Líó merkið

Þjóðarskrípi eða skrípaþjóð?

[container]

Um höfundinn
Gauti Kristmannsson

Gauti Kristmannsson

Gauti Kristmannsson er prófessor í þýðingafræði við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Rannsóknasvið hans eru almenn þýðingafræði, enskar og þýskar bókmenntir, upplýsingin í Evrópu, þýðingasaga, málstefna á Íslandi og annars staðar og íslenskar samtímabókmenntir. Sjá nánar

Um þjóðareign kvóta
Sunnudaginn 6. febrúar sl. kom Friðrik J. Arngrímsson, framkvæmdastjóri LÍÚ fram í þættinum „Sprengisandur“ á Bylgjunni. Fátt kom þar á óvart en þó var skemmtilegt að hlusta á rökin þegar kom að skilgreiningu lykilhugtaka, nokkuð sem við í hugvísindum vinnum við alla daga. Framkvæmdastjóranum þótti orðið „þjóðareign“ vera „orðskrípi“, hugtak sem „menn hefðu búið til“ og átti hann líkast til við lagatæknilegar umræður fyrir nokkrum árum um hvort þjóðir gætu átt eitthvað yfirleitt. Þær voru studdar með þeirri rökhendu að þjóð og ríki væru aðskilin fyrirbæri og þar sem ríkið eitt gæti átt það sem ekki er í einkaeign, þá gæti þjóðin það ekki. Samkvæmt því getur aðeins ríkið átt eitthvað en þjóðin ekki, jafnvel þótt að vald og tilvera ríkisins „stafi frá þjóðinni“.

Alexander Petersson
Alexander Petersson

Þetta er skondið; mér hefur einmitt sýnst að meginskilaboð sjálfstæðisyfirlýsingar Bandaríkjanna frá 1776 og velflestra lýðræðisbyltinga sem gerðar voru eftir það væri einmitt að endursemja orð Loðvíks XIV og segja: „ríkið, það erum við“. Erfitt er að hugsa sér kröfu bandarísku byltingarsinnanna um „no taxation without representation“ öðruvísi og það væri eflaust rannsóknarefni fyrir margan sófistann að skoða hvað hin bandaríska þjóð telur sig eiga, þó ekki væri nema bara í „þjóðgörðum“. Ný ríki síðustu tveggja alda eru velflest það sem kallað hefur verið þjóðríki og þau tóku sig sannarlega alvarlega og um allan heim eru til hugmyndir um þjóðareignir, enda eru ríki og þjóð orðin samtvinnuð á mörg þúsund vegu. Alexander Petersson er bara eitt dæmi um það, leikmaður íslenska handknattleikslandsliðsins og fulltrúi íslensku þjóðarinnar vegna þess að hann er íslenskur ríkisborgari.

Ekki tók betra við í þættinum þegar farið var að tala um álit „einhverrar“ mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna (n.b. þjóðanna). Engin lögsaga hér sagði framkvæmdastjórinn og benti fjálgur á að ekki mætti gleyma því að hverjir sköpuðu sér rétt til veiða norður í Barentshafi og víðar; það væru þeir sem tekið hefðu áhættuna með því að fara til fiskjar og þannig skapað sér rétt.

Atlantshafsþorskur
Atlantshafsþorskur, lat. Gadus morhua

Athyglisvert er að hann minnist ekki á íslensku efnahagslögsöguna, það er eins og útfærsla hennar undanfarna hálfa öld hafi verið eitthvert einkaframtak útgerðarinnar. Því fer vitaskuld fjarri, það var íslensk þjóð og íslenska ríkið sem stóðu fyrir þeirri útfærslu og það sem meira er, hún varð lögleg á alþjóðlega vísu með „einhverjum“ Hafréttarsáttmála „einhverra“ Sameinuðu þjóða sem ekkert hafa hér víst að segja og gera, nema þegar það hentar. Íslenska ríkið og sú þjóð sem það byggir voru þar samningsaðilar og það dregur það held ég enginn í efa nema kannski sumir lögspekingar.

[/container]