/container]


Comments

7 responses to “Ritrýning á grein eftir Einar Steingrímsson”

  1. Gauti: Ég las grein þína. Ég sé hins vegar ekkert í henni sem mér finnst vera hægt að svara, því þú leggur hvorki fram rök né gögn sem ég sé að dugi gegn neinu af því sem ég segi. Ekki heldur sé ég að þú hrekir neitt af því sem ég segi. Ég tek eitt dæmi um það sem mér finnst missa marks hjá þér, ef markmiðið var að sýna fram á bresti í röksemdafærslu minni:

    Þú telur það upp sem rök fyrir því að hægt sé að viðhafa ritrýningu á íslensku efni með því að nota íslendinga starfandi erlendis. En þótt þeir séu margir eru þeir augljóslega örfáir á langflestum sérfræðisviðum (og þar sem þeir eru liklega fjölmennastir dettur engum í hug að birta bara á íslensku). Mikilvægast er þó að hafa í huga að allir þeir sem tala íslensku í heiminum eru nokkuð örugglega undir hálfri milljón talsins, og samanburðurinn breytist ekki svo neinu skipti við það, miðað við 300 þúsund, auk þess sem langflest slíkt háskólafólk hefur talsverð perónuleg tengsl við íslenska fræðimenn á sama sviði.

    Þú nefnir líka að ég undanskilji Háskólann í Reykjavík, og þar nennti ég einfaldlega ekki að útskýra að munurinn væri sá að í HR eru akademískir starfsmenn ekki sjálfkrafa með 40% af launum sínum fyrir að stunda rannsóknir. En þetta skiptir heldur engu máli í pistli mínum, því verið er að fjalla um ríkisháskólana (sem eru yfir 80% háskólakerfisins að umfangi).

    Að síðustu má geta þess að ég er alveg sammála þér um að þessi “vinnubrögð” mín væru “hláleg á hjá fyrsta árs nema” í góðum háskóla, EF UM VÆRI AÐ RÆÐA fræðilega ritgerð. (Þú ert hins vegar illa að þér um þær kröfur sem gerðar eru víða í HÍ ef þú telur, eins og þú segir, að það eigi við um “flesta háskóla á Íslandi”.) Málið er auðvitað, eins og allir sjá, að þetta er ekki fræðileg ritgerð, heldur verið að benda á vandamál, með því að gera ýmiss konar samanburð sem er nógu nákvæmur til að vera marktækur, og með því að færa rök fyrir því, meðal annars, að birtingar á íslensku séu í langflestum vísindagreinum ekkert framlag til þess alþjóðlega vísindasamfélags sem þær tilheyra.

  2. Það er misritun í annarri málsgreininni í tjásunni frá mér hér að ofan. Þar átti að standa:

    Þú telur það upp sem rök fyrir því að hægt sé að viðhafa ritrýningu á íslensku efni að hægt sé að nota íslendinga starfandi erlendis.”

  3. Þegar ég tala um “undirmálsfólk” á ég við fólk sem nær ekki máli á þeim alþjóðavettvangi sem nánast öll vísindi eru. Ég tala sjálfur hvergi um “yfirburðamenn” sem þú telur óskilgreinda, þótt mér finnist hins vegar ekkert rangt við það í þessu samhengi. Í báðum tilfellum á ég við þá mælikvarða sem almennt eru notaðir í fræðasamfélaginu, þ.e.a.s. jafningjamatið. Ég benti líka á að skynsamlegt væri að gera úttekt á stöðu rannsókna við íslensku háskólana og fá til þess óháða erlenda sérfræðinga. Ég hef því ekki gefið í skyn, hvað þá haldið fram, að mat á íslenska rannsóknasamfélaginu ætti að byggjast á skoðunum vilhallra aðila, heldur þvert á móti, og ég útskýrði líka í pistlinum af hverju slíkar alvöru úttektir eru eitur í beinum þeirra sem með völdin fara í háskólakerfinu.

  4. Síðast en ekki síst væri áhugavert að heyra skoðanir þínar, Gauti, á þeim tillögum sem hér er að finna:

    http://blog.pressan.is/einar/files/2013/10/alit-med-formala-thoro-mkm-es.pdf

  5. Needs more comments from Einar Steingrímsson.

  6. Þorsteinn jón Óskarsson Avatar
    Þorsteinn jón Óskarsson

    Fróðlegt er að fylgjast með orðræðum háskólaborgara.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Mix Parlay


yakin jp

yakin jp

yakin jp

rtp yakinjp

yakinjp

Togel Online Resmi

pola ritme turbo stop go rahasia sopir angkot cuan 95 juta

strategi kode kuno petugas arsip bongkar rahasia 120 juta otomatis

karyawan minimarket temukan jam hoki pola tap cepat saldo meledak

trik tahan putar penjual mainan cuan 78 juta tanpa boncos

analisis frekuensi wild tukang fotokopi berbuah jackpot ratusan juta

timing free spin anti rungkad kunci kemenangan maksimal

pola step bet mikro desainer interior jaga profit stabil 65 juta

strategi gacor juru parkir manfaatkan jam sepi raih big win

ahli kopi reset modal cerdas saat multiplier drop wd pasti

kombinasi bet anti zonk pelayan restoran menu kombo hasilkan 110 juta

deteksi server hoki montir ac bawa pulang maxwin sebelum siang

ritme putaran beruntun guru ngaji pecahkan jackpot x500

pola turbo jeda pedagang kain kelola volatilitas tetap untung

taktik push berjenjang skema 3 2 1 barista kafe cuan 82 juta

manajemen dana anti rugi penjahit jas modal kecil untung besar

pola simbol berbaris petani padi ciptakan combo wild raksasa

kondektur bus uji frekuensi scatter akurat wd 135 juta

trik tumpuk wild pola sisir vertikal tukang cukur bonus berantai

sinkronisasi jari dan rtp teknisi lift profit tetap melejit

deteksi akurat server rungkad penjaga toko anti boncos total

kombinasi jam hoki dan pola khusus pedagang buah anti zonk x1000

mahasiswi desain mode pola putaran bintang paling gacor auto maxwin

penjual hewan trik scatter emas jitu cuan 450 juta sekejap

ahli geologi temukan urutan permata jackpot 85 juta kaya mendadak

seniman tato pahami ritme jarum pola putaran cepat maxwin tanpa batas

nelayan malam pola penyebaran hitam viral waktu hoki terbongkar

admin medsos filter real time analisis akurat rtp live tembus x500

strategi sultan agen properti fitur spin turbo cuan cepat anti rugi

petugas keamanan pola anti rungkad saat server padat wd aman

manajemen risiko saldo besar sopir truk logistik sebelum pecah maxwin

konsultan pajak pola penggandaan profit tanpa limit cuan fantastis

akuntan publik deteksi akurat waktu terbaik free spin auto sultan

buruh pabrik lacak mesin panas jam hoki terbaru pola spin jebol maxwin

karyawan bank uji skema kredit cepat kuasai fitur beli putaran anti zonk

juru masak deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk hadiah x500

pedagang pulsa cadangkan saldo dana mini recovery anti boncos total

teknisi listrik trik petir x500 anti rungkad bawa pulang maxwin besar

pekerja konstruksi fondasi step up bet anti ambruk jackpot beruntun

penjual tanaman hias siraman interval timing spin tumbuh jackpot ratusan juta

nelayan pagi strategi ikan hoki anti rungkad bawa pulang 150 juta

cleaning service reset modal cerdas saat multiplier mandek wd cepat

juru pijat refleksi pola putaran cerdas x1000 anti rungkad terbaru

strategi jam hoki terbaik penjaga kolam ikan cuan 120 juta sekejap

penulis novel gunakan plot twist analisis pola terbaru pasti untung

guru les musik skema nada 3 5 7 pola push bertahap tingkat pengembalian 99

pedagang kopi keliling pola putaran cerdas untung 80 juta seminggu

montir mobil uji sprint spin 15 menit cetak big win cuan 90 juta

reset modal cerdas sapu bersih cleaning service wd cepat

penjaga toko buku uraikan indeks simbol free spin naikkan untung 50 juta

teknisi drone pola stabil bet terbang rendah pecah maxwin 800 juta

desainer grafis grid tempo pola turbo pause jaga volatilitas cuan x1000

penjual emas strategi sultan kombinasi spin cerdas anti boncos total

tukang sayur pola 3 baris wild emas modal 50 ribu langsung sultan

koki restoran deteksi bumbu rahasia kombinasi bet anti zonk 400 juta

pedagang asongan trik putaran maut 9 jitu scatter emas nembak

petugas pemadam kebakaran deteksi server panas pecah jackpot 750 juta

sopir taksi online buktikan cuan besar pola simbol khusus biru jaminan wd

tukang kebun raup ratusan juta analisis pola anti rungkad auto sultan

pegawai negeri ubah nasib trik buy spin cerdas perkalian x1000 berkali kali

pemuda desa buktikan pola 7 baris wild biru raup 950 juta tidak masuk akal

karyawan swasta 650 juta pola lonceng emas mahjong ways 2 scatter hijau

ibu rumah tangga x1000 sweet bonanza analisis maxwin

mahasiswa 888 juta pola bintang jatuh wild emas starlight princess

pemain medan pola batu petir gates of olympus jackpot 15 miliar

tukang ojek waktu emas scatter 5 baris wild west gold

pebisnis 788 juta pola keberuntungan game dewi fortuna x500

sopir ojol rahasia mahjong ways 1 spin otomatis

tukang sayur pola simbol khusus sugar rush cuan 90 juta

fotografer freelance shutter pace vs rtp gates of olympus wd konsisten

penata rias layer wild starlight princess bonus berantai auto jackpot

operator pabrik shift malam cooldown 7 10 profit maksimal

pedagang ikan kelola gelombang multiplier tarik profit aman anti boncos

petugas keamanan cek area gelap pola anti rungkad wd terjamin

karyawan toko pola 4 simbol merah kemenangan puncak bocoran resmi

pemain bali bongkar jam hoki wild emas ajaib auto sultan 999 juta

mahasiswa kedokteran taktik scatter emas kombo liar cuan 180 juta

ibu rumah tangga kaya raya pola ikan hoki scatter hijau terbukti akurat viral

pemuda desa mengubah nasib kisah bayaran x100 modal receh cuan maksimal

pemain jakarta berhasil trik spin turbo kemenangan puncak 1 miliar

pedagang ikan gelombang multiplier profit mahjong ways sebelum drop

auto sultan strategi gol juventus 750 juta trik ampuh

cuan mendadak pola kemenangan roma 650 juta tukang kopi fenomenal

starlight princess pola bet kecil wd trik bintang x200 beruntun

stop rungkad rtp live habanero terbaik pola putaran otomatis

mahjong ways 3 pola scatter hitam bocor analisis maxwin 777 juta

wild west gold jackpot miliar slow spin 3 baris emas kaya mendadak

gates of olympus pola batu petir x500 tersembunyi mahasiswa maxwin

aztec gems pola quick spin cuan 100 juta tanpa rungkad anti buntung

koi gate fenomena wild gold trik manajemen modal mini jackpot 95 juta

sweet bonanza pola permen bergaris mega jackpot jam hoki buy spin

starlight princess wild emas berantai gamer profesional cuan 170 juta

mahjong ways 2 kunci utama wd trik spin santai pegawai minimarket

bukan isapan jempol rtp live pragmatic play malam ini pola bet efektif

the dog house megaways maxwin instan sopir ojol ubah nasib

gates of olympus pola petir merah terbukti akurat jam gacor jitu

wild west gold scatter biru viral bet naik turun cuan 60 juta

sweet bonanza pola permen manis x500 anti rungkad ibu beli mobil

mahjong ways 1 rahasia kuno pola spin manual jebol jackpot

starlight princess petir bintang x100 tiap jam pola putaran cerdas

aztec bonanza cuan maksimal taruhan minimalis pekerja pabrik 280 juta

koi gate trik simbol hoki tercepat pola spin turbo 15 kali auto jackpot

klaim jackpot joker jewels malam ini trik jam hoki mahasiswa cuan x100

tukang cukur teknik spin halus mahjong ways anti boncos

terapis pijat pola bet mahjong ways mengalirkan jackpot

pilot drone atur batas rugi mahjong ways aman

arsitek metode buy free spin mahjong ways 2 stabil modal

kasir baca pola simbol mahjong ways turbo spin

resepsionis transisi spin mahjong ways 4 manual ke auto

programmer kode pola binary ritme bet mahjong ways 3

pustakawan pilih jam hoki mahjong ways royal

sales timing tarik dana mahjong ways sebelum drop

montir kapal selam batas maksimal putaran mahjong ways 1

mahjong ways 2 pola wild berantai tukang ojek mega jackpot

starlight princess anti rungkad petir bintang x1000 wd pasti

stop boncos wild west gold buy spin cerdas karyawan cuan 90 juta

maxwin pengali x1000 sweet bonanza terbaru

waktu emas wild west gold scatter 5 baris

pola sayap kupu kupu mahjong ways 3 wd pasti

strategi bet stabil gerbang ikan koi rtp 99

pola bintang jatuh princess starlight 888 juta

trik putaran turbo permen manis cuan x500

petir biru x500 olympus waktu gacor terkini

pola sinar bulan putri bintang jackpot instan

jam keberuntungan harta karun aztec 400 juta

pola 4 simbol merah gerbang kaca terbaru

jackpot 999 juta gold bonanza spin cerdas

strategi naga hitam raja kerbau scatter wild

pola mekanik emas hoki nexus untung besar

maxwin simbol biru emas koboi liar terjitu

analisis rtp langsung jam gacor slot pragmatic

koi gate viral pola ikan tersembunyi pemuda desa maxwin 180 juta

aztec gems maxwin trik spin manual 5 detik jackpot 70 juta

naga emas mahjong ways 3 pola bet kecil cuan miliar

joker jewels anti zonk strategi bet minimalis menang 99 persen

sweet bonanza xmas pola scatter kombo ibu rumah tangga 200 juta

gates of gatot kaca pecah analisis jam hoki sopir taksi x500

the dog house mega jackpot pola spin turbo pelajar sma 110 juta

mahjong ways scatter kombo gila teknik wild emas 420 juta

tercepat pola putaran maut starlight princess x500 nonstop

wild west gold gacor malam ini scatter emas anti rungkad sultan

koi gate pola naga biru terbongkar rtp 98 persen anti boncos

kisah pedagang sayur maxwin 150 juta pola bet stabil aztec bonanza

mahjong ways 2 pola naga hitam viral jackpot 600 juta otomatis

petir biru x1000 meledak jam gacor terbaru gates of olympus

sweet bonanza rahasia multiplier emas waktu hoki auto sultan

starlight princess anti rungkad rtp live 98 pola gacor

aztec gems trik bet minimalis jackpot 90 juta

rahasia sultan trik spin cepat the dog house maxwin

analisis pg soft pola spin cerdas mahjong ways 3 jackpot

kisah viral karyawan toko cuan 75 juta pola habanero anti rugi

panduan rtp slot pyramid bonanza kemenangan 99 persen

power of thor megaways trik gelegar x500 pola profesional

modal receh cuan maksimal pola great rhino megaways hoki

analisis jam hoki pragmatic pola spin normal jackpot

pola scatter hitam gates of olympus viral waktu hoki zeus

rahasia tersembunyi joker jewels trik keuntungan 50 juta

bocor tuntas analisis persentase menang sweet bonanza xmas

pola rahasia mahjong ways 1 sopir ojol cuan miliaran spin otomatis

jebol jackpot ratusan juta pola scatter merah wild west gold

strategi sultan trik spin turbo gems bonanza

pola gajah wild biru great rhino kaya mendadak

panduan rtp live aztec gems trik anti rungkand

bocoran pola scatter dog house anti boncos

trik buy feature buffalo king megaways x500

pola wild komplit madame destiny megaways maxwin

strategi anti gagal sugar rush tercepat wd

jam gacor poseidon megaways perkalian akurat

pola scatter koin money train 3 cuan menggila

taktik pola scarab emas legacy of dead receh untung

strategi putaran maut wild kraken release the kraken

Suara Cilok Scatter

Jam Hoki Petani Kopi

Gerakan Kipas Sate

RTP Wild West Gold

Teknik Tambal Ban

Prediksi Real Madrid

Manchester City vs Bournemouth

Barcelona vs Elche

Arsenal vs Burnley

Man United vs Forest

The Dog House Megaways Viral

Psikologi Warna Candy Bonanza

Mitos vs Fakta Justice League

Trik Skip Intro Playboy Gold

Moon Princess 1000 Cetak Rekor

Pola Triple Hot Hot Fruit

Zeus Howling Thunder CQ9

Pola Efisien Wild Safari

Strategi Ritme Dog House

Mekanik Rahasia Candy Bonanza

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Derby London Chelsea vs Spurs

Taktik Atletico vs Sevilla

Expected Goals Haaland

Analisis 15 Menit Terakhir

Analisis Mahjong Ways 3

Pola Ngantuk Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam

Taktik Rahasia RTP

Panduan Tukang Parkir

Pep Guardiola City

Arsenal vs Burnley

Tottenham vs Chelsea

Derby London Chelsea Spurs

Trik Menang Pragmatic

Analisis Data Akurat Mahjong Ways

Pola Ngantuk Satpam Mahjong Ways

Ritual Kucing Hitam Mahjong Wins

Taktik Rahasia Pola RTP Jember

Panduan Spin Turbo Tukang Parkir

Sistem Xavi Anti Kebobolan Barca

Kontroversi Kartu Merah Derby London

Filosofi Sepak Bola Modern London

Prediksi Liverpool vs Aston Villa

Statistik Clean Sheet Barcelona Elche

Mode Hemat Data Scatter

Filosofi Ngopi Hitam Pro

Pola Spin Tukang Ojek

Pola Scatter Koi Gate

Taktik Cuci Piring Spin

Misteri Anfield Liverpool

Arsenal vs Burnley 22 Menit

Pelatih Tertekan Ten Hag

Ketergantungan Gol Madrid

Tottenham vs Chelsea Modern