Sköpunargáfa mannkynsins er óþrjótandi. Hún birtist ekki síst í tónlistarheiminum og nýir straumar og stefnur líta þar sífellt dagsins ljós. Einn angi raftónlistar hefur nú hafið ferð sína um heiminn, ferðalagið er ekki komið langt á veg en spennandi verður að sjá hversu mikla athygli það mun vekja á næstu árum. Þessi angi gengur undir ýmsum nöfnum, svo sem retrowave, futuresynth, outrun og synthwave en hér verður heitið synthwave notað. Ekki er gott að þýða það en orðið hljóðgervlabylgjan verður seint á allra vörum. Þessi stefna sækir innblástur víða en hefur einkum verið tengd við 9. áratuginn og diskótónlist þess tíma.
Guðmundur Ingi Guðmundsson, fæddur 1970, er einn þeirra tónlistarmanna sem lagt hefur sitt af mörkum til stefnunnar og hann er hvergi nærri hættur. Hann kallar sig Buspin Jieber en áður hafði hann skapað sér nafn undir heitinu Murya. Guðmundur var boðinn og búinn að spjalla við mig um tónlist og ég fékk góðar viðtökur á heimili hans í Reykjavík. Við komum okkur fyrir í „tónlistarherberginu“ þar sem alls kyns aðlaðandi græjur bar fyrir augu. Ég spurði Guðmund fyrst að því hvað synth væri:
„Þú býrð í raun bara til rafmagnshljóðbylgjur og synth-græjurnar skúlptúra hljóðbylgjurnar. Græjurnar geta svo filterað hljóðið á ýmsan hátt, geta til dæmis dregið hátíðnirnar niður og þannig færðu bassahljóð. Svo getur þú sveiflað hljóðinu til og þá færðu í raun hreyfingu á hljóðið. Í stuttu máli eru þetta græjur sem breyta hljóðbylgjum á margvíslegan máta.“
Guðmundur útskýrði í framhaldinu að öll þessi box af ýmsum stærðum og gerðum sem tengjast við tölvuna hans væru mismunandi synth-ar og allir hefðu þeir sín sérkenni. Roland JD990 væri t.a.m. fágætur og ætti sér reyndar þá skemmilegu sögu að sjálf Björk Guðmundsdóttir fékk hann lánaðan hjá Guðmundi um árið og notaði til að skapa hljóðheim Debut-plötunnar! Í dag eru menn byrjaðir á ný að framleiða syntha en þeir voru löngu fallnir úr tísku.
Guðmundur bendir á að ekkert sé þó fullkomið og syntharnir séu ekki góðir í að herma eftir raunverulegum hljóðfærum eins og píanói eða fiðluhljóði. Til þess að leysa það þarf að beita stafrænum lausnum.
Þú getur þá fengið einhvern til að spila, t.d. gítarleikara, og unnið svo með hljóðið á ýmsan hátt með synthunum?
„Jájá, og svo set ég einhverja effecta og þú heyrir jafnvel ekki að upprunalega sé um gítarspil að ræða. Það er í raun stór hluti af því að skapa svona tónlist að gera ýmiss konar tilraunir með hljóð. Helmingurinn af tímanum við að gera eitthvað lag fer í að prófa mig áfram með hljóð í þeirri von að sitja uppi með eitthvað einstakt. Ég er í raun að skapa sérstæðan hljóðheim.“
Hvernig kom það til að þú byrjaðir að fikta við tónlistarsköpun með synthum?
„Það kom þannig til að frændi minn, Jónas Þórir Þórisson, gerði alla tónlist fyrir Spaugstofuna á sínum tíma. Hann var duglegur við að kaupa nýja syntha og fá mig til að læra á þá. Hann kom svo og spilaði en ég sá um tæknilegu hliðarnar!“
Ég spurði Guðmund hvort hann ætti helminginn í öllum Spaugstofulögunum en hann hvorki játaði því né neitaði. Hann sagði mér þó frá því að hann hefði endurgert Eurovision-lag Páls Óskars fyrir atriði Arnar Árnasonar.
Upp úr þessu hefur þú svo byrjað að skapa tónlist undir nafninu Murya, ekki satt?
„Jújú, og það nafn hefur í raun verið stærra hjá mér hingað til. Útgáfufyrirtæki í Mexíkó gaf út lag eftir mig og virt franskt útgáfufyrirtæki að nafni Ultimae Records pikkaði upp eitt lag sem var á Myspace-síðunni minni og vildi endilega fá að gefa það út. Þetta var árið 2002 eða 2003 minnir mig. Lagið heitir Grey Daze og varð nokkuð vinsælt og platan með því lagi seldist bara talsvert og ég hef fengið langmest út úr því lagi. Það er enn að tikka inn smá peningur fyrir það. Það má segja að þetta lag hafi komið mér svolítið af stað. En ég hef lagt Murya að mestu til hliðar því mér finnst skemmtilegra að gera þetta synthwave í dag. Það er rísandi bylgja þessa stundina og fólk er að átta sig á því hvað 80‘s tónlistin, diskóið og allt þetta var frábært. Það eru allir orðnir þreyttir á þessu Skrillex-sándi! Það er eitthvað sem ég þoldi aldrei, ég er hrifnari af þessum hlýju analog-synthum og bössum.“
Það eru einmitt þessi yndislegu mjúku og hlýju synth-hljóð Buspin Jiebers sem vöktu athygli mína. Mig langar til að fræðast meira um þau.
Við byrjum á nafninu, af hverju valdir þú Buspin Jieber-nafnið?
„Í synthwave-tónlistinni er það tískufyrirbrigði að snúa út úr ýmsum nöfnum. Til að mynda kallar einn raftónlistarmaður sig Com Truise. Bróðir minn kynnti mig fyrir honum vegna þess að ég var að hlusta mikið á Boards of Canada sem er af sömu sort. Ég var hrifinn af Com og ákvað að prófa að búa til eitthvað svipað og hann. Ég sendi það svo á bróður minn og honum fannst það alveg geðveikt og hvatti mig til að vinna áfram með þetta og finna upp á einhverju listamannanafni. Mér datt í hug að þetta væri eitthvað þveröfugt við allt vinsældardæmi eins og Justin Bieber svo ég ákvað að snúa bara upp á það. Ég er samt sem áður ekkert að drulla yfir Bieber þannig séð, hann er ágætis tónlistarmaður, góður trommari og getur grúskað eitthvað á gítar. Maður talar ekki illa um aðra í tónlistinni.“
Þú bendir á Com Truise hafi veitt þér innblástur. Mætti nefna fleiri tónlistarmenn?
„Boards of Canada og Time Cop 1983 eru mjög góðir. Ég hef í raun ekki farið í þetta allra hefðbundnasta synthwave-dæmi. Ég hef reynt að blanda saman synthwave og chillwave. Þetta er meira chillað og kannski hægari taktur en í þessu hefðbundnasta up-beat synthwave-i. Ég er hrifnari af sveimkenndara eða draumkenndara hljóði. Ég fíla ekkert sérstaklega þetta hardcore-synthwave, finnst það full svona hart.“
Getur þú lýst því í stuttu máli hvernig þú býrð til lögin þín?
„Maður þarf að detta í ákveðið hugarástand. Maður sest stundum niður ákveðinn í því að búa til eitthvað meistaraverk en ekkert gerist! Þú byrjar á einhverju en dæmir það fljótt ekki nógu gott. Oft situr maður uppi með fullt af einhverjum byrjunum. Þegar maður lendir í svona dögum þá reyni ég oft bara að skapa einhver synth-hljóð án þess að vera að reyna að búa til eitthvað lag. Andinn þarf að koma yfir mann eins og sagt er. Þegar ég er að semja byrja ég oft með einhverja trommulúppu og djamma svo eitthvað yfir með syntha-hljóði.“
Já, kannski mátar einhver hljóð sem þú hefur áður verið að fikta í?
,,Já, stundum eitthvað sem maður hafði kannski verið að fikta í daginn áður. Svo vinn ég í bassalínunni og máta hana undir. Þá get ég unnið heilsteypt lag út frá því, byrja þá á byrjuninni og hef vinnu við að forma lagið frá upphafi til enda. Stundum skamma ég mig fyrir það að eyða alltof miklum tíma í að finna réttu hljóðin eða skapa ný hljóð og láta þau passa saman í staðinn fyrir að vinna í laginu sjálfu! En það skilar sér kannski að lokum að eyða tíma í þá vinnu, að láta hljóðin passa vel svo úr verði þétt heild.“
Ég ímynda mér að það sé heilmikil vinna eftir þó búið sé að draga helstu línur lagsins?
„Heldur betur. Þegar maður er búinn að vinna í lagi í ákveðinn tíma þá er eins og heyrnin dofni fyrir því. Þegar þú hlustar svo á lagið daginn eftir þá heyrir þú sem dæmi að eitthvað hljóð sé alltof sterkt miðað við hin og annað í þeim dúr. Maður heyrir lagið hreinlega öðruvísi. Það kemur meira að segja fyrir að maður er voða ánægður með eitthvað lag þar til maður heyrir það daginn eftir, nú eða öfugt!“
Ef við drögum þetta saman þá má segja að það geti tekið nokkrar vikur að skapa eitt synthwave-lag?
„Jájá, ef maður er að dútla í lagi í heila viku þá gæti maður komist langt. En það er þó fyrir utan það að mastera lögin. Allar smáskífurnar á Spotify eru masteraðar af öðrum. Það er oft gott að fá annan í það til að mixa og fínpússa lögin. Það að mastera er í raun alveg sér listgrein! Ég hef verið í mörg ár að reyna að læra það en það er endalaus lærdómur. En það má segja að masteringin láti lögin hljóma fagmannlega að lokum.“
Nú bið ég þig að gera upp á milli barnanna þinna og segja mér hvaða Buspin Jieber-lag er í uppáhaldi hjá þér?
„Það er kannski lagið Atlantic Contentment, það er mjög í anda Boards of Canada. Ég er mjög sáttur með melódíuna í því lagi.“
Já, hún er frábær. Það er síðasta lagið á Night Drive smáskífunni. Hún er að mínu mati gríðarlega vel heppnuð frá upphafi til enda. Það er einmitt fyrsta lag þeirrar plötu, „Synth Love“, sem er í sérstöku uppáhaldi hjá mér. Mér finnst lagið vera um drauma mannkynsins, enda endar lagið á söngnum „Dreams I like to know“. Sumir eru bjartir og fagrir, aðrir dökkir og ljótir, en lagið fyrirgefur okkur syndirnar því við erum jú bara menn!
Kannski djúp pæling, en kemur ekki tónlistin frá hjartanu?
„Jú vissulega. Andlegt ástand hefur mjög mikið að segja þegar maður skapar tónlist. Ef maður er eitthvað þungur þá skapast dramatískari melódíur. Tónlistin verður svolítið þar sem maður er staddur í hjartanu. En fólk skynjar og túlkar tónlist auðvitað á mismunandi hátt.“
Svona að lokum, hvað er á döfinni hjá þér?
„Það er alltaf eitthvað í bígerð. Ég er núna að vinna að aukaverkefni fyrir bróður minn sem er svona dub-tónlist. Það mætti kalla það flæði-tónlist sem er eiginlega melódíulaus, er í raun frekar bara eins og taktur undir lag eða hluti lags. Ég er að vinna í 3–4 lögum í svona stíl sem verða gefin út á vínyl. Mig langar svo mikið til að spila live sem Buspin Jieber í sumar. Ég spilaði mikið sem Murya á tímabili en nú er komið að Buspin, það efni er líka skemmtilegra að spila á tónleikum, það er dansvænna.“
Með þeim góðu fréttum þakkaði ég Guðmundi Inga Guðmundssyni, eða Buspin Jieber, kærlega fyrir spjallið. Raftónlistaraðdáendur ættu ekki að láta hann fram hjá sér fara, í það minnsta ekki þeir sem kunna að meta melódíska og blíða raftóna – vandfundin eru blíðari hljóð en í lögum Buspin Jieber.
– – –
Raftónar.is hafa gefið út þrjár smáskífur Buspin Jiebers; Thinking of you, We Came As We Left og Night drive. Þær eru allar aðgengilegar á Spotify. Einnig má finna efni frá Buspin Jieber á Soundcloud og á Facebook-síðu hans.
Þessi umfjöllun var hluti af verkefnavinnu í námskeiðinu „Loksins, loksins: Vinnustofa í menningarblaðamennsku“ á vorönn 2018.
Um höfundinn
[fblike]
Deila